Cholera jest chorobą wywołaną przez bakterie cholery (Vibrio cholerae). Choroba najczęściej występuje jako epidemia, głównie w krajach o niskim poziomie warunków sanitarnych. Jest chorobą o bardzo ostrym przebiegu. Charakteryzuje się wymiotami i bólem brzucha. W zaawansowanej postaci dochodzi do zmiany barwy głosu, zmarszczenia skóry, a ostatecznie do śmierci.

Przecinkowiec cholery

Cholera jest chorobą o podłożu bakteryjnym. Wywołuje ją przecinkowiec cholery, który – jak sama nazwa wskazuje – wyglądem przypomina przecinek. Bakteria ta ma powinowactwo do układu pokarmowego. Przedostaje się do organizmu wraz z pokarmem lub wodą. Bakteria bardzo dobrze czuje się w wilgotnym i tropikalnym klimacie, dlatego też najczęściej atakuje w formie epidemii. Jedynym czynnikiem mogącym wpłynąć na jej rozwój jest temperatura. Zbyt niska może ograniczać rozwój bakterii w zbiornikach wodnych. Zjawisko globalnego ocieplenia i zmian klimatycznych powoduje, że bakteria może wystąpić w coraz to szerszym obrębie świata.

Jedna z epidemii cholery miała miejsce po powodzi w Haiti w 2010 r.; z jej powodu zmarło około 150 osób. Głównym źródłem tej epidemii były złe warunki sanitarne i niska jakość wody, która była wykorzystywana w gospodarstwach domowych. Dotychczas miało miejsce też kilka pandemii cholery na terenach Azji oraz Afryki.

Po raz pierwszy bakteria cholery została zidentyfikowana w 1883 r. Przecinkowiec cholery potrafi wytwarzać enterotoksynę, która zaburza gospodarkę wodno-elektrolitową w jelicie cienkim i wywołuje główne objawy chorobowe.

Zobacz także: Gorączka krwotoczna Ebola – jak się zarazić wirusem i jakie daje on objawy?

Przecinkowiec cholery jest bakterią mającą kilka serotypów. Pierwsza podgrupa to bakterie o dużym epidemiologicznym znaczeniu, które wydzielają enterotoksyny – choleragen. Wyróżnia się dwa biotypy bakterii wydzielających toksyny – El Tor oraz szczep klasyczny. Każdy z nich dzieli się dodatkowo na serotypy Inaba oraz Ogawa. Jest to najczęstsza podgrupa. Druga grupa to szczep pokrewny z El Tor, bardzo toksyczny. Kolejna obejmuje wszystkie inne szczepy, które nie zakwalifikowały się do poprzednich dwóch typów. Cechuje ją łagodniejszy przebieg.

Źródłem zakażenia są osoby chore i nosiciele. Jednak bakteria może bytować poza organizmem człowieka na powierzchni skorupiaków, alg i innych zwierząt morskich. Do zakażenia poza pokarmem i wodą skażoną kałem może też dojść poprzez brudne ręce drogą fekalno-oralną i za pośrednictwem much. Wszystkie kraby, małże czy krewetki, czyli owoce morza, które mogły mieć styczność z zakażoną wodą, również stanowią w danym rejonie źródło zakażenia.

Po przedostaniu się do przewodu pokarmowego przecinkowiec cholery częściowo zostaje zneutralizowany przez kwaśne środowisko żołądka. Jednak kwas solny nie powstrzymuje wszystkich bakterii. Części z nich udaje się przedostać do jelita cienkiego, gdzie się namnażają i zaczynają wydzielać toksynę – choleragen. Zaburza on transport jonów w świetle jelita, doprowadzając do biegunki i odwodnienia organizmu.

Cholera – przyczyny epidemii

Do najważniejszych czynników mających wpływ na rozwój epidemii cholery należą:

• niedostateczna higiena osobista,
  
• niedostateczna dbałość o higienę podczas przygotowywania posiłków,
  
• niewystarczająca obróbka cieplna pokarmów i spożywanie półsurowych produktów,
  
• ciepły klimat,
  
• brak odpowiedniego systemu kanalizacyjnego,
  
• duże zagęszczenie ludności,
  
• złe warunki sanitarne.
  

Jak w przypadku większości infekcji, najbardziej narażone są osoby o niskiej odporności, m.in. chorzy na AIDS. Ponadto w grupie o podwyższonym ryzyku znajdują się osoby z patologią żołądka i jego niedokwaśnością. Skutkuje to brakiem jakiejkolwiek bariery we wnikaniu bakterii do dalszych odcinków przewodu pokarmowego.

Objawy cholery

Najbardziej charakterystyczne objawy cholery to:

• kwasica,
  
• wymioty,
  
• wodniste biegunki z domieszką śluzu,
  
• objawy odwodnienia – suche błony śluzowe i skóra, ochrypły głos,
  
• bóle mięśni.

Początek objawów występuje najczęściej około 5 dni od momentu spożycia zakażonego pokarmu. Najczęściej infekcja ma przebieg łagodny. Ostry przebieg choroby charakteryzuje się biegunką już od samego początku. Biegunkom nie towarzyszy ból brzucha czy gorączka. Nie jest to jednak biegunka, którą każdy człowiek nieraz w życiu doświadczył. Podczas biegunki towarzyszącej zakażeniu cholerą kał wydalany jest bez najmniejszego wysiłku w ogromnych ilościach (kilkanaście litrów na dobę). Nietrudno więc się dziwić, że dochodzi do odwodnienia i zaburzeń elektrolitowych. Konsekwencją tego może się okazać zgon.

Leczenie cholery

Postępowanie w przypadku zakażenia cholerą rozpoczyna się od odpowiedniego nawodnienia chorego i uzupełnienia substancji mineralnych. Często konieczne jest podanie płynów dożylnie. Dodatkowo leczenie cholery polega na wdrożeniu antybiotykoterapii tetracyklinami. Jeśli nie zostanie podjęte odpowiednie leczenie, choroba może doprowadzić do śmierci w ciągu kilku godzin.

Zobacz także: Dżuma – czy występuje w Polsce i w Europie? Jakie są objawy i jak się ją leczy?

Szczepionka na cholerę

Skuteczną formą profilaktyki jest szczepionka. Szczepionka na cholerę jest szczepionką inaktywowaną, podawaną doustnie. Szczepienie obejmuje dwie dawki u dorosłych i u dzieci powyżej 6. roku życia w odstępach 1–6 tygodni (u dzieci w wieku 2–6 lat stosuje się 3 dawki szczepionki w odstępach 1–6 tygodni). Odporność utrzymuje się do 2 lat u dorosłych i u dzieci powyżej 6. roku życia. U dzieci młodszych – jedynie przez pół roku, następnie zaleca się podanie im dawki przypominającej.