Ból kręgosłupa promieniujący do nóg to typowy objaw zapalenia korzeni nerwów rdzeniowych, wychodzących z dolnego kanału kręgowego kręgosłupa. Nagłe zaostrzenie dolegliwości może trwać tylko kilka dni i ustąpić samoistnie. Największe niebezpieczeństwo dla chorego stanowią rozwijające się przewlekłe zespoły bólowe.
Ból kręgosłupa promieniujący do nóg – objawy
Najczęstszą postacią bólów związanych z kręgosłupem jest rwa kulszowa. Charakterystycznym jej objawem jest ból rozprzestrzeniający się z lędźwiowo-krzyżowej części kręgosłupa na pośladek, tylną powierzchnię uda, dół podkolanowy i dalej aż do stopy i palucha. Najczęściej chorzy zgłaszają, że ma on charakter tępy, stały lub przemijający, nasilający się w trakcie chodzenia lub pochylania. Ruchy powodują gwałtowną intensyfikację bólu, który rozprzestrzenia się falą wzdłuż kończyny. Pacjenci opisują to jako „dźgnięcie nożem”, „strzał z bicza” czy „rozchodzący się po nodze prąd”.
Chorzy najczęściej ograniczają poruszanie się, kompensują ból, odchylając bocznie kręgosłup w części lędźwiowej. Prowadzi to nie tylko do zwiększenia obciążenia stawów i mięśni kończyn, ale również do wyrównania tego odgięcia wychyleniem części piersiowej i szyjnej kręgosłupa (by zachować pionową oś ciała). Często powoduje to wtórne pojawienie się nerwobólów międzyżebrowych albo dolegliwości w obrębie kończyn górnych i szyi.
Ból kręgosłupa promieniujący do nóg powoduje, że chory stara się ograniczać ruchy skrętne tułowia, nie pochylać do przodu, nie unosić wysoko kończyn dolnych. Leżąc, lekko podkurcza nogi, gdyż ich wyprost powoduje nasilenie bólu.
W trakcie badania stwierdza się często bolesność uciskową okolic kręgosłupa lędźwiowego na wysokości kręgów L4–L5 lub w górnej części kości krzyżowej. Ból nasila się również wyraźnie przy ucisku tkanek wzdłuż przebiegu nerwu kulszowego. Ze względu na dolegliwości niemożliwe jest uniesienie do pionu wyprostowanej nogi chorego leżącego na wznak.
Jak złagodzić ból kręgosłupa? Dowiesz się tego z filmu:
Przyczyny bólu kręgosłupa promieniującego do nogi
Ból kręgosłupa promieniujący do nogi jest najczęściej spowodowany zmianami zwyrodnieniowymi kręgosłupa w odcinkach L4–L5 lub L5–S1. Na dolegliwości narażone są osoby, które regularnie przeciążają kręgosłup, noszą ciężkie przedmioty, pracują w wymuszonej pozycji, uprawiają wyczynowo sport (m.in. dyscypliny siłowe, takie jak podnoszenie ciężarów). Dolegliwości pojawiają się również u osób starszych, szczególnie jeśli postępującym zmianom degeneracyjnym towarzyszy odwapnienie kości (osteoporoza). Twardość kości zmniejsza się i niewielkie nawet urazy powstające w codziennym życiu prowadzą wtedy do mikrouszkodzeń kręgów i pogłębiania zmian zwyrodnieniowych.
Innymi przyczynami opisywanych bólów kręgosłupa są:
- nowotwory kręgosłupa (zwykle przerzutowe),
- zmiany pourazowe (złamania kompresyjne kręgów, uszkodzenia łuków kręgowych),
- złamania patologiczne – tzn. powstające w odwapnionych (z powodu osteoporozy lub rozwoju guza) trzonach kręgów,
- choroby, takie jak zesztywniające lub łuszczycowe zapalenie stawów kręgosłupa, choroba reumatyczna, zmiany kostne w przebiegu schorzeń powiązanych z reakcjami autoimmunologicznymi (np. toczeń układowy, choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego).
Bezpośrednią przyczyną występowania objawów jest stan zapalny korzeni nerwów rdzeniowych tworzący się w lędźwiowo-krzyżowym odcinku kręgosłupa. Jednak często objawy związane są z przepuklinami i wypadaniem jąder miażdżystych krążków międzykręgowych (schorzenie potocznie określane jako dyskopatia). Stan taki może wymagać leczenia operacyjnego, a nieleczony doprowadza nawet do niedowładu lub porażenia kończyny dolnej.
Jak dbać o kręgosłup? Dowiesz się tego z filmu:
Domowe sposoby na ból kręgosłupa promieniujący do nóg
Niezależnie od leczenia farmakologicznego czy profesjonalnej rehabilitacji, dolegliwości bólowe można często znacząco zmniejszyć domowymi sposobami. We wczesnej fazie zaostrzenia właściwe postępowanie może całkowicie zlikwidować ból. Niezwykle ważne jest też stosowanie się do podstawowych zasad, gdy problemy nie występują, co ma bardzo duże znaczenie profilaktyczne.
Kręgosłup nie powinien być przeciążany. Jeśli praca wymaga noszenia ciężkich przedmiotów, nie można przekraczać maksymalnych dopuszczalnych wartości ciężarów. Należy podnosić je z podłoża z pozycji kucznej, z wyprostowanym tułowiem, a nie – stojąc na sztywnych nogach i pochylając się.
W celu zmniejszenia obciążenia kręgosłupa i mięśni powinno się robić regularne przerwy, podobnie jak w sytuacji, gdy pracuje się przez wiele godzin w pozycji stojącej albo wymuszonej (np. przy obrabiarce, maszynie do szycia, stole operacyjnym). Osoby wykonujące pracę biurową powinny również starać się znajdować czas na krótką gimnastykę lub spacer. Niezwykle ważne jest dostosowanie środowiska pracy do potrzeb organizmu: biurko, krzesło, maszyny używane w pracy czy domu powinny być ergonomiczne i mieć możliwość dostosowania do wzrostu i sylwetki osoby pracującej. Obuwie musi być wygodne, mieć wyprofilowane wkładki i podeszwy, nie należy używać butów na obcasie.
Dla osób z bólami kręgosłupa duże znaczenie ma właściwy wypoczynek – pozwala on na zmniejszenie napięcia mięśni i odciążenie kręgosłupa. Dlatego należy zarezerwować na sen odpowiednią ilość czasu. Materac łóżka nie powinien być zbyt miękki, wskazane jest płaskie leżenie, bez wysokiego układania poduszek.
Istotna dla zapobiegania i leczenia bólów kręgosłupa jest właściwa aktywność fizyczna. Oczywiście w trakcie ostrego bólu nie należy dodatkowo obciążać układu kostnego, ale w fazie przewlekłej albo gdy ból nie występuje, należy dbać o wzmacnianie mięśni stabilizujących sylwetkę. Aktywność fizyczna (nawet podstawowa, niezbyt intensywna gimnastyka) powoduje również zmniejszenie napięcia mięśni, a tym samym ich odruchowej, skurczowej reakcji na ból.
U osób z dolegliwościami bólowymi kręgosłupa wskazane są aktywności rekreacyjne, takie jak:
- gimnastyka,
- joga,
- spacery,
- pływanie,
- jazda na rowerze.
Jednocześnie należy unikać sportów, które obciążają ciało niesymetrycznie i wymagają wielu ruchów skrętnych, jak np. tenis czy golf.
Zobacz film i poznaj proste ćwiczenia, które wzmocnią kręgosłup: