Układ moczowy człowieka składa się z dwóch nerek, dwóch moczowodów, pęcherza moczowego oraz cewki moczowej. Jego główną funkcją jest wydalanie z organizmu zbędnych substancji (przede wszystkim mocznika, soli mineralnych, leków) wraz z moczem, który produkowany jest w kłębuszkach nerkowych. W ciągu doby organizm człowieka produkuje 170 litrów moczu pierwotnego, który poddawany jest przesączaniu i filtracji, z czego ostatecznie wydalane jest ok. 1,5 l. Dodatkowo nerki odpowiadają za regulację ciśnienia tętniczego krwi. Wszelkie nieprawidłowości układu moczowego (np. poszerzenie miedniczki nerkowej, zakażenia, niewydolność nerek) prowadzą do poważnych zaburzeń funkcjonowania organizmu.
Miedniczka nerkowa i jej funkcje
Miedniczka nerkowa to struktura należąca do nerki. Zlokalizowana jest w jej zatoce wraz z tętnicą nerkową, moczowodem, żyłą nerkową i naczyniami chłonnymi. Kształtem przypomina lejek. Miedniczka nerkowa stanowi początkowy fragment układu moczowego człowieka.
Funkcją miedniczki nerkowej jest zbieranie moczu pierwotnego, który spływa do niej przewodami brodawkowymi oraz przekazywanie go do moczowodu, skąd jest prowadzony do pęcherza moczowego i cewki moczowej, a następnie wydalany.
Miedniczka nerkowa może ulec procesom patologicznym. Jednym z nich jest zapalenie wywołane przez bakterię Escherichia coli. Choroba ta wymaga leczenia, ponieważ może prowadzić nawet do niewydolności nerek. Innym nieprawidłowym stanem jest poszerzenie miedniczki nerkowej.
Co to jest UKM nerki?
UKM nerki, czyli układ kielichowo-miedniczkowy to jeden z parametrów ocenianych podczas badania ultrasonograficznego (USG) jamy brzusznej, które jest podstawowym testem diagnostycznym służącym do oceny nerki. UKM nerki to struktura, która odpowiada za przekazywanie moczu do dalszych odcinków układu moczowego.
Przyczyny powiększonej miedniczki nerkowej
Powiększona miedniczka nerkowa jest wykrywana podczas standardowego badania ultrasonograficznego. Jej obecność jest wskazaniem do przeprowadzenia bardziej szczegółowej diagnostyki obrazowej w celu poznania przyczyny tego stanu i ustalenia planu dalszego postępowania. Poszerzone UKM nerki w USG ma postać pojedynczych, oddzielonych od siebie, bezechowych obszarów.
Poszerzona miedniczka nerkowa i kielichy nerkowe, którym towarzyszy wtórny zanik miąższu nerki, to wodonercze. Jej przyczyną jest zablokowanie odpływu moczu z nerki. Choroba przez wiele lat może rozwijać się bez żadnych objawów, jednocześnie prowadząc do stopniowego pogorszenia czynności nerek. Poszerzone UKM w niektórych przypadkach może wymagać leczenia chirurgicznego.
Powiększona (lub poszerzona) miedniczka nerkowa może być spowodowana przez czynniki wrodzone lub nabyte. Do pierwszej grupy zalicza się np. zwężenie połączenia miedniczkowo-moczowodowego lub ureterocele. Nabyte przyczyny poszerzonego UKM nerki to kamica nerkowa, nowotwory, infekcje, pasożyty, zapalenie, martwica brodawek nerkowych.
U części osób powiększona miedniczka nerkowa nie jest związana z żadnym procesem patologicznym. Może być pozostałością przeszkody, która była obecna w układzie moczowym w życiu płodowym. Jednakże poszerzenie UKM nerki powyżej 20 mm zawsze wymaga przeprowadzenia dalszych testów.
UKM nerki płodu – norma
UKM nerki u płodu oceniane jest w badaniach prenatalnych, które wykonuje się u dzieci z podejrzeniem wady wrodzonej układu moczowego. W USG lekarz ocenia echostrukturę, echogeniczność i wielkość nerek, grubość ścian pęcherza moczowego, szerokość moczowodów oraz stan miedniczek i kielichów. Stwierdzenie izolowanego poszerzenia UKM u płodu nie oznacza od razu obecności złożonej wady układu moczowego.
Poszerzone UKM nerki u płodu jest najczęściej spowodowane przeszkodą na połączeniu miedniczkowo-moczowodowym lub odpływem pęcherzowomoczowodowym. Dziecko, u którego stwierdzi się nieprawidłowości, powinno być szczegółowo przebadane po porodzie.
Norma UKM nerki w badaniu przeprowadzonym w 3–7 dobie życia wynosi mniej niż 5 mm, a po 4 tygodniu 10 mm. Kiedy zostanie ona przekroczona, wymagana jest konsultacja urologiczna lub nefrologiczna i przeprowadzenie scyntygrafii nerek. Każde mniejsze poszerzenie UKM wymaga stałego monitorowania w USG.
Poszerzenie UKM u płodu w większości przypadków ustępuje samoistnie w ciągu kilku miesięcy po porodzie lub ostatecznie nie przeobraża się w groźną wadę, która wymaga interwencji chirurgicznej. Jednak zawsze powinno wzbudzić czujność lekarzy prowadzących ciążę i stanowić podstawę do przeprowadzenia dodatkowych badań.
Co może oznaczać podwyższona kreatynina?
Bibliografia:
1. Grupa Robocza Polskiego Towarzystwa Nefrologii Dziecięcej, Podejrzenie wady wrodzonej układu moczowego – postępowanie u noworodka i niemowlęcia – część I: poszerzenie dróg moczowych, [w:] „Pediatria Polska”, 2010, vol. 85 (5), s. 485–489.
2. A. Lewicki i wsp., Diagnostyka ultrasonograficzna zastoju moczu w górnych drogach moczowych, [w:] „Przegląd Urologiczny”, 2017, 1 (101).