Spondyloza to zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa, które powodują zniekształcenie, ograniczenie ruchomości oraz uszkodzenie kręgów, więzadeł i stawów, czemu towarzyszy silny ból. Choroba rozwija się z powodu zużywania i odwodnienia tkanek (dehydratacji), zmniejszonej sprężystości krążków, a w konsekwencji pogorszenia amortyzacji i stabilizacji kręgosłupa. Dotyczy każdego jego odcinka. Najrzadziej występuje spondyloza piersiowa, a najbardziej narażony na zmiany zwyrodnieniowe jest odcinek lędźwiowy.

Zobacz też: Zwyrodnienie kręgosłupa szyjnego – objawy, przyczyny, leczenie, zapobieganie, ćwiczenia, zwyrodnienie a bóle i zawroty głowy

Jakie objawy daje spondyloza szyjna i lędźwiowa?

Na początkowym etapie choroba jest niedostrzegalna . Dolegliwości pojawiają się, gdy proces zwyrodnieniowy jest zaawansowany. Ogólne objawy spondylozy to:

• nacisk krążków międzykręgowych na brzegi kręgów, który prowadzi do przerostu kości i powstania osteofitów (wyrośla kostne), może obejmować także powierzchnie trzonów kręgów i otworów międzykręgowych,
  
• zwężenie przestrzeni międzykręgowych,
  
• sztywność poranna - uczucie sztywności kręgosłupa po obudzeniu się,
  
• zaburzenia czucia na skutek podrażnienia lub ucisku rdzenia kręgowego i korzeni nerwowych,
  
• pogorszenie stabilności i ruchomości kręgosłupa,
  
• proces zapalny innych narządów, najczęściej tęczówki oka.

Spondyloza lędźwiowa charakteryzuje się:

• bólem w okolicy lędźwiowej promieniującym do pośladków, ud i kolan,
  
• bólem tylnej strony kończyn po dłuższym chodzeniu,
  
• chromaniem neurogennym,
  
• nerwobólami międzyżebrowymi.
  

Do objawów spondylozy szyjnej należą:

• ból głowy w okolicy potylicznej i barku promieniujący wzdłuż ramienia do łokcia,
  
• uczucie ciężkości głowy i sztywności szyi, utrudniające ruchy skrętne głowy,
  
• niedowład kończyn górnych w wyniku ucisku na rdzeń kręgowy,
  
• ucisk na tętnice kręgowe i zmiany ukrwienia mózgu,
  
• napadowy ból i zawroty głowy,
  
• zaburzenia równowagi,
  
• oczopląs,
  
• szum w uszach.

Spondyloza kręgosłupa - przyczyny

Za występowanie spondylozy odpowiadają przeważnie:

• nieprawidłowa stojąca i siedząca postawa ciała,
  
• zaburzenia gospodarki hormonalnej,
  
• brak aktywności fizycznej,
  
• przebyte w przeszłości urazy kręgosłupa,
  
• otyłość,
  
• inne schorzenia kręgosłupa np. kręgozmyk, skolioza, krzywica, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, choroba Forestiera, choroba Scheuermanna, reumatoidalne zapalenie stawów,
  
• przeciążenia statyczne i dynamiczne,
  
• starzenie się (dyski wraz z wiekiem tracą elastyczność, twardnieją i kurczą się).
  

Większość czynników predysponujących do rozwoju spondylozy kręgosłupa związana jest z pracą. Wszystkie determinanty choroby powodują przewlekłe drażnienie więzadeł i stawów kręgosłupa, a w konsekwencji stany zapalne i pojawienie się osteofitów.

Spondyloza szyjna, piersiowa i lędźwiowa - ćwiczenia i rehabilitacja

W diagnozie spondylozy wykorzystuje się badanie RTG, tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny kręgosłupa, które pozwalają na ustalenie miejsca i określenie stopnia zwyrodnienia. Ponadto, aby wykluczyć inne podłoże choroby, przeprowadza się badanie krwi i moczu.

Choroba ma charakter postępujący. Leczenie spondylozy kręgosłupa opiera się na profilaktyce, ponieważ powstałych zmian zwyrodnieniowych nie da się odwrócić. Podkreśla się istotną rolę aktywności fizycznej, diety i nawadniania organizmu. Zaleca się regularne ćwiczenia mięśni brzucha, grzbietu, pośladków. W przypadku osób z nadwagą konieczna jest dietoterapia i ograniczenie masy ciała. Osoby ze spondylozą powinny wystrzegać się nadmiernego przemęczenia i nadwyrężania kręgosłupa. Warto zapewnić sobie kilka razy w ciągu dnia kilkuminutowy odpoczynek w pozycji leżącej. Stosuje się terapię ułożeniową - przyjmowanie pozycji leżącej tyłem na twardym podłożu, by zrelaksować i odciążyć kręgosłup. Podczas pracy należy pamiętać o utrzymywaniu prawidłowej postawy ciała.

W terapii spondylozy stosuje się rehabilitację. Ćwiczenia rehabilitacyjne wzmacniają i rozciągają mięśnie stabilizujące kręgosłup, a w konsekwencji zmniejszają ucisk krążków międzykręgowych. Zaleca się ćwiczenia rozluźniające mięśnie. Bardzo ważny element procesu leczniczego stanowią masaże. Pomocna jest terapia manualna, która przywraca fizjologiczną ruchomość między stawami, przez co redukuje zaburzenia funkcjonalne w kręgosłupie. Zastosowanie ma także magnetoterapia, która ma na celu złagodzenie stanów zapalnych.

Częste i nasilone dolegliwości spondylozy leczy się przy zastosowaniu farmakoterapii. Lekarze polecają środki rozluźniające mięśnie, przeciwbólowe, niesteroidowe leki przeciwzapalne, zastrzyki sterydowe i preparaty wspomagające odbudowę chrząstki stawowej. Zastosowanie mają sprzęty ortopedyczne. W przypadku spondylozy szyjnej chorzy zakładają kołnierze ortopedyczne, a przy spondylozie lędźwiowej specjalne pasy i gorsety ortopedyczne. Ostatecznością jest leczenie chirurgiczne. Operację przeprowadza się w sytuacji zakleszczenia korzenia nerwu przez osteofity.

Leczenie spondylozy opiera się na współpracy lekarza ortopedy, reumatologa i neurologa oraz pomocy rehabilitanta. Natychmiastowego kontaktu ze specjalistą wymagają następujące sytuacje: pojawienie się rwy kulszowej, promieniowanie bólu do innych okolic ciała, zaburzenia czucia i drętwienie kończyn.