Choroby układu nerwowego dotykają ludzi w każdym wieku. W pewnych przypadkach doprowadzają nawet do śmierci. Choroby neurologiczne mogą objąć centralny układ nerwowy, nerwy i naczynia krwionośne dostarczające krew do mózgu.

Wykaz chorób neurologicznych

Choroby ze względu na sposób powstania dzieli się na pierwotne i wtórne.

Pierwotne – niebędące powikłaniami innych schorzeń, to:

• udar mózgu,
• epilepsja,
• klasterowy ból głowy,
• migrena,
• zapalenie opon mózgowych,
• stwardnienie rozsiane,
• stwardnienie zanikowe boczne,
• choroba Parkinsona,
• choroba Alzheimera.

Wtórne – będące powikłaniami innych schorzeń bądź efektem ich rozwoju i zajmowania kolejnych układów organizmu, to:

• zespół Guillaina-Barrego – częsta konsekwencja zapalenia wątroby typu B,
• miażdżyca,
• cukrzyca,
• mocznica.

Choroby ośrodkowego układu nerwowego

Ośrodkowy układ nerwowy odpowiada za koordynację czynności życiowych. W jego skład wchodzi mózgowie, rdzeń kręgowy oraz płyn mózgowo-rdzeniowy.

Wśród chorób ośrodkowego układu nerwowego (OUN) najczęściej spotykaną jest jego zakażenie. Nieleczone wywołuje poważne schorzenia, dlatego wymaga podjęcia niezwłocznego leczenia. Nie ma reguły, jeśli chodzi o objawy i przebieg zakażenia – u poszczególnych osób mogą się one różnić.

Zakażenie OUN powstaje wtedy, kiedy czynniki zakaźne są przenoszone przez krew z pozostałych obszarów ciała, będących w stanie zapalnym – np. przy zapaleniu zatok lub ucha środkowego. Ośrodkowy układ nerwowy może zostać zakażony bakteriami takimi jak meningokoki lub pneumokoki, a także grzybami, wirusami czy pierwotniakami.

Objawami zakażenia ośrodkowego układu nerwowego mogą być: gorączka, ogólne osłabienie, nadmierna potliwość, przyspieszenie lub spowolnienie akcji serca, ból głowy, nudności, światłowstręt i wymioty, a także jakościowe i ilościowe zaburzenia świadomości – zespoły psychotyczne, takie jak omamy, halucynacje czy urojenia. Wśród objawów neurologicznych mogą wystąpić porażenia, ataki padaczki, zaburzenia mowy i pamięci lub niedowłady.

U dzieci zakażenie OUN powoduje poważne zaburzenia neurologiczne, zwiększając ryzyko trwałego kalectwa. Objawy zakażenia – zwłaszcza u noworodków – nie są jednak charakterystyczne i dużo trudniej je zauważyć. Ogólny stan dziecka może pogorszyć się z niewyjaśnionych przyczyn, pojawiają się zaburzenia oddychania, oczopląs, drgawki, wymioty, gorączka (w przypadku niemowląt temperatura ciała nie obniża się nawet po podaniu leków przeciwgorączkowych). Niemowlęta doznają również sztywności karku, ciemiączko staje się wypukłe i tętniące w szybkim tempie.

Zobacz film i odpowiedz się wszystkiego o układzie nerwowym:

Diagnostyka obejmuje badania laboratoryjne, m.in. morfologię i posiew krwi, OB, elektrolity. Na podstawie wyników można stwierdzić stan zapalny. Wykonuje się ponadto punkcję lędźwiową oraz badanie płynu mózgowo-rdzeniowego. Niezbędne są także badania obrazowe: rezonans magnetyczny lub tomografia komputerowa głowy.

W przypadku zakażenia OUN niezbędna jest hospitalizacja. Podczas pobytu w szpitalu osoba zakażona otrzymuje antybiotyki, leki przeciwzapalne i przeciwgorączkowe, a także – w zależności od drobnoustroju, który zaatakował organizm – przeciwwirusowe, przeciwpierwotniakowe lub przeciwgrzybicze. Niezbędne jest zapobieganie obrzękowi mózgu, a w przypadku ropni mózgu wykonuje się także operację.

Często spotykaną chorobą układu nerwowego jest migrena. Od typowego bólu głowy różnią ją nie tylko natężenie bólu i częstość jego występowania, ale także pojawienie się światłowstrętu, wymiotów i nudności. Dotyczy już ok. 12 % społeczeństwa i częściej pojawia się u kobiet.

Migrenę charakteryzują częste nawroty, chociaż ataki mogą zdarzać się również w kilkumiesięcznych odstępach. Wśród czynników, które mogą wywołać migrenę, wymienia się stres i stany depresyjne. Jeżeli ból utrzymuje się powyżej 2 tygodni, a domowe sposoby nie pomagają, niezbędna jest hospitalizacja.

Zapalenie opon mózgowych to również jedna z chorób układu nerwowego. Wywołują je grzyby, wirusy lub bakterie – pneumokoki, paciorkowce i gronkowce, u dzieci – pałeczka Haemophilus influenzae. Choroba oprócz stanu zapalnego powoduje zmiany w płynie mózgowo-rdzeniowym i kliniczny zespół oponowy. Patogen rozsiewany jest przez transport z krwi lub z zapalenia ośrodków położonych w okolicy opon mózgowych – zapalenia ucha czy zatok. Może przeniknąć do mózgu także w wyniku urazów i złamań kości czaszki.

Wśród objawów zapalenia opon mózgowych wymienia się wymioty, gorączkę, ból głowy, przyspieszenie oddechu i tętna. Osoba dotknięta chorobą ma tendencję do kładzenia się na boku i odchylania głowy do tyłu. U dzieci pojawiają się również drgawki. Leczenie przy zapaleniu bakteryjnym wymaga podawania antybiotyków, a gruźliczym – także leków przeciwprątkowych.