Bodziszek cuchnący to często spotykana w Polsce roślina. Pospolicie nazywany jest pychawcem, bocianim noskiem, żurawim noskiem albo noskiem chrościelowym. Ma liczne właściwości prozdrowotne. Łagodzi stany zapalne nerek, pęcherza moczowego, wątroby. Wykorzystywany jest w okulistyce, ginekologii czy proktologii. Bodziszek cuchnący to składnik tzw. maści geraniowej, która przeznaczona jest na rany, wypryski, owrzodzenia, odleżyny.
Co to jest bodziszek cuchnący?
Bodziszek cuchnący (z łac. Geranium robertianum L.) to gatunek dwuletniej rośliny zaliczany do rodziny bodziszkowatych. Występuje na obszarze niemal całej Europy i Azji oraz północnej części Afryki. Najczęściej spotkać go można w jesionowych, wiązowych i olchowych lasach. Jest rośliną ruderalną. Oznacza to, że porasta tereny zmienione przez ludzką działalność, a w sposób szczególny torowiska kolejowe.
Właściwości i zastosowanie bodziszka cuchnącego
Bodziszek cuchnący posiada liczne zastosowanie w lecznictwie. Surowiec zielarski stanowi ziele bodziszka cuchnącego (z łac. herba geranii robertiani), w składzie którego znajdują się m.in.: olejek eteryczny, garbniki (pochodne galoiloglukozy i elagotaniny), kwasy fenolowe, w tym galusowy, kawowy, elagowy, ferulowy, kwas cytrynowy i jabłkowy, flawonoidy np. hiperozyd, izokwercytryna, rutozyd, kwercetyna, maltol i związki goryczkowe. Nieco rzadziej sięga się po korzeń bodziszka.
Roślina może być stosowana zarówno wewnętrznie w formie naparów do picia, jak i zewnętrznie w postaci okładów, płukanek, nasiadówek czy kąpieli, które poprawiają kondycję skóry i łagodzą podrażnienia. Wskazane są zwłaszcza osobom o wrażliwej i skłonnej do alergii skórze. Dodatkowo kąpiel działa relaksacyjnie, odprężająco i wzmacnia barierę ochronną naskórka przed działaniem szkodliwych czynników zewnętrznych. Rozgniecione ziele przykładać można na wrzody i inne trudno gojące się rany. Naparem przemywa się skórę w przypadku trądziku różowatego i łojotokowego zapalenia skóry. Bodziszek cuchnący na bielactwo to jednak najbardziej znane dermatologiczne zastosowanie tej rośliny.
Napar z bodziszka cuchnącego wykorzystywany jest w leczeniu biegunek, czerwonki, nieżytu jelit, zapalenia żołądka i jelit, zespołu jelita nadwrażliwego, owrzodzenia przewodu pokarmowego. Roślina wykazuje zdolność do hamowania krwotoków z nosa oraz działa ochronnie na miąższ wątroby. Stąd też polecana jest w przypadku niewydolności, marskości, stłuszczenia i zapalnie wątroby. Dodatkowo łagodzi stany zapalne pęcherza moczowego i nerek oraz objawy kamicy moczowej.
Roślina znalazła zastosowanie w okulistyce. Przygotowane na bazie naparu okłady wykorzystuje się w przypadku nadmiernego łzawienia, stanów zapalnych powiek i spojówek i chorób siatkówki. Część badaczy wskazuje na zastosowanie bodziszka cuchnącego przy niepłodności. Odwar z rośliny służy do przygotowania nasiadówek wykorzystywanych w stanach zapalnych narządów płciowych i hemoroidach. Wśród innych Bodziszek cuchnący ma też wiele innych właściwości leczniczych. Wśród nich są: przeciwzapalne, ściągające, antyseptyczne, przeciwwysiękowe, antyoksydacyjne, przeciwnowotworowe, przeciwrodnikowe.
Można go nabyć w większości aptek, sklepów zielarskich czy dzięki sprzedaży internetowej. Za opakowanie 25 g ziela zapłaci się około 3 zł, a 100 g korzenia średnio 10 zł.
Jakie zioła wykorzystywano w medycynie staropolskiej? Zobaczcie:
Jak przygotować odwar i napar z bodziszka cuchnącego?
Odwar i napar z bodziszka cuchnącego jest dość prosty w przygotowaniu. W pierwszym przypadku należy 2 łyżki suszonego korzenia zalać 1 szklanką wody i zagotować. Po doprowadzeniu do wrzenia miksturę gotuje się jeszcze przez 10–20 minut, po czym przecedza. Z kolei w celu uzyskania naparu należy 1 łyżeczkę suszonego ziela zalać 1 szklanką wrzątku, odstawić pod przykryciem na 15–20 minut do zaparzenia i odcedzić. Zaleca się przyjmować napar 3 razy dziennie po 1 szklance.
Jak przygotować kąpiel z bodziszka cuchnącego?
Bazę dla leczniczej kąpieli z bodziszka cuchnącego stanowi mikstura uzyskana z połączenia 25 g ziół i 1,5 l wody. Doprowadza się ja do wrzenia, po czym gotuje jeszcze przez 20 minut i pozostawia pod przykryciem na ½ godziny. Na koniec odcedza i dodaje do wanny wypełnionej do połowy letnią wodą. Kąpiel nie powinna trwać dłużej niż 20 minut.
Przepis na wyciąg wodno-alkoholowy z bodziszka cuchnącego
Z bodziszka cuchnącego przygotować można też wyciąg wodno-alkoholowy. W tym celu trzeba 1 część suszonego ziela zalać 2 częściami alkoholu 40–70%. Miksturę odstawia się na tydzień, a po upłynięciu tego czasu przefiltrowuje się. Następnie do tego samego surowca zielarskiego dodaje się 2 części gorącej wody, gotuje przez 10 minut, odstawia na godzinę i przecedza. Na koniec łączy się oba uzyskane wyciągi. Zaleca się przyjmować 3–4 razy dziennie po 1–2 łyżki.
Bibliografia:
- Matuszkiewicz W., Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, PWN, Warszawa 2006.
- Szweykowska A., Szweykowski J., Słownik botaniczny, Wiedza Powszechna, Warszawa 2003.