Przepuklina to zjawisko przemieszczenia się części narządów jednej jamy ciała do drugiej. W przypadku przepuklin przełykowych dochodzi do przemieszczenia się trzewi z jamy brzusznej do klatki piersiowej. Może to nastąpić zarówno przez wrodzone, jak i nabyte otwory w przepuklinie. Zgodnie z Międzynarodową Statystyczną Klasyfikacją Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 (ang. International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems), przepukliny przełykowe są klasyfikowane jako K44.

Przepuklina rozworu przełykowego

Przepukliny rozworu przełykowego występują zdecydowanie częściej u kobiet niż u mężczyzn. Wynika to z faktu, że ciąża jest jednym ze stanów przyczyniających się do powstawania tego typu przepuklin. Najczęściej przepukliny powstają u osób dorosłych, w przedziale 40–70 lat. Rozwór przełykowy to naturalnie występujący otwór w przeponie, przez który przechodzi przełyk.

Wyróżnia się następujące typu przepukliny rozworu przełykowego:

• wślizgową,
  
• okołoprzełykową,
  
• mieszaną,
  
• wynikającą z wrodzonego krótkiego przełyku.
  

Przepuklina wślizgowa rozworu przełykowego

Nawet 90% przepuklin rozworu przełykowego stanowią przepukliny wślizgowe. Polegają one na przemieszczeniu się do klatki piersiowej wpustu i części górnej żołądka. Zmiana kąta pomiędzy dolną częścią przełyku a żołądkiem, a także osłabienie napięcia dolnego zwieracza przełyku upośledza prawidłowy kierunek przesuwania się treści żołądkowej. W efekcie dochodzi do zarzucania treści żołądkowej do przełyku, stanu zapalnego błony śluzowej przełyku i powstawania owrzodzeń.

Objawy przepukliny wślizgowej rozworu przełykowego

Główne objawy to zgaga, cofanie się treści żołądkowej do jamy ustnej, ból brzucha, ból w klatce piersiowej, rzadziej ból pleców. Jeśli zmiany zapalne w przełyku spowodują zmiany w obrębie błony śluzowej i zwężenia przełyku, może dojść do zaburzeń połykania. Nie są to jednak objawy charakterystyczne wyłącznie dla tej jednostki chorobowej, wobec tego istotna jest diagnostyka różnicowa, aby wykluczyć inne patologie przewodu pokarmowego, a przede wszystkim stwierdzić, czy ból nie wynika z choroby wieńcowej a zaburzenia połykania z tworzącego się procesu nowotworowego.

Jak rozpoznać przepuklinę wślizgową rozworu przełykowego?

Podstawowym badaniem w przypadku podejrzenia przepukliny jest zdjęcie rentgenowskie (RTG) klatki piersiowej z użyciem środka kontrastującego. Innym badaniem jest endoskopia, czyli wprowadzenie długiego wziernika zakończonego kamerką. Jeśli istnieje podejrzenie patologicznych zmian w obrębie błony śluzowej przełyku, podczas badania endoskopowego lekarz może pobrać wycinek do badania histopatologicznego.

Przepuklina rozworu przełykowego nie tylko może być wslizgowa

W tym typie przepukliny połączenie żołądkowo-przełykowe pozostaje w prawidłowym miejscu. Jednak przez rozwór przełykowy przemieszczają się krzywizna większa i dno żołądka. W ekstremalnych przypadkach do klatki piersiowej może przemieścić się nawet cały żołądek.

Przepuklina okołoprzełykowa może przebiegać bezobjawowo lub mogą występować objawy wynikające z powikłań danej przepukliny, czyli zapalenie worka przepukliny, jego nieodprowadzalność, a co za tym idzie – niedrożność przewodu pokarmowego. Niekiedy pojawiają się objawy ze strony innych narządów, ponieważ przemieszczony żołądek uciska sąsiadujące struktury. Wobec tego może wystąpić duszność, zaburzenia rytmu serca. Często pierwszym objawem skłaniającym chorego do diagnostyki jest pojawienie się krwawienia z uciśniętej ściany żołądka.

Jeśli przepuklina jest pokaźnych rozmiarów, może dojść do zadzierzgnięcia lub skręcenia żołądka w obrębie przepukliny. Wtedy chory odczuwa nagłe i silne nudności, bóle w nadbrzuszu. Jest to stan, który może zagrażać życiu, ponieważ taki zaciśnięty fragment żołądka może ulec martwicy lub pęknięciu, doprowadzając nawet do wstrząsu septycznego.

W przypadku przepukliny okołoprzełykowej również wykonuje się badanie radiologiczne i endoskopowe.

Leczenie przepukliny rozworu przełykowego – operacja, ćwiczenia, zioła

Przepukliny wślizgowe są najczęściej objawowe, co zmusza do leczenia objawowego, ale również przyczynowego. Można stosować leki standardowo używane przy chorobie refluksowej przełyku. Metodą pozwalającą na wyleczenie choroby jest operacja. Okołoprzełykowa przepuklina rozworu przełykowego obliguje do leczenia operacyjnego zawsze, bez względu na objawy. Wynika to z ryzyka powikłań, jakie za sobą niesie. Większość operacji wykonywana jest z dostępu wewnątrzbrzusznego, choć istnieje możliwość przeprowadzenia zabiegu przez klatkę piersiową. Zabieg polega na przyszyciu dna żołądka do dolnej ściany przełyku i ustabilizowanie żołądka na przedniej ścianie klatki piersiowej. Niekiedy zabiegi wykonywane są laparoskopowo.

Niektóre zioła mogą pomagać w redukcji objawów zgagi. Ćwiczenia stanowią swego rodzaju formę profilaktyki. Ćwiczenia oddechowe w ciąży mogą wpływać na wzmacnianie przepony, a tym samym zapobiegać powikłaniu ciąży jakim może być przepuklina rozworu przełykowego.