Obecność przerzutów do kości świadczy o wysokim stopniu zaawansowania choroby nowotworowej. Najczęściej obserwuje się je w przebiegu raka piersi i raka prostaty. Przerzuty do kości leczy się kompleksowo, zwykle rozpoczynając od radioterapii.

Jak powstają przerzuty do kości?

Przerzuty do kości są wynikiem przedostania się nieprawidłowych komórek do układu szkieletowego człowieka drogą naczyń krwionośnych, najczęściej żylnych. Zwykle rozwijają się w kręgach kręgosłupa, pojawiają się także w kościach długich oraz w czaszce.

Główny podział przerzutów do kości rozróżnia przerzuty osteolityczne i osteoblastyczne. Pierwsze powstają poprzez rozkładanie i osłabianie tkanki kostnej, natomiast drugie – w wyniku pobudzenia komórek kościotwórczych i produkcji twardej, małoelastycznej tkanki.

Przerzuty do kości – w jakich chorobach występują?

Niektóre nowotwory wykazują duży stopień złośliwości i zdolność rozprzestrzeniania się do pobliskich węzłów chłonnych oraz innych struktur ciała. Przerzuty do kości świadczą o uogólnieniu choroby nowotworowej. Do najczęstszych należy rak sutka, płuc oraz prostaty. Przerzuty do kości są także powszechne w raku nerki i czerniaku. Odzwierciedla to ogólną liczbę zachorowań na wyżej wymienione nowotwory, a także zdolność do rozwijania się nowych ognisk choroby w kościach. Nie oznacza to jednak, że w raku jelita grubego, tarczycy, trzonu macicy, szyjki macicy czy pęcherza moczowego przerzuty do kości nie występują. Każdy chory, u którego choroba nie zostanie wykryta na wczesnym etapie, obciążony jest ryzykiem przejścia zmiany do układu kostnego.

Objawy przerzutów do kości

Dolegliwości związane z obecnością przerzutów do kości są zależne od ich lokalizacji i wielkości.

Najczęstsze objawy związane z obecnością przerzutów w kościach to:

• ból o zmiennym nasileniu, może być kłujący, piekący, gniotący. Zmiany zlokalizowane w kręgosłupie dają uczucie promieniowania, drętwienia kończyn. Dolegliwości mogą pojawiać się przy każdym poruszeniu;
• złamania patologiczne – najczęściej dotyczą kręgów oraz żeber, mogą być spowodowane nawet przez niewielki uraz, wynikają z niszczenia kości;
• ucisk zmian na rdzeń kręgowy – najpoważniejszy objaw, wymagający natychmiastowego leczenia. Świadczą o nim zaburzenia czucia, osłabienia siły mięśniowej, niedowłady kończyn. W następnym etapie dochodzi do problemów z oddawaniem moczu oraz stolca. Objawy neurologiczne mogą być poprzedzone długotrwałym, silnym bólem, nieustępującym w nocy;
•  hiperkalcemia, czyli wzrost stężenia wapnia we krwi, manifestujący się utratą apetytu, bólem brzucha, nudnościami, wymiotami, zaparciem. Przy znacznym podwyższeniu parametrów może dojść do zaburzeń świadomości, rytmu serca oraz niewydolności nerek;
•  zaburzenia czynności szpiku kostnego – wypieranie komórek krwiotwórczych przez nowotworowe. Objawy mają postać anemii, zmniejszonej odporności na zakażenia oraz tendencji do krwawień.

Diagnostyka przerzutów do kości

Istnieje kilka badań, które umożliwiają szybkie rozpoznanie przerzutów. Przede wszystkim w diagnostyce przerzutów do kości wykorzystuje się badanie rentgenowskie (RTG), scyntygrafię kości, tomografię komputerową, rezonans magnetyczny i pozytonową tomografię emisyjną. Czasami wystarczy wykonanie jednego badania, by zobrazować przyczynę dolegliwości.

Przerzuty do kości – leczenie

Leczenie choroby nowotworowej z obecnymi przerzutami do kości wymaga interdyscyplinarnego podejścia terapeutycznego. Chorym zajmują się onkolodzy, radioterapeuci, chirurdzy oraz specjaliści różnych dziedzin, w zależności od zajętego narządu. Na tym etapie nie ma jednak możliwości radykalnego usunięcia wszystkich komórek nowotworowych. Podejście terapeutyczne skupia się na łagodzeniu dolegliwości, poprawie jakości życia pacjenta oraz wydłużeniu jego życia.

Podejście terapeutyczne jest przygotowywane indywidualnie, zależnie od pierwotnej lokalizacji nowotworu. Przykładowo leczenie przerzutów do kości w raku płuca może różnić się od tego w raku prostaty. Postępowanie obejmuje radioterapię, chemioterapię, zabiegi chirurgiczne. Dodatkowo stosuje się leki działające wspomagająco: przeciwbólowe, glikokortykosteroidy oraz bisfosfoniany.

Przerzuty do kości – rokowania

Odnalezienie w badaniach sygnałów świadczących o rozprzestrzenianiu się choroby jest poważną diagnozą. Należy jednak pamiętać, że w wielu przypadkach chorzy z przerzutami do kości żyją jeszcze przez długie lata od rozpoznania. Każdy przypadek powinien być rozpatrywany indywidualnie. Nie da się dokładnie określić długości życia. Wiadomo, że najważniejszym czynnikiem rokowniczym jest ogólne zaawansowanie nowotworu pierwotnego na podstawie klasyfikacji TNM. Pod uwagę bierze się również postać histologiczną zmian, stan ogólny pacjenta.

Zobacz film: Onkolog - czym zajmuje się lekarz onkolog?

Bibliografia:

1. Przerzuty nowotworowe w kościach. Polskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej oraz Fundacja Tam i z Powrotem. PRIMOPRO. Warszawa 2014

2. Kopaczewski B. Rokowanie i wyniki leczenia chorych z przerzutami nowotworowymi do kręgosłupa – analiza kliniczna. Poznań 2012

3. Harel R. Spine metastases: current treatments and future directions. European Journal of Cancer, 2010; 46: 2696-2707