Heparyna jest substancją naturalnie wytwarzaną przez komórki ludzkiego organizmu. Zapobiega powstawaniu zatorów w żyłach, a przez to chroni przed ciężką chorobą, jaką jest zakrzepica. Jako lek występuje w postaci zastrzyków.

Heparyna – co to jest?

Heparyna stanowi jeden z organicznych związków chemicznych. Naturalnie wytwarza ją ludzki organizm w makrofagach, komórkach śródbłonka naczyń oraz w tzw. komórkach tucznych. Znajdują się one m.in. w wątrobie, płucach, jelitach oraz sercu. Pozwala na to, aby krew nie ulegała procesowi krzepnięcia. Heparyna działa hamująco na wszystkich etapach procesu krzepnięcia krwi, zwłaszcza w fazie przejścia protrombiny w trombinę, poprzez aktywację antytrombiny obniżającej działanie trombiny na fibrynogen. Dzięki temu zapobiega krzepnięciu, a ponadto pozwala obniżyć poziom cholesterolu i lipidów we krwi, ponieważ aktywuje lipazę lipoproteinową. Większe stężenie heparyny jest w stanie uniemożliwić przyleganie trombocytów, czyli tzw. płytek krwi, do powierzchni ścian naczyń krwionośnych.

Związek ten znalazł swoje zastosowanie w lecznictwie jako wyodrębniony lek w latach 30. ubiegłego stulecia. Obecnie stosowany jest najczęściej w formie zastrzyków, jednak heparyna występuje także w postaci żelu lub maści, które dostępne są w ogólnej sprzedaży za pośrednictwem aptek. W formie tabletek przyjmowanych doustnie nie wchłania się z przewodu pokarmowego.

Heparyna – działanie

Heparyna pozwala zapobiegać powstawaniu żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej. Są na nią narażone szczególnie osoby poddawane ortopedycznym zabiegom chirurgicznym, ale również zabiegom w chirurgii ogólnej i onkologicznej.

Umiarkowanie narażeni na żylną chorobę zakrzepowo-zatorową są pacjenci m.in. po zabiegach chirurgicznych w obrębie jamy brzusznej – im również należy podawać heparynę. Środek ten pomocny jest także w przypadku osób unieruchomionych z powodu ostrych schorzeń, takich jak ostra niewydolność serca, ostra niewydolność oddechowa, a także zmagających się z ciężkimi infekcjami i zaostrzeniem chorób reumatycznych powodujących immobilizację.

Heparynę powinny stosować również osoby cierpiące na zakrzepicę żył głębokich powikłaną bądź niepowikłaną zatorowością płucną.

Heparyna – zastrzyki przeciwzakrzepowe

Po operacjach kończyn dolnych, które mają to do siebie, że zapewniają chorej osobie długotrwałe unieruchomienie, lekarz prowadzący najczęściej przepisuje leki takie jak heparyna, a konkretnie – zastrzyki przeciwzakrzepowe. Są one niezbędne w pooperacyjnej terapii leczniczej, ponieważ w okresie długotrwałego pozostawania w jednej pozycji i braku korzystania z funkcjonalności operowanej kończyny może w niej dojść do powstania skrzepów krwi, które będą się mnożyć i powodować zatory. W konsekwencji organizm może nie poradzić sobie z tym procesem, a w wyniku nagromadzenia się skrzepów możliwe jest nie tylko zachorowanie na zakrzepicę, ale także całkowite obumarcie danej kończyny. To z kolei prowadzi do amputacji, ponieważ najczęściej nie da się jej przywrócić do sprawności.

Skąd się bierze zakrzepica i jak ją leczyć? Dowiesz się tego z filmu:

Heparyna będąca w składzie zastrzyków przeciwzakrzepowych jest zatem substancją bardzo pomocną, jednak trzeba przyjmować ją stosunkowo długo. W zależności od rodzaju zabiegu i stopnia unieruchomienia lekarz może przepisać zastrzyki przeciwzakrzepowe na tydzień, miesiąc, 2 miesiące, a nawet dłużej. Nie jest to przy tym tani środek leczniczy, ale istnieje możliwość skorzystania z częściowej refundacji.

Heparyna w postaci zastrzyków przeciwzakrzepowych jest przeznaczona do samodzielnego wstrzykiwania. Jest umieszczona w jednorazowych, sterylnie zapakowanych strzykawkach z odpowiednią dozą preparatu. Należy ją wstrzykiwać o stałych porach i w równych odstępach czasu, najczęściej raz dziennie. Przed wykonaniem zastrzyku należy obowiązkowo umyć ręce wodą z mydłem. Aby dokonać iniekcji, należy złapać fałd skóry po lewej bądź prawej stronie pępka, oczyścić go wacikiem nasączonym spirytusem salicylowym, a następnie wbić igłę prostopadle do jego powierzchni i wtłaczać substancję aż do końca, dopóki tłoczek strzykawki nie stawia oporu. Następnie należy wyjąć igłę i przyłożyć z powrotem wacik ze spirytusem. Nie należy rozmasowywać miejsca iniekcji.

Heparyna – skutki uboczne i przeciwwskazania

Heparyna w formie maści lub żelu może spowodować skutki uboczne w postaci reakcji alergicznych, takich jak świąd czy pokrzywka, a jej zbyt długie stosowanie może przyczynić się do martwicy skóry. Środki z heparyną przepisywane przez lekarza mogą powodować krwawienia lub nawet martwicę skóry w obrębie wstrzykiwania, a wydłużone przyjmowanie leku może przyczynić się do osteoporozy. Nie powinny go używać osoby chore na nowotwór przewodu pokarmowego, wrzodziejące zapalenie jelita grubego i chorobę wrzodową żołądka oraz dwunastnicy, a także cierpiące z powodu skazy krwotocznej.