Zabieg cewnikowania pęcherza moczowego wykonuje się najczęściej u pacjentów operowanych, znajdujących się w stanie znieczulenia ogólnego, oraz u osób unieruchomionych, które fizycznie nie są w stanie użyć basenu. Założenie cewnika jest zalecane również w przypadku zatrzymania moczu lub braku kontroli nad pęcherzem (tzw. inkontynencja).

Cewnikowanie pęcherza moczowego – procedura

Gdy pacjent nie może oddać moczu w sposób naturalny, opróżnienie pęcherza moczowego z pomocą cewnika urologicznego bywa koniecznością. Zaleganie moczu w pęcherzu prowadzi bowiem do wzrostu ciśnienia w nerkach i może skutkować ich niewydolnością, a nawet trwałym uszkodzeniem nerek. W większości przypadków cewnik jest niezbędny przez stosunkowo krótki czas – tylko do momentu, w którym pacjent odzyskuje możliwość oddania moczu. U osób starszych, ciężko chorych lub po poważnym urazie cewnik zakłada się na dłużej lub na stałe. Natomiast u pacjentów z niektórymi typami nietrzymania moczu cewnikowanie traktuje się jak metodę leczenia, a sam zabieg przeprowadza się kilka razy dziennie (co najmniej 4).

Przed założeniem cewnika należy obmyć okolice intymne i odkazić ujście cewki moczowej, następnie można użyć lubrykantu, aby ułatwić wprowadzenie rurki do cewki moczowej. Cewnikowanie powoduje dyskomfort, rzadko ból, ale na wszelki wypadek można zastosować również znieczulenie miejscowe. Zewnętrzną końcówkę cewnika przyłącza się do specjalnej torebki lub pojemnika.

Cewnikowanie pęcherza moczowego – zasady

Ze względu na fakt, iż cewnikowanie pęcherza moczowego zwiększa podatność na rozwój infekcji dróg moczowych, należy zadbać o to, by przed wprowadzeniem go do cewki moczowej cewnik urologiczny był sterylnie czysty. Jeśli pacjent korzysta z jednorazowych cewników, nie ma konieczności dodatkowego oczyszczania go, wystarczy zadbać o higienę osobistą przed rozpoczęciem procedury.

Torebkę lub pojemnik podłączony do końcówki cewnika należy opróżniać przynajmniej co 8 godzin i zawsze wtedy, gdy jest pełen.

Pacjenci, u których założono cewnik, często próbują ograniczyć ilość przyjmowanych płynów, jest to jednak stanowczo niewskazane. Po cewnikowaniu należy pić jak najwięcej wody, aby mocz był przejrzysty i miał słomkową barwę. Odpowiednia podaż płynów pomaga też uniknąć infekcji dróg moczowych.

Cewnikowanie pęcherza moczowego – powikłania

Nieprawidłowe wprowadzenie cewnika urologicznego może spowodować uraz cewki lub pęcherza moczowego. Gdy sytuacja powtarza się wielokrotnie, ciągłe podrażnienie cewki może doprowadzić do pojawienia się blizn w jej obrębie lub nawet do jej zwężenia.

W wyniku cewnikowania może dojść również do rozwoju infekcji bakteryjnej cewki i pęcherza moczowego, z towarzyszącą jej gorączką i stanem zapalnym dróg moczowych.

Zestaw do cewnikowania pęcherza moczowego

Istnieje kilka rodzajów cewników, różniących się wielkością i budową. Do najczęściej używanych zalicza się:

• cewnik Foley’a – cewnik urologiczny wyposażony w balonik, który po wypełnieniu wodą utrzymuje cewnik w miejscu; ten typ cewnika stosuje się zwykle jednorazowo, przez kilka dni;
• cewnik Tiemanna – ma 2 boczne otwory i stożkowatą końcówkę; cewnik przeznaczony dla pacjentów, u których nie można zastosować cewnika Foley’a, na przykład z powodu przerostu prostaty;
• cewnik Nelatona – miękki i elastyczny cewnik urologiczny do jednorazowego stosowania.

Cewnikowanie pęcherza moczowego u dzieci

Dzieci, podobnie jak dorośli, mogą doświadczyć zarówno zatrzymania moczu, jak i jego nietrzymania. W obu sytuacjach niezbędne bywa założenie cewnika urologicznego, który spowoduje opróżnienie pęcherza moczowego. Cewnikowanie zwykle wywołuje dyskomfort, dlatego przed wprowadzeniem cewnika do cewki jest ona znieczulona miejscowo za pomocą żelu. Jeśli zabieg cewnikowania jest wykonywany z powodu operacji, można przeprowadzić go już po wprowadzeniu dziecka w stan znieczulenia ogólnego.

Cewnikowanie pęcherza moczowego – wskazania

Założenie cewnika urologicznego jest wskazane w przypadku niemożności oddania moczu w sposób naturalny. Najczęstsza przyczyna tego stanu to utrudnienie przepływu moczu w związku ze znacznym przerostem prostaty, obecnością skrzepów krwi w moczu lub kamieni w pęcherzu moczowym lub nerkach; uszkodzeniem nerwów w obrębie pęcherza moczowego; urazem kręgosłupa; przyjmowaniem leków zaburzających funkcje mięśni pęcherza moczowego; rozszczepem kręgosłupa lub zabiegami chirurgicznymi w okolicy narządów płciowych (np. histerektomia lub operacja gruczołu prostaty).

Bibliografia:

"Urinary Catheters", Jacquelyn Cafasso, Healthline,  2017

"Urinary catheters", The Royal Children's Hospital Melbourne,  2018

"urinary catheterization",  The Free Dictionary

"Cewniki urologiczne (moczowe) - rodzaje, informacje, wskazówki.", Polski Sklep Medyczny, 2018

Operacja pęcherza. Źródło x-news.pl