Depresja to jedno z zaburzeń psychicznych, które charakteryzuje się utrzymującym się przez dłuższy czas obniżonym nastrojem, anhedonią, czyli niezdolnością do przeżywania przyjemności oraz dolegliwościami somatycznymi.
Do najczęściej obserwowanych objawów depresji należą:
- smutek,
- przygnębienie,
- pesymizm,
-
poczucie winy,
- utrata zainteresowań,
- osłabienie koncentracji,
- zaburzenia snu, brak apetytu i energii,
- niechęć do kontaktu z innymi,
- myśli samobójcze.
Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) choroba dotyka nawet 6% populacji. Depresja jest poważnym zaburzeniem, które wymaga leczenia w poradni psychiatrycznej. W terapii stosuje się leki przeciwdepresyjne i psychoterapię. Znane są także ziołowe leki na depresję (dziurawiec, kwiat szafranu, kozłek lekarski). Nie należy ich jednak stosować bez konsultacji z lekarzem.
Działanie i zastosowanie dziurawca
Dziurawiec zwyczajny jest rośliną, która występuje naturalnie w Europie, Azji i Afryce. W Polsce rośnie na łąkach i w lasach. Można ją rozpoznać po żółtych kwiatach oraz liściach, na których obecne są liczne dziury (stąd jego nazwa). Dzięki swoim właściwościom dziurawiec jest uznawany za jedno z najpopularniejszych ziół leczniczych.
Lecznicze działanie dziurawca jest znane już od średniowiecza. Odpowiadają za nie zawarte w nim substancje: hiperycyna, hiperozyd, hiperforyna, olejki eteryczne, kwasy organiczne, flawonoidy oraz witaminy. Zastosowanie dziurawca w ziołolecznictwie to:
- zmniejszanie objawów depresji i lęku,
- leczenie bezsenności, chorób układu pokarmowego, ran i oparzeń,
- profilaktyka miażdżycy.
Dziurawiec a depresja
Działanie antydepresyjne dziurawca nie zostało do końca poznane. Przez dłuższy czas właściwości uspokajające, wyciszające, przeciwlękowe i łagodzące stany zaburzenia nerwowego przypisywano hyperycynie, która blokuje rozkład serotoniny. Tym samym złagodzone zostają takie objawy jak smutek, przygnębienie, lęk i zaburzenia snu. Uważa się także, że antydepresyjne działanie dziurawca bierze się ze współdziałania wszystkich zawartych w nim substancji.
To, że dziurawiec na depresję jest skuteczny, zostało potwierdzone licznymi badaniami klinicznymi. Najczęściej cytowane są metaanalizy prowadzone przez niemieckich uczonych w latach 1983–1994. Niektórym pacjentom z łagodną i umiarkowaną depresją podawano wyciąg z dziurawca, pozostałym osobom placebo. Wykazano, że w grupie, która przyjmowała dziurawiec, osiągnięto efekt terapeutyczny.
Warto jednak pamiętać, że o tym, czy dziurawiec na depresję może być stosowany przez konkretnego pacjenta i w danym przypadku choroby, zawsze decyduje lekarz. Przyjmowanie leków przeciwdepresyjnych bez recepty na własną rękę może przynieść efekt odwrotny od zamierzonego.
Czy dziurawiec na depresję jest bezpieczny? O czym trzeba pamiętać, stosując dziurawiec?
Dziurawiec na depresję powinien być stosowany ostrożnie. Chociaż jest to lek naturalny, to może wchodzić w interakcje z innymi lekami i wywołać niepożądane, a nawet groźne reakcje. Dziurawiec w połączeniu z preparatami przeciwdepresyjnymi, należącymi do inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) może powodować tzw. zespół serotoninowy – niebezpieczny stan wywołany zbyt dużym stężeniem tego neuroprzekaźnika w tkance mózgowej.
Do objawów zespołu serotoninowego należą:
- problemy z koncentracją,
- bóle głowy,
- sztywność mięśni,
- halucynacje,
- niepokój,
- zagubienie i dezorientacja,
- przyspieszona akcja serca,
- podwyższone ciśnienie tętnicze krwi,
- nudności, wymioty i biegunka,
- drgawki,
- podwyższona temperatura ciała i wzmożone pocenie.
Do innych możliwych skutków ubocznych zalicza się suchość w ustach, zaburzenia ze strony układu pokarmowego, zawroty głowy, uczucie zmęczenia, nadwrażliwość na światło oraz wysypkę skórną. Dziurawiec przy depresji, mimo że jest dostępny bez recepty, nigdy nie powinien być przyjmowany na własną rękę - zawsze należy się skonsultować z lekarzem prowadzącym.
Naturalne antydepresanty
Naturalne antydepresanty oraz ziołowe leki na depresję mogą być skutecznym wsparciem terapii specjalistycznej (farmakoterapii i psychoterapii) zleconej przez lekarza psychiatrę. Rośliny wykazujące działanie przeciwdepresyjne i łagodzące objawy to: żeń-szeń, ogórecznik lekarski, kwiat szafranu, kozłek lekarski, melisa oraz szyszki chmielu. Są one popularne nie tylko ze względu na swoje właściwości, ale także na mniejszą ilość skutków ubocznych. Naturalne antydepresanty są dostępne w formie tabletek, herbat i gotowych mieszanek. Warto pamiętać, że nie można ich stosować bez konsultacji z lekarzem.
Bibliografia:
1. M. Gałuszko, W. J. Cubała, Rola dziurawca w leczeniu depresji, [w:] „Psychiatria”, 2005, t. 2, nr 2, s. 93–96.