Mastopatia to choroba żeńskiego gruczołu piersiowego. Nie stanowi zagrożenia dla życia. Znana jest pod nazwą dysplazja łagodna sutka i włóknisto-torbielowate zwyrodnienie sutka. Występuje najczęściej w populacji kobiet w wieku 30–45 lat. Pierś mastopatyczną wykrywa się przez badanie palpacyjne, USG i mammografię. Objawy zwykle łagodnieją po miesiączce.

Co to jest mastopatia?

Mastopatia to grupa łagodnych zmian zwyrodnieniowych w piersi. Określana bywa dysplazją sutka. Może dotyczyć jednej lub obu piersi. Najczęściej występującymi rodzajami zmian są torbielowatość (w tkance gruczołowej rozwijają się torbiele, czyli cysty wypełnione płynem) i zwłóknienie sutka (przerastanie tkanki gruczołowej tkanką łączną włóknistą).

Ogniska zwłóknienia najczęściej występują u kobiet przed menopauzą w postaci dobrze odgraniczonych, nieregularnych zmian guzowatych lub asymetrycznych zmian ogniskowych, hipoechogenicznych w USG. Zbudowane są one z gęstego, kolagenowego podścieliska, rozrzuconych elementów gruczołowych i naczyniowych. Z kolei torbiele powstają jako wynik zablokowania przewodów mlecznych. Są to gładkie, czasami tkliwe przy dotyku guzki o zmiennym kształcie i wielkości. Można je swobodnie przesuwać pod palcami.

Mastopatia a rak

Guzki zlokalizowane w piersiach nie zawsze mają charakter złośliwy i nie muszą prowadzić do powstania nowotworu. Mastopatia to stwardnienia, które wymagają specjalistycznej kontroli i przeprowadzenia badań diagnostycznych, aby dokonać różnicowania ze zmianami nowotworowymi. Wysokorozdzielcze badania obrazowe, takie jak mammografia i USG, w większości przypadków pozwalają na odróżnienie raka od torbieli. Jednak ze względu na częściową zbieżność wyglądu zmian łagodnych i złośliwych wykonuje się biopsję. Zdarzają się przypadki zezłośliwienia zmian mastopatycznych.

Mastopatia włóknista w przebiegu cukrzycy

Spotykaną niekiedy formą mastopatii jest mastopatia cukrzycowa. Jest to zwłóknienie podścieliska z towarzyszącymi naciekami limfocytarnymi. Występuje wśród kobiet przed menopauzą z cukrzycą typu 1. Klinicznie objawia się w postaci pojedynczych lub mnogich guzów sutka.

Jakie objawy wywołuje mastopatia?

Charakterystyczne w przebiegu mastopatii objawy stanowią: tkliwość, ból, powiększenie, przeczulica, napięcie i guzowatość piersi. Mogą się pojawić kropelki przezroczystej, mlecznej lub krwawej wydzieliny na brodawce. Symptomy nasilają się podczas krwawienia miesiączkowego – dochodzi wtedy do tzw. mastodynii, czyli bolesnego obrzmienia piersi i uczucia ciągnięcia w zewnętrznej, górnej części gruczołu sutkowego. Mastopatia często występuje łącznie z zaburzeniami cyklu menstruacyjnego. 

Mastopatia – przyczyny

Nie ma jednoznacznej etiologii choroby. Uważa się, że nawet u 90% dojrzałych kobiet może rozwinąć się mastopatia. Wśród przyczyn mastopatii największe znaczenie przypisuje się zmianom hormonalnym zachodzącym w ciele kobiety, a zwłaszcza tym pojawiającym się podczas dojrzewania, menopauzy i zmian w cyklu miesięcznym. Mowa tu o nadprodukcji estrogenów (tzw. hormonu żeńskiego) bądź zaburzeniu stosunku estrogenów do gestagenów (hormony steroidowe, które przygotowują organizm do zajścia w ciążę i jej utrzymania, ich czołowym przedstawicielem jest progesteron). Stwierdza się rodzinne występowanie mastopatii. Czynnikami rozwoju tego schorzenia są także nieodpowiedni styl życia, niedoczynność/ nadczynność tarczycy, palenie tytoniu i dieta wysokotłuszczowa.

Mastopatia – leczenie ziołami

Terapię mastopatii wspomaga się leczeniem ziołami. Dolegliwości chorobowe mogą złagodzić naturalne środki, takie jak: wyciąg z niepokalanka, olej z wiesiołka, ekstrakt z cyklamenu, lilii tygrysiej, kulczyby i kosaćca oraz wyciąg z pluskwicy groniastej.

Domowe sposoby leczenia mastopatii

Dolegliwości, które wywołuje mastopatia, mogą być leczone za pomocą domowych sposobów. Pierwszym z nich są ciepłe kąpiele i okłady. Ponadto stosuje się okłady z lodu, żele i balsamy przeciwbólowe. Niekiedy pomocne okazuje się masowanie piersi z wykorzystaniem olejków aromatycznych. Należy rozważyć noszenie dobrze dobranego, podtrzymującego biustonosza. Obrzęk można zmniejszyć poprzez zastosowanie okładów z liści białej kapusty czy smarując pierś maścią z arniką.

Korzystne efekty daje suplementacja witaminą E, której źródłem są oleje roślinne, w tym lniany, słonecznikowy, rzepakowy, dyniowy i z wiesiołka, a także orzechy, jaja, soja, drób, wątróbka, ryby, zarodki pszenne i kiełki pszenicy.

Leczenie mastopatii

Możliwości leczenia mastopatii są niewielkie. Zastosowanie ma zwłaszcza farmakoterapia. Leki przy mastopatii są dostępne na receptę, ponieważ są oparte na środkach hormonalnych. Stosuje się zazwyczaj cykliczną hormonoterapię tabletką antykoncepcyjną z małą zawartością estrogenu i dużą dawką progestogenu. Farmakologia rzadko powoduje cofnięcie się zmiany, może zahamować jej wzrost i złagodzić objawy. W przypadku szybkiego powiększania się guzków czy krwistej wydzieliny z piersi zalecaną formą leczenia jest operacja, czyli chirurgiczne usunięcie zmiany. Choroba stopniowo zanika po menopauzie.

Bibliografia:

1. Bręborowicz G., Położnictwo i ginekologia, Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2006.

2. Wesołowska E., Diagnostyka obrazowa raka sutka Tom 2, Wrocław, Elsevier Urban & Partner, 2001.

3. Wronkowski Z., Jobda B., Mam guzek w piersi – co robić?, Warszawa, Polski Komitet Zwalczania Raka, 2005.

4. Skorupka M. i wsp., Zdrowe piersi są OK!, Warszawa, Wojewódzką Stację Sanitarno – Epidemiologiczną w Warszawie, 2012.

5. Hadj Ali I., Ben Abdallah N., Khiari K. i wsp., Diabetic fibrous mastopathy: a case report, “Annales d'Endocrinologie”, 2002, 63(3), s. 235–239.

6. Kułakowski A., Skowrońska-Gardas A., Onkologia. Podręcznik dla studentów medycyny, Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2003.

7. Deptała A., Onkologia w praktyce, Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2006.

8. Czekanowski R., Choroby gruczołu sutkowego – menopauza – hormonalna terapia zastępcza, Warszawa, Borgis, 2003.