Proces powstawania blizn zanikowych wiąże się z nietypową, niepełną przebudową włókien kolagenowych. Do powstania zmian tego typu nie dochodzi przy powierzchownych, obejmujących tylko naskórek urazach. Najczęstszą przyczyną jest długotrwałe gojenie się nadkażonych bakteryjnie uszkodzeń, które obejmują skórę właściwą.

Zobacz też:

• Blizny. Jak usuwa się blizny na skórze?
• Laserowe usuwanie blizn – efekty, przebieg zabiegu
• Ostrzykiwanie osoczem jako zabieg liftingujący i na blizny

Czym jest blizna?

Blizna jest to struktura powstała wskutek gojenia się rany przebiegającej z naruszeniem ciągłości skóry lub innej tkanki miękkiej. Tworzy się ona z tkanki łącznej włóknistej. Jej podstawowymi elementami są przestrzenne układy włókien kolagenowych. Uszkodzenia skóry powodują powstawanie spoistej, wałowatej, wypukłej struktury. Jest ona twarda, nierozciągliwa, po pełnym wygojeniu ma białą lub kremową barwę ze względu na fakt, że jej unaczynienie jest minimalne.

Zwykle ma dobre właściwości mechaniczne, jest odporna na rozciąganie, stanowi więc idealne zabezpieczenie uszkodzonego wcześniej miejsca i nie pozwala na rozerwanie skóry. Wadą każdej blizny jest jej wygląd – stanowi ona defekt estetyczny (szczególnie w miejscach odsłoniętych, takich jak twarz, szyja, ręce), a jeszcze bardziej widoczna staje się na opalonej skórze. U osób, które mają tendencję do zbyt intensywnego, bujającego przebiegu gojenia tworzą się grube, przerostowe zmiany, tzw. bliznowce.

Jak tworzy się blizna zanikowa?

Blizna zanikowa (czy inaczej atroficzna) jest efektem nieprawidłowej, niedostatecznej przebudowy tkanki w okolicy urazu – powłoki ciała są w miejscu jej występowania osłabione. Najczęściej przyczyną takiego stanu jest przedłużony proces gojenia w warunkach niedostatecznego ukrwienia gojących się tkanek. Dzieje się tak po urazach czy zabiegach, przy których uszkodzeniu ulega większa powierzchnia skóry oraz w sytuacji, gdy rana jest zakażona. W takich warunkach obrzęk tkanek pogarsza krążenie krwi, a toczący się proces zapalny oraz ropna wydzielina drażnią tkanki i nie pozwalają im na prawidłową przebudowę.

Typowymi schorzeniami, przy których powstają blizny zanikowe, są trądzik (zarówno związany z procesem dojrzewania, jak i późniejszymi zaburzeniami hormonalnymi) oraz ospa wietrzna. U niektórych osób blizna zanikowa jest formą wygojenia rany pooperacyjnej lub pourazowej.

Jak wygląda blizna zanikowa?

Blizna zanikowa ma wklęsłą powierzchnię, jest cienka, elastyczna, w jej strukturze widać ślady rozciągnięcia – zgodnie z naturalnymi liniami napięć w skórze. W przypadku blizn małych, po trądziku czy wiatrówce, typowym obrazem są liczne, punkcikowate zagłębienia na powierzchni skóry twarzy, które dają bardzo niekorzystny efekt kosmetyczny. W języku potocznym mówi się wręcz o „twarzy dziobatej, ospowatej”, a określenie to opisuje właśnie istnienie typowych, licznych blizn zanikowych.

Większe blizny, np. po operacji chirurgicznej, nie mają kształtu linijnego, ale charakterystyczną, wrzecionowatą postać. Jest to skutkiem wiotkości blizny i jej reakcji na przewlekłe rozciąganie.

Zapobieganie bliznom zanikowym

Najważniejszym elementem pozwalającym na uniknięcie powstawania blizn zanikowych jest wczesne wdrożenie działań, które taką możliwość zminimalizują. Aktywne podjęcie czynności zapobiegawczych jest najważniejsze u osób, które już mają jakieś zmiany tego typu. Oznacza to zwykle, że procesy gojenia są u nich zaburzone i kolejna, nowa blizna może również mieć charakter atroficzny.

Wielu specjalistów medycyny estetycznej uważa, że z zabiegami takimi jak laseroterapia lub ostrzykiwanie leczniczym i odżywczym serum należy wkroczyć już w 3–4 dobie po urazie, gdy blizna dopiero się tworzy. W procesie gojenia dużą rolę przypisuje się też domowym sposobom – stosowaniu kremów nawilżających i odżywczych. Uważa się, że bardzo korzystnie działają te z masą perłową. Pozytywny wpływ na prawidłowość procesu gojenia ma użycie plastrów lub ochronnych środków silikonowych w kremie czy spreju.

Niezmiernie ważne jest dbanie o to, by skóra nie goiła się pod napięciem, np. przy urazach przedniej powierzchni stawu kolanowego należy raczej ograniczyć zginanie kończyny i nie rozciągać tworzącej się blizny. Skóra w okolicy rany musi być zawsze dobrze nawilżona kremem, gdyż jej wysuszenie powoduje zmniejszenie elastyczności i dodatkowe naprężanie tkanek.

Usuwanie blizn zanikowych

Usunięcie wytworzonej już i dojrzałej blizny zanikowej jest niezmiernie trudne. Można jej wielkość zmniejszyć przy pomocy szeregu zabiegów (głównie laserowych). Procedura ta jest rozciągnięta w czasie, a pomiędzy poszczególnymi etapami leczenia zostawia się kilka tygodni na przebudowę tkanek. Wczesne rozpoczęcie terapii pozwala na skrócenie całego procesu i uzyskanie lepszych wyników.

Jeśli blizna jest stara, szpecąca albo zaburza funkcję okolicznych tkanek, można pokusić się o jej wycięcie i kosmetyczne zszycie rany od nowa. Jest to szczególnie uzasadnione, jeśli wcześniejsze powstanie atroficznej zmiany było efektem zakażenia gojącej się rany, a nie osobniczej tendencji do takiego typu bliznowacenia.

Zobacz film: Budowa i funkcje skóry

Bibliografia:

1. A. Przylipiak, Medycyna estetyczna. Podręcznik dla studentów kosmetologii, Warszawa 2017.

2. R.J.G Rycroft i inni, Dermatologia, red. pol. L. Rudnicka i inni, tł. P. Traczewski, Warszawa 2014.