Afereza wykonywana jest w celu usunięcia z krwi składników będących przyczyną choroby lub zaostrzających przebieg schorzenia oraz uzyskania konkretnych elementów krwi dla potrzebujących jej biorców. Ze względu na dużą częstotliwość występowania chorób układu krążenia szczególnego znaczenia nabiera afereza-LDL, która polega na odseparowaniu i filtrowaniu cholesterolu frakcji LDL z krwi.

Co to jest afereza?

Afereza to zabieg, którego celem jest uzyskanie koncentratu składającego się z poszczególnych elementów krwi na skutek odseparowania ich z pełnej krwi, a następnie zwróceniu niepotrzebnych składników do krwioobiegu.

W zależności od składu wyróżniono następujące rodzaje hemaferezy:

• trombafereza – odseparowanie płytek krwi, zwanych trombocytami, z pełnej krwi.
  
• plazmafereza – odseparowanie osocza z pełnej krwi, czyli płynnego składnika krwi składającego się przede wszystkim z wody, w którym zawieszone są elementy morfotyczne krwi,
  
• erytroafereza – odseparowanie krwinek czerwonych, zwanych erytrocytami, z pełnej krwi,
  
• leukafereza – odseparowanie białych krwinek, zwanych leukocytami, z pełnej krwi.
  

Prócz wyżej wymienionych wykonuje się również aferezę komórek macierzystych i zabiegi separacji określonych frakcji białych krwinek, jak limfocytafereza w celu uzyskania limfocytów oraz granulocytafereza, żeby odseparować granulocyty. Fotofereza pozaustrojowa to odmiana aferezy o immunoterapeutycznym działaniu, gdzie leukocyty jednojądrzaste poza organizmem naświetlone zostaną światłem UV typu A.

Jak działa układ krążenia? Dowiesz się tego z naszego filmu:

Czym jest afereza LDL?

Afereza LDL to rodzaj aferezy, który polega na oczyszczaniu krwi z nadmiernej ilości znajdującego się w niej cholesterolu frakcji LDL. Pobrana od chorego krew podlega rozdzieleniu w separatorze na elementy morfotyczne i osocze. Plazma poddawana jest filtrowaniu i razem z elementami morfotycznymi przetaczana jest z powrotem badanemu. Metoda ta jest całkowicie bezpieczna dla ciężarnych kobiet.

LDL-afereza zalecana jest w przypadku hipercholesterolemii, czyli nieprawidłowości metabolicznej, która charakteryzuje się podwyższonym stężeniem cholesterolu we krwi. Stan ten jest determinantem powstania wielu schorzeń układu krążenia, w tym udaru mózgu czy zawału serca. Hipercholesterolemia może mieć postać pierwotną (uwarunkowana genetycznie) heterozygotyczną lub znacznie rzadziej homozygotyczną, której występowanie szacuje się na 1:1000000 osób. Dodatkowo może mieć postać wtórną, za co odpowiadać mogą m.in. zespół metaboliczny, cukrzyca, zespół nerczycowy, żółtaczka cholestatyczna, niedoczynność tarczycy.

Afereza-LDL to rozwiązanie, które wskazane jest w przypadku braku zadowalających efektów podejmowanej dotychczas farmakoterapii i diety. Do aferezy-LDL kwalifikuje się osoby:

• z hipercholesterolemią heterozygotyczną i stężeniem cholesterolu LDL powyżej 300 mg/dl przy dodatkowym współwystępowaniu co najmniej 1 czynnika ryzyka: wiek dla mężczyzn powyżej 45 lat i kobiety powyżej 55 lat, wywiad rodzinny obciążony w kierunku wczesnej choroby wieńcowej, palenie tytoniu, nadciśnienie tętnicze krwi, stężenie cholesterolu frakcji HDL w przypadku mężczyzn poniżej 40 mg/dl i kobiet poniżej 50 mg/dl,

• z hipercholesterolemią heterozygotyczną i stężeniem cholesterolu LDL powyżej 200 mg/dl przy dodatkowym współwystępowaniu co najmniej 2 wyżej wymienionych czynników ryzyka lub lipoproteiny o stężeniu wyższym niż 50 mg/dl,
  
• z hipercholesterolemią heterozygotyczną o wysokim ryzyku sercowo-naczyniowym, a zwłaszcza zmagających się z chorobą wieńcową i stężeniem cholesterolu LDL powyżej 160 mg/dl,
  
• w szczególnych przypadkach z hipercholesterolemią wtórną.
  

Afereza LDL w Polsce

Aferezę LDL w Polsce przeprowadza się stosunkowo od niedawna. Polscy naukowcy wiedzę i doświadczenie w tym temacie czerpią dość często podczas specjalnie organizowanych szkoleń w największym w Europie ośrodku leczenia LDL-aferezami położonym w Rostoku w Niemczech.

Efekty stosowania LDL-aferezy

Zabieg pozwala znacznie zmniejszyć poziom tzw. złego cholesterolu. Niektórzy badacze podają, że nawet o 60–80%. Podczas aferezy-LDL z organizmu usuwane jest do 65 lipidów, co stanowić może nawet 10 dag tłuszczu. Afereza-LDL nie jest niestety jednorazową procedurą. Należy ją powtarzać cyklicznie, średnio co 2 tygodnie aż do końca życia chorego. Jeden zabieg trwa około 4 godzin. Filtruje się w tym czasie około 1,5–3 l krwi. Spadek poziomu cholesterolu LDL uzyskany dzięki aferezie zmniejsza ryzyko wystąpienia zdarzeń sercowo-naczyniowych oraz redukuje rozmiary blaszek miażdżycowych powstałych w naczyniach wieńcowych. Specjaliści donoszą, że leczenie hipercholesterolemii z zastosowaniem aferezy-LDL podnosi średni czas przeżycia nawet o 10 lat. Zabiegi aferezy są finansowane ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ).

Powikłania po LDL-aferezie

Zabieg aferezy-LDL wiąże się z możliwymi do wystąpienia działaniami niepożądanymi, wśród których wymienia się m.in.: małopłytkowość, niedokrwistość, hipotensja, bradykardia, hemoliza, napadowe zaczerwienienie, bóle brzucha, nudności, wymioty, bóle w klatce piersiowej, duszność, zawroty i bóle głowy.

Bibliografia:

1. Kędzierska-Kapuza K., Kusztal M., Walatek B. i wsp., Stanowisko Polskiego Towarzystwa nefrologicznego w sprawie prowadzenia terapii pozaustrojowych oczyszczania krwi (aferezy) oraz zasad ich refundacji, „Nefrologia i Dializoterapia Polska”, 2017, 21(3), s. 101-103.

2. Thompson G.R., Lipoprotein apheresis, “Current Opinion in Lipidology”, 2010, 21(6), s. 487-491.

3. Thompson G.R., HEART-UK LDL Apheresis Working Group, Recommendations for the use of LDL apheresis, “Atherosclerosis”, 2008, 198(2), s. 247-255.