Cukier z wanilią to dla wielu osób nieodzowny składnik deserów. Nadaje im piękny aromat i podkreśla smak słodyczy. Nie wszyscy jednak zdają sobie sprawę, że powszechnie dostępny w sklepach produkt określany mianem „cukru waniliowego” z wanilią ma niewiele wspólnego. Jedną z przyczyn tej nieświadomości może być myląca nazwa popularnego dodatku do ciast czy lodów – „cukier wanilinowy”. Na pierwszy rzut trudna do zauważenia oka litera „n” oznacza, że artykuł jest aromatyzowany syntetyczną waniliną lub etylowaniliną.

Nie tylko cukier z wanilią może być różny. Bywa, że producenci barwią zwykły biały cukier, aby dobrze udawał trzcinowy! Jak? Odpowiedź na filmie: 

Cukier z prawdziwą wanilią

Wanilia płaskolistna należy do rodziny storczykowatych. Wywodzi się z tropikalnych rejonów Ameryki. Jej owocami są strąki, które zbiera się, nim osiągną pełną dojrzałość, a następnie poddaje fermentacji i suszeniu. W ten sposób powstaje przyprawa zwana laską wanilii. Ma ona szerokie zastosowanie w sztuce kulinarnej, ale wykazuje także właściwości lecznicze. Przede wszystkim oddziałuje korzystnie na układ nerwowy – poprawia samopoczucie w stanach napięcia i stresu, redukuje dolegliwości bólowe, ułatwia zasypianie, jest uznawana za silny afrodyzjak. Ponadto wykazuje działanie przeciwgorączkowe oraz wzmacnia mięsień sercowy.

Ile cukru naprawdę zjadamy? Dowiesz się tego oglądając film.

W Polsce wanilia w laskach jest coraz łatwiej dostępna, ale częściej spotyka się ją w postaci cukru waniliowego. Wytwarza się go na bazie cukru buraczanego lub trzcinowego. Musi zawierać co najmniej 27% wanilii w formie zmielonej lub ekstraktu. Ponieważ waniliowe strąki należą do najdroższych przypraw świata, stosunkowo drogi jest także cukier z prawdziwą wanilią. Z tego względu popularność zyskał jego zdecydowanie tańszy, syntetyczny zamiennik.

Cukier waniliowy a wanilinowy

Za charakterystyczny zapach i smak wanilii odpowiada aromatyczny związek organiczny – wanilina. Stanowi ona zaledwie 1,2% masy waniliowych lasek, w związku z czym jej pozyskiwanie do celów komercyjnych jest nieopłacalne. Co więcej, substancja wyekstrahowana z rośliny zaspokoiłaby jedynie ułamek procenta światowego zapotrzebowania. W związku z tym wanilina wykorzystywana w cukiernictwie czy przemyśle kosmetycznym to zazwyczaj syntetyk. Uzyskuje się go np. z ligniny, gwajakolu, eugenolu, kwasów lignosulfonowych.

Syntetyczna wanilina (4-hydroksy-3-metoksybenzaldehyd) lub etylowanilina (3-etoksy-4-hydroksybenzaldehyd) wykorzystywana jest do aromatyzowania cukru w masowej produkcji. Tak powstaje cukier wanilinowy o właściwościach zbliżonych do cukru z wanilią, choć o mniej intensywnym smaku i aromacie. W tej sytuacji rozwiązaniem może być zastosowanie większej ilości produktu. Sztuczna wanilina nie jest jednak obojętna dla zdrowia. W nadmiarze lub u osób skłonnych do alergii może wywołać podrażnienia błony śluzowej lub skóry. Amerykańskie Narodowe Instytuty Zdrowia (NIH) uznają tę substancję za niebezpieczny związek chemiczny, a Europejska Agencja Chemikaliów (ECHA) oznacza ją symbolem R22 („działa szkodliwie po połknięciu”).

Domowy cukier waniliowy z prawdziwą wanilią

Cukier wanilinowy można nabyć w każdym sklepie spożywczym. Jego przeciętna porcja kosztuje kilkadziesiąt groszy. Mimo łatwej dostępności i niskiej ceny warto zastępować go zdrowszym, a przy tym bardziej aromatycznym produktem, jakim jest cukier z prawdziwą wanilią, zwłaszcza że można pozyskać go domowym sposobem. W tym celu należy wprawdzie zainwestować w całą laskę wanilii (kosztującą kilka-, kilkanaście złotych), ale pozwala na aromatyzowanie stosunkowo dużej ilości cukru – 1–2 szklanek.

Czy cukier może uzależniać? Obejrzyj film i poznaj opinię ekspertów

Domowy cukier waniliowy można wykonać z dowolnego rodzaju cukru (białego, trzcinowego) lub zamiennika, np. ksylitolu. Jego 200–400 g należy w tym celu przesypać do szczelnie zamykanego pojemnika (np. słoika). Laskę wanilii rozcina się na pół, wydrąża się z niej ziarna i dodaje do cukru. W pojemniku umieszcza się także podzieloną nożem na kilka kawałków łupinę. Całość należy dokładnie wymieszać i przed użyciem odstawić na 1–2 tygodnie.

Czym można zastąpić cukier waniliowy?

Wanilia to przyprawa o tak niepowtarzalnych walorach, że nie sposób zastąpić jej jakąkolwiek inną. Ciasteczka, lody, krem czy kawa z cukrem waniliowym należą do ulubionych przysmaków w wielu regionach świata. Tworząc domowe wypieki, warto jednak pamiętać, że ich smak może podkreślić nie tylko olejek czy cukier waniliowy. Jeśli zabraknie ich w kuchennych zasobach, z powodzeniem wykorzystać można inne produkty – otartą skórkę z cytrusów, rum lub inny równie aromatyczny alkohol. Zdecydowanie lepiej sięgnąć po nie niż po powszechnie dostępny i tani, syntetyczny cukier wanilinowy.