Wśród głównych postaci ropowicy wymienia się: zastrzał, anginę Ludwiga, czyraki, czyraczność, zanokcicę, karbunkuł i ropowicę przestrzeni przygardłowej. Na schorzenie narażeni są głównie chorzy na białaczkę i diabetycy. Powikłania ropowicy stanowią: sepsa, zapalenie nerek, płuc i serca.
Co to jest ropowica?
Ropowica bywa nazywana także flegmoną. Jest to rozlane ropne zapalenie, które nie jest odgraniczone tkanką włóknistą ani ziarniną. Obejmuje różne warstwy danego narządu i dotyczy luźnej tkanki łącznej, a najczęściej podskórnej. Choroba może rozszerzać się na inne narządy, prowadząc do ich niewydolności.
Przyczyny ropowicy
Chorobę wywołują drobnoustroje. Najczęściej za jej powstanie odpowiadają paciorkowce i gronkowce. Zakażenie rozwija się w wyniku urazu, uszkodzenia, skaleczenia, oparzenia lub zadrapania, które umożliwiają wniknięcie bakterii do organizmu. Oprócz przerwania ciągłości powłoki skórnej do rozwoju ropowicy predysponuje zmiana kwaśnego pH powierzchni skóry oraz nadmierne złuszczanie się naskórek. Do przemieszczenia się drobnoustrojów w głąb skóry dochodzi na skutek niezachowania należnych zasad aseptyki przy wykonywaniu zastrzyku i podczas niewłaściwego leczenia róży.
Do grupy podwyższonego ryzyka rozwoju ropowicy należą chorzy na białaczkę, cukrzycę i inne choroby wywołujące zaburzenia ukrwienia kończyn, choroby nerek, niedobory immunologiczne i ogólne wyniszczenie. Schorzenie zazwyczaj rozwija się u mężczyzn lub osób starszych.
Lokalizacja zmian i objawy ropowicy
Charakterystyczne objawy ropowicy stanowią: podniesiona ciepłota skóry w zajętej okolicy, napięcie tkanek przy dotyku, zaburzenia w funkcjonowaniu zaatakowanej części ciała oraz jej obrzęk, bolesność i zaczerwienienie. W przypadku głębokich infekcji zapalenie przyjmuje zwykle formę ropno-ziarniniakową. Zmianom miejscowym w obrębie skóry towarzyszą objawy ogólne: gorączka, złe samopoczucie, dreszcze i powiększenie węzłów chłonnych. Najgroźniejszym powikłaniem ropowicy jest sepsa, czyli zakażenie krwi, które może doprowadzić do śmierci.
Choroba rozwija się najczęściej w tkance podskórnej, śródpiersiu, podudziu, stopie, przestrzeni przygardłowej, jamie brzusznej, worku mosznowym, pęcherzu moczowym, na ręce, szyi i palcu. Znane są przypadki ropowicy w ścianie wyrostka robaczkowego, która powstała w przebiegu ostrego zapalenia organu.
Główne przykłady ropowicy
Wśród przykładów ropowicy na szczególna uwagę zasługują:
- ropowica dna jamy ustnej, czyli angina Ludwiga (chorobę po raz pierwszy opisał w 1836 roku niemiecki lekarz Wilhelm Frederick von Ludwig) – zwykle dotyczy dzieci, a za jej powstanie odpowiadają m.in.: uszkodzenie błony śluzowej jamy ustnej i języka, próchnica zębów, urazy żuchwy lub dna jamy ustnej, zakażenie przywierzchołkowe zęba, stany zapalne ślinianki podjęzykowej i podżuchwowej, ciała obce wbite w mięśnie języka, stany zapalne migdałków podniebiennych i migdałka językowego; charakterystyczne objawy to: trudności i bolesność podczas mówienia, dysfagia, odynofagia, ślinotok, szczękościsk i duszność;
- ropne zapalenie mieszka włosowego, czyli czyrak bądź furunkuł – dochodzi do wytworzenia czopa martwiczego w postaci guzka, a w bardziej zaawansowanej formie guzka z krostą; wywołane najczęściej przez gronkowiec złocisty;
- czyraczność bądź czyrak mnogi (liczne czyraki);
- karbunkuł bądź czyrak gromadny – czyraki znajdujące się blisko siebie i łączące się w jedną zmianę, najczęściej zlokalizowaną na karku;
- ropowica przestrzeni przygardłowej – powikłanie m.in. ropnia okołomigdałkowego, anginy, ropnego zapalenia ślinianki przyusznej;
- ropowica ręki, czyli zastrzał – zapalenie ropne dłoniowej części ręki; zależnie od głębokości procesu zapalnego rozróżnia się zastrzał: skórny, podskórny, ścięgnisty, kostny i stawowy; najczęściej jest zakażeniem opuszki palca;
- ropowica oczodołu;
- ropowica przestrzeni w okolicy paznokci, czyli zanokcica – konsekwencja obgryzania paznokci, wrastania paznokci w wał paznokciowy, nieprawidłowego wycinania skórek wokół paznokcia i obcinania paznokci.
Ropowica – leczenie
Ropowica wymaga podjęcia natychmiastowej terapii, gdyż istnieje ryzyko rozprzestrzenienia się zakażenia na inne narządy. W jej leczeniu często sięga się po metody chirurgiczne. Zaawansowane zmiany wymagają kilkakrotnych zabiegów, które polegają na nacięciu tkanek i sączkowaniu zmiany, aby usunąć z niej ropę. Odsącza się ją z wykorzystaniem lateksowych drenów. Chirurg usuwa fragmenty martwiczo zmienionych tkanek. Zabieg przeprowadza się w znieczuleniu. Do analizy pobiera się ropę celem określenia drobnoustroju odpowiedzialnego za ropowicę. Choremu podaje się antybiotyki, które ustala się na podstawie antybiotykogramu.
W początkowym stadium rozwoju choroby pomocne okazać się mogą okłady chłodzące, przygotowane na bazie 30% alkoholu izopropylowego oraz maści przeciwzapalne i zmniejszające obrzęk. Jeśli ropowica dotyczy kończyn, zaleca się ich unieruchomienie. Niekiedy zakładane są sączki, które mają ułatwić odpływ ropnej wydzieliny.
Bibliografia:
1. Encyklopedia Powszechna PWN, t. 4, R-Z, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1976, s. 54.
2. Mała Encyklopedia Medycyny, t. 3, P–Ż, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1988, s. 1084.
3. Noszczyk W., Chirurgia, Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2007.
4. Fibak J., Chirurgia, Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2010.
5. Stachura J., Domagała W., Patologia znaczy słowo o chorobie, Kraków, Wydawnictwo PAU, 2003.
6. Janczewki G., Otorynolaryngologia praktyczna - podręcznik dla studentów i lekarzy. Tom II, Gdańsk, Via Medica, 2005.
7. Czecior E., Pawlas P., Ścierski W., Namysłowski G., Misiołek M., Turecka L. i wsp., Ropowica przestrzeni przygardłowej, „Otolaryngologia Polska”, 2008, LXII(4), s. 486–488.
8. Balakrishnan A., Thenmozhi M.S., Ludwig’s Angina: Causes Symptoms and Treatment, „Pharmaceutical Sciences and Research” 2014, 6(10), s. 328–330.