Ból jajników to potoczne określenie na uczucie rozpierania, kłucia, uciskania lub bólu w podbrzuszu, po prawej lub lewej stronie. Często mogą towarzyszyć mu także inne objawy: brak miesiączki, zaburzenia cyklu menstruacyjnego, plamienie z dróg rodnych, dyskomfort podczas stosunków seksualnych, a także nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu hormonalnego. Dolegliwości te występują okresowo lub utrzymują się przez dłuższy czas. Ból jajników i brak miesiączki są wskazaniem do konsultacji ginekologicznej i wykonania badań diagnostycznych.

Jakie są przyczyny bólu jajników i braku okresu?

Kłujący ból jajników i brak okresu mogą mieć wiele przyczyn. U kobiet, które z nieregularnymi cyklami menstruacyjnymi objawy te świadczą o tym, że doszło do owulacji, czyli uwolnienia komórki jajowej zdolnej do zapłodnienia. Wówczas odczuwany jest kłujący ból w dole brzucha z lewej lub prawej strony. Trwa on krótko i może pojawić się w każdym cyklu.

W wielu przypadkach kłujący ból jajników i brak okresu są także zwiastunami spóźniającej się miesiączki. Może pojawić się ona później z powodu długotrwałego stresu, infekcji, zmiany strefy klimatycznej, przemęczenia oraz stosowania rygorystycznych diet i dużego spadku masy ciała w krótkim czasie. Nieregularny cykl często występuje u młodych dziewczyn w okresie dojrzewania.

Brak okresu i ból jajników, czyli dolegliwości bólowe lub dyskomfort w podbrzuszu mogą być jednymi z pierwszych objawów ciąży. Te symptomy związane są z intensywnymi zmianami hormonalnymi, które zachodzą w tym czasie w organizmie kobiety. Kiedy się pojawią, warto wykonać domowy test ciążowy. Zaniepokoić powinna natomiast sytuacja, gdy ból jajników utrzymuje się w kolejnych tygodniach ciąży. Może on wówczas świadczyć o ciąży pozamacicznej (ektopowej) lub nieprawidłowościach prowadzących do poronienia.

Ból jajników, brak okresu, test negatywny – co to oznacza?

Nie zawsze ból jajników i brak miesiączki świadczą o tym, że w danym cyklu menstruacyjnym doszło do zapłodnienia. Niekiedy są one sygnałem od organizmu, że w narządach rodnych toczy się proces patologiczny, który wymaga interwencji lekarskiej. Ból jajników, brak okresu i negatywny test ciążowy mogą być objawem:

• endometriozy – choroby, która charakteryzuje się obecnością błony śluzowej jamy macicy poza jej obszarem (w jamie otrzewnej, szyjce macicy, pochwie, pęcherzu moczowym). Tworzą się ponadto torbiele, guzy i zrosty. Pojawiają się takie objawy, jak ból w podbrzuszu, zaburzenia miesiączkowania (brak okresu lub obfite krwawienie), bolesne stosunki seksualne i problemy z zajściem w ciążę;
• zespołu policystycznych jajników – choroby związanej z nieprawidłowym wydzielaniem hormonów – jajniki są stymulowane przez nadmierne ilości androgenów i hormon luteinizujący (LH). Nieprawidłowości powodują wystąpienie zaburzeń funkcjonowania całego organizmu. Do objawów należą między innymi: nieregularne cykle miesiączkowe lub brak krwawienia, niepłodność, ból w podbrzuszu, powiększone jajniki, nadmierne owłosienie, problemy z nadwagą, problemy skórne;

• torbieli jajników – choroby, która charakteryzuje się występowaniem nieprawidłowej przestrzeni w obrębie tego narządu, wyraźnie odgraniczonej od zdrowych tkanek. Poza bólem jajnika i brakiem okresu pojawiają się takie objawy, jak: plamienie, bóle głowy, pogorszenie samopoczucia, omdlenia;
• raka jajnika wywodzącego się z komórek nabłonka, który pokrywa jajnik. Jest to często diagnozowany nowotwór złośliwy u kobiet. Pierwsze objawy pojawiają się zwykle, kiedy choroba jest już na zaawansowanym stadium;
• zaburzeń układu hormonalnego – najczęściej objawy związane z zaburzeniami cyklu miesiączkowania i bólem podbrzusza są spowodowane nieprawidłową pracą tarczycy, do której dochodzi w wyniku jej zapalenia, niedoboru tyreotropiny (TSH) lub wzmożonego wydzielania hormonów tarczycowych.

Co robić, kiedy pojawi się ból jajników i brak miesiączki?

Kiedy pojawi się ból jajników i brak miesiączki, należy udać się do ginekologa w celu przeprowadzenia diagnostyki i poznania przyczyny problemów. Lekarz zbierze dokładny wywiad, w którym uwzględni czas trwania objawów, stopień ich nasilenia oraz charakter, a także wykona badanie ginekologiczne i ultrasonograficzne (USG). Konieczne może być rozszerzenie diagnostyki o testy laboratoryjne krwi (zwłaszcza poziom poszczególnych hormonów) lub inne badania obrazowe. Leczenie bólu jajników i braku okresu zależy od przyczyny, która je wywołała. O postępowaniu w konkretnym przypadku zawsze decyduje lekarz.

Zobacz film: Dlaczego Polki nie chodzą do ginekologa?

Bibliografia:

1. G. Bręborowicz, Położnictwo i ginekologia, PZWL, Warszawa 2013.

2. A. Drosdzol-Cop i wsp., Rozpoznanie zespołu policystycznych jajników u dziewcząt, [w:] „Ginekologia Polska” 2014, 85, s. 145–148.