Cysta na nerce z reguły jest zmianą łagodną, natomiast zdarzają się przypadki nowotworów. Najczęściej diagnozuje się torbiele proste (nabyte), występują jednak także zmiany wrodzone (gąbczastość rdzenia nerek lub wielotorbielowata dysplazja nerek).
Co to jest cysta na nerce?
Cysta nerki to inaczej torbiel nerki, a więc przestrzeń płynowa w obrębie miąższu narządu. Tego typu zmiany występują w różnych organach, w przypadku nerki mogą mieć charakter wrodzony lub nabyty. Cysta nerki obejmuje tylko jedną nerkę lub jest obustronna. Najważniejsza informacja jest jednak taka, że ponad 90% zmian ma charakter łagodny, niegroźny dla ludzkiego zdrowia lub życia, natomiast nie oznacza to, że można je lekceważyć. Każda torbiel wymaga konsultacji lekarskiej i dokładnej diagnostyki celem wykluczenia ewentualnej złośliwości.
Cysta nerki – typy
Cysta nerki może być wrodzona, uwarunkowana genetycznie lub nabyta. Wyróżnia się 2 podstawowe typy torbieli:
- prawdziwe – otoczone komórkami nabłonkowymi,
- rzekome – niemające torebki nabłonkowej, powstające w wyniku nagromadzenia się treści płynnej w tkance.
Torbiele wrodzone powstają najczęściej na skutek gąbczastości rdzenia nerek lub wielotorbielowatej dysplazji nerek. Z kolei uwarunkowane genetycznie mogą być przyczyną autosomalnego zwyrodnienia wielotorbielowatego nerek (dominującego lub recesywnego), nefronoftyzy lub torbielowatości rdzenia nerek. Nabyte cysty przybierają postać torbieli prostych lub torbielowatości nerek. Każda zmiana potencjalnie może mieć charakter złośliwy, dlatego wymaga regularnej kontroli ultrasonograficznej (USG). Nawet jeśli początkowo nie jest złośliwa, to w jej obrębie z czasem może dochodzić do rozwoju procesu nowotworowego. W Polsce najczęściej diagnozowane są torbiele proste, które często przypadkowo wykrywa się już u co trzeciego Polaka.
Cysta nerki – objawy
Cysta nerki najczęściej nie daje żadnych objawów, dlatego też wykrywana jest przypadkowo przy okazji badania USG. Torbiele najczęściej występują u mężczyzn, szczególnie chorych na nadciśnienie tętnicze, a także u osób, które mają upośledzoną funkcję nerek, są dializowane. Przy części schorzeń ogromne znaczenie mają uwarunkowania genetyczne.
Objawy pojawiają się wówczas, gdy torbiel jest już duża i uciska samą nerkę, co powoduje zaburzenia w procesie produkcji i oddawania moczu. Mogą wystąpić również wtedy, gdy cyst jest dużo lub powodują one powikłania. Objawy torbieli na nerce to:
- ból w dole pleców (szczególnie w odcinku lędźwiowym),
- uczucie ucisku w brzuchu,
- nudności, wymioty, niestrawność,
- krwiomocz (epizodycznie),
- nykturia – konieczność nocnego oddawania moczu, która budzi chorego ze snu,
- objawy kolki nerkowej,
- wyczuwalny guz,
- nadciśnienie tętnicze (powyżej 140/90 mm Hg).
W przypadku zakażenia zawartości cysty może pojawić się wysoka gorączka z towarzyszącym jej bólem brzucha. Genetycznie uwarunkowane zespoły gąbczastości rdzenia nerki i nefronoftyzy prowadzą do objawów skrajnej niewydolności nerek.
Diagnostyka cysty nerki
Cystę nerki diagnozuje się najczęściej podczas USG jamy brzusznej. Torbiele z reguły nie dają szczególnych objawów, więc wykrywane są przypadkowo przy podejrzeniu innych chorób lub podczas okresowego badania nerek. W większości niegroźnych przypadków cyst kontrolą zajmują się interniści. Jeśli jednak zmiana jest złośliwa lub daje konkretne objawy, jest duża lub na nerce zidentyfikowanych zostało wiele torbieli, leczenie przejmują nefrolodzy lub urolodzy. W takich przypadkach mogą być konieczne dodatkowe badania:
- tomografia komputerowa,
- rezonans magnetyczny,
- biopsja aspiracyjna.
Cysta nerki a leczenie
Leczenie cysty nerki w dużej mierze zależy od rodzaju zmiany. Torbiele, które nie dają objawów, pozostawia się bez leczenia, natomiast konieczne są regularne badania kontrolne. W przypadku objawów (związanych z powiększeniem się zmiany) stosuje się nakłucie torbieli i usunięcie płynu, następnie podaje się substancję niszczącą wyściełający cystę nabłonek. Można także taką torbiel usunąć chirurgicznie.
Gdy dochodzi do zwyrodnienia wielotorbielowatego nerek, niemożliwe jest całkowite wyleczenie choroby, natomiast można łagodzić jej objawy i wspomagać uszkodzone narządy. Przy przewlekłej niewydolności nerek leczy się nadciśnienie, anemię, zaburzenia lipidowe. Kluczowa jest także dieta. W bardzo zaawansowanych stadiach stosuje się leczenie nerkozastępcze (dializy). Torbiele nerek można usuwać chirurgicznie – jest to jednak wskazane jedynie, jeśli dojdzie do ich pęknięcia lub zakażenia. Usunięcie nerek ma miejsce, gdy torbiele są bardzo duże, a lekarze rozważają wprowadzenie dializ lub przeszczep nerki (zaawansowana faza torbielowatego wyrodnienia nerek). Przy torbielowatości rdzenia nerki leczenie jest ukierunkowane na opóźnienie lub zatrzymanie postępu rozwoju przewlekłej niewydolności nerek. Często jednak na dalszym etapie konieczne jest włączenie dializ.
Zobacz film: Nerki
Bibliografia:
1. Andrzej Kraśniak, Nabyte torbiele nerek, „Forum Nefrologiczne” 5/2012.
2. Alicja Dębska-Ślizień, Ewa Król, Bolesław Rutkowski (red.), Autosomalna dominująca wielotorbielowatość nerek. Poradnik dla pacjentów oraz ich rodzin, 2012. Dostęp: https://www.erknet.org/patient_info/ADPKD_Polish.pdf (wrzesień 2019 r.).