Przepukliny mogą pojawić się w naturalnie występujących, osłabionych powłokach lub w nabytych szczelinach. Powstają pod wpływem wzmożonego ciśnienia wewnątrzbrzusznego. Nie zawsze wymagają przeprowadzenia operacji. Jeśli nie pojawia się ból, przepuklina jest mała i nie daje żadnych objawów, można odroczyć decyzję o zabiegu.

Co to jest przepuklina?

Przepuklina to przemieszczenie się narządów lub ich części poza jamę ciała, w której naturalnie się znajdują. Typowa przepuklina brzuszna składa się z:

• wrót przepukliny, czyli pierścienia w powłokach, przez który przechodzi przepuklina;

• kanału przepukliny, czyli utworzonego kanału w tkankach, przez który przechodzi przepuklina;

• worka przepukliny, czyli zgrubiałej tkanki otrzewnej;

• zawartości przepukliny, czyli np. narządu jamy brzusznej.

Skąd się bierze przepuklina? Dowiesz się tego z naszego filmu

Najważniejszy w praktyce klinicznej jest podział przepuklin ze względu na objawy i postępowanie:

• przepuklina odprowadzalna – nie daje żadnych objawów, zawartość worka przepuklinowego ulega samoistnemu cofnięciu po np. zmniejszeniu napięcia powłok brzusznych lub można ją odprowadzić palcem. Zazwyczaj nie daje żadnych objawów poza względami estetycznymi;

• przepuklina nieodprowadzalna – niemożliwe jest odprowadzenie zawartości worka przepuklinowego, najczęściej ze względu na obecność zrostów między workiem przepuklinowym a jego zawartością. Drożność jelit jest jednak zachowana, nie ma zaburzeń ukrwienia narządu;
• przepuklina uwięźnięta – początkowo brak jest zaburzeń krążenia krwi, zawartość jest pozbawiona pasażu jelitowego. Najczęściej powstaje w wyniku nadmiernego parcia na stolec, wysiłku fizycznego, uporczywego kaszlu;

• przepuklina zadzierzgnięta – dochodzi do niedokrwienia i niedrożności narządu znajdującego się w przepuklinie, co może doprowadzić do jego martwicy.

Rodzaje przepuklin

Przepukliny dzieli się przede wszystkim na wrodzone oraz nabyte. Ponadto wyróżnia się przepukliny zewnętrzne (kierujące się poza jamę ciała – przepukliny brzuszne) oraz przepukliny wewnętrzne (kierujące się do innych jam ciała, np. przepuklina okołoprzełykowa).

Istnieje kilka różnych klasyfikacji obejmujących przepukliny brzuszne. Wyróżnia się przepukliny pachwinowe, stanowiące nawet 70% przepuklin brzusznych, występujące głównie u mężczyzn. U kobiet częstsze są przepukliny udowe.

Jak wygląda leczenie przepukliny? Odpowiedź znajdziesz w filmie

Do innego rodzaju przepukliny brzusznej należy przepuklina pępkowa, czyli powstająca w okolicy pępka. Jest to struktura o małej wytrzymałości, stąd może stanowić miejsce wyjścia przepuklin. Zmniejszona wytrzymałość obserwowana jest również w linii kresy białej, czyli linii środkowej ciała pomiędzy mostkiem a spojeniem łonowym. Do rzadkich przepuklin należą przepukliny Spiegela (w okolicy bocznego brzegu mięśnia prostego brzucha). W dowolnym miejscu jamy brzusznej przepukliny pojawiają się w bliźnie po operacji. Zalicza się do nich przepukliny okołostomijne. Przepukliny pachwinowe, najczęstsze u mężczyzn, dzieli się na skośne, przebiegające wzdłuż kanału pachwinowego zawierającego powrózek nasienny i proste, przebiegające przez więzadło pachwinowe i brzeg mięśni prostych brzucha, w tzw. trójkącie Hasselbacha.

Do przepuklin wewnętrznych zalicza się przepukliny przeponowe. Przepona to mięsień oddzielający jamę brzuszną od jamy klatki piersiowej. Zawiera naturalne otwory, przez które przebiega np. przełyk. W przeponie mogą – jak w powłokach brzusznych – wytworzyć się nabyte szczeliny, w których niekiedy również wytwarzają się przepukliny.

Z przepukliną można się również spotkać w przypadku kręgosłupa lędźwiowego czy szyjnego. Dokładnie jest to przepuklina jądra miażdżystego krążka międzykręgowego, określana potocznie mianem wypadnięcia dysku.

Jak rozpoznać przepuklinę?

Z reguły rozpoznanie stawia się już na podstawie badania fizykalnego. Celem uwidocznienia zawartości worka przepuklinowego wykonuje się badanie ultrasonograficzne (USG). Pozwala ono również określić warunki anatomiczne i podjąć lekarzowi decyzję o zabiegu. W przypadku przepuklin wewnętrznych, np. przepukliny rozworu przełykowego, w diagnostyce wykonuje się badanie rentgenowskie (RTG) z użyciem środków kontrastowych oraz inne badania obrazowe, jak np. tomografię komputerową. Tomografia komputerowa i rezonans są również konieczne celem rozpoznania przepukliny kręgosłupa

Leczenie przepuklin

Jedynym skutecznym sposobem leczenia przepuklin jest operacja. Przepukliny wewnętrzne, jeśli są bezobjawowe, mogą nie być nawet rozpoznane. Przepukliny brzuszne są często widoczne gołym okiem i wyczuwane przez lekarza podczas badania. Głównym argumentem, który powinien skłonić pacjenta do operacji, jest ryzyko zadzierzgnięcia i tym samym sytuacji zagrożenia dla zdrowia i życia.

Do stosowanych zabiegów przepuklin zalicza się operacje klasyczne, laparoskopowe, endoskopowe. W operacji metodą klasyczną wykorzystuje się różne materiały sztuczne w postaci siatek bądź tkanki własnej pacjenta. Żadna technika nie jest na tyle idealna, by całkowicie zniwelować ryzyko nawrotu przepukliny. Mniejsze ryzyko nawrotu po operacji istnieje po użyciu wszczepów z tworzyw sztucznych niż przy zabiegach, kiedy dokonuje się plastyki wyłącznie na bazie tkanek własnych pacjenta.

Czy operacja przepukliny jest konieczna?

W zależności od wielkości, lokalizacji przepukliny i trybu życia pacjenta lekarz podejmuje decyzję dotyczącą operacji. Ryzyko zadzierzgnięcia się przepukliny istnieje zawsze, jednak bezobjawowe, odprowadzalne przepukliny często nie są operowane. Jeśli przepuklina się powiększa, pojawia się ból, często dobrze jest przeprowadzić zabieg operacyjny, ponieważ operacja w trybie planowym lepiej rokuje niż operacja w trybie pilnym, z ryzykiem np. martwicy fragmentu jelita.

Operacja usunięcia przepukliny - jak wygląda zabieg? Dowiesz się tego z naszego filmu