W grasicy zachodzi produkcja i różnicowanie limfocytów T. Jest niewielkim narządem spełniającym ważne funkcje w organizmie, jeżeli chodzi o prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego. Zanika po wypełnieniu swojej roli. Zdarzają się jednak sytuacje, w których zamiast zmieniać się w tkankę tłuszczową, zaczyna się rozrastać.

Grasica – budowa narządu

Grasica u zdrowego człowieka rośnie tylko do trzeciego roku życia i osiąga wówczas wagę od 30 do 40 g. Od tego momentu zaczyna stopniowo zanikać. Jest narządem limfatycznym zlokalizowanym w klatce piersiowej, a dokładniej w śródpiersiu górnym tuż za mostkiem. Charakterystyczne dla grasicy jest tzw. zjawisko inwolucji - gromadzenia się w narządzie tkanki tłuszczowej żółtej oraz występowanie w części rdzennej tzw. ciałek Hassala (drobne struktury, które pojawiają się w życiu płodowym i namnażają do okresu dojrzałości płciowej).

Zachodzi w niej proces dojrzewania limfocytów T (białych krwinek, które odpowiedzialne są za rozpoznawanie antygenów wnikających do organizmu), które dostają się do niej ze szpiku kostnego. Składa się z dwóch jednakowych płatów oraz kory (czyli w głównej mierze komórek limfatycznych), zrazików i rdzenia otoczonych torebką łącznotkankową.

Zanik grasicy rozpoczyna się w etapie dojrzewania. Jej właściwe funkcjonowanie w dzieciństwie ma zasadniczy wpływ na działanie układu odpornościowego. Grasica u dzieci jest bardzo dobrze widoczna na zdjęciach rentgenowskich, natomiast u dorosłych trudno zlokalizować jej pozostałości, nawet po otworzeniu klatki piersiowej.

Grasica i jej funkcje w organizmie

Po wypełnieniu swojej funkcji, na skutek działania hormonów płciowych, grasica zanika i zastępuje ją tkanka tłuszczowa. Narząd produkuje i limfocyty T na wczesnym etapie życia człowieka, dzięki czemu dojrzałe komórki zostają przemieszczone do poszczególnych tkanek, wspierając działanie układu odpornościowego.

Mimo krótkiego funkcjonowania, grasica odpowiada również za produkcję hormonów: tymozyny (pobudza dojrzewanie limfocytów T) i tymopoetyny (jej niedobór w organizmie powoduje zbyt szybkie męczenie się mięśni). Na etapie swojego wzrostu kontroluje także funkcjonowanie węzłów chłonnych i śledziony. Poza pełnieniem funkcji odpornościowej grasica zapobiega też pojawianiu się alergii.

Powiększona grasica – podejrzenie nowotworu

Istnieją sytuacje, w której narząd zamiast zanikać, nadal rośnie. Do przerostu grasicy dochodzi u wielu osób cierpiących na miastenię, czyli chorobę autoimmunologiczną, która prowadzi do stopniowego osłabienia mięśni.

Przerost grasicy ma często podłoże nowotworowe. Medycyna rozróżnia dwa rodzaje raka w obrębie tego narządu – grasiczak oraz nowotwór złośliwy grasicy, który jest znacznie trudniejszy do wyleczenia.

Objawami zmian o charakterze nowotworowym są przede wszystkim kaszel i ból w obrębie klatki piersiowej (spowodowane uciskiem grasicy na nerw krtaniowy), dlatego często są one mylnie interpretowane jako dolegliwości ze strony układu oddechowego. Choroba w pierwszym stadium często rozwija się bezobjawowo i zostaje przypadkowo wykryta w trakcie innych rutynowych badań. Postępowanie w przypadku podejrzenia raka grasicy lub grasiczaka wymaga przeprowadzenia badania RTG, ale także wykonania tomografii komputerowej oraz rezonansu magnetycznego.

Przyczynami przerostu grasicy mogą być także toczeń układowy, nadczynność tarczycy i niedokrwistość aplastyczna. W przypadku rozwoju tych chorób może być konieczny zabieg chirurgicznego usunięcia grasicy – tzw. tymektomia.

Grasica – choroby niedoboru odporności

Do stanów patologicznych zalicza się również brak grasicy, występujący w przebiegu różnych zespołów wad wrodzonych lub nabytych np. zespółu DiGeorge'a i SCID (ciężki złożony niedobór odporności). Zespół DiGeorge'a występuje niezwykle rzadko i w jego wyniku grasica zanika jeszcze w życiu płodowym. Przyjmuje się, że schorzenie dotyka jedno niemowlę na około pięć tysięcy urodzeń. Na skutek choroby dochodzi do zaburzenia w funkcjonowaniu systemu immunologicznego (niedobór odporności komórkowej i zwiększona podatność na infekcje), które prowadzi do upośledzenia funkcji układu sercowo-naczyniowego. U osób dotkniętych tym schorzeniem widoczny jest rozszczep podniebienia i dysmorfia twarzy objawiająca się szerokim rozstawem oczu i niewielkich rozmiarów małżowinami usznymi.

Zespół SCID oznacza wrodzony i złożony niedobór odporności. Jest genetyczną chorobą grasicy, na której skutek następuje jej przedwczesny zanik. Konsekwencją takiego stanu jest brak komórek układu odpornościowego typu T i B.