Bakteryjne zapalenie skóry mogą być wywołane przez paciorkowce, gronkowce, a także bakterie powodujące choroby, takie jak kiła, rzeżączka, gruźlica skóry. Do chorób bakteryjnych skóry zalicza się ponadto różycę, boreliozę, promienicę czy łupież rumieniowy.
Bakteryjne zapalenie skóry – przyczyny
Skóra człowieka nie jest jałowa. Oznacza to, że obecność na niej bakterii jest zjawiskiem normalnym. Naturalna flora bakteryjna nie jest dla człowieka zagrożeniem w warunkach fizjologicznych. Istnieją jednak sytuacje, w których bakterie, bytujące normalnie na skórze człowieka, namnażają się i stają się dla niego chorobotwórcze.
Inną przyczyną bakteryjnych zapaleń skóry są bakterie niewchodzące w skład naturalnej flory bakteryjnej człowieka. Czynnikami sprzyjającymi bakteryjnym zapaleniom skóry są przede wszystkim urazy i uszkodzenia. Przerwanie ciągłości w strukturze komórek naskórka umożliwia bakteriom namnażanie się. Ponadto ważną rolę w powstawaniu bakteryjnych zapaleń skóry odgrywają stany upośledzenia odporności organizmu, kiedy równowaga flory bakteryjnej człowieka zostaje zaburzona i wiele bakterii, tzw. oportunistycznych, wywołuje stan zapalny. Zalicza się tu cukrzycę, leczenie immunosupresyjne, choroby nowotworowe, chemioterapię czy ogólnoustrojowe zakażenia.
Rodzaje i objawy bakteryjnego zapalenia skóry
W zależności od rodzaju bakterii wywołującej zmiany na skórze, odmienny jest obraz kliniczny, a także sposób postępowania i leczenie. Poniżej omówiono kilka przykładowych stanów zapalnych skóry o podłożu bakteryjnym.
Czyrak jest bakteryjnym zapaleniem skóry obejmującym przede wszystkim okolice mieszków włosowych. W jego przebiegu dochodzi do rozpadu tkanek w otoczeniu mieszka włosowego, tworzy się także guz, który zawiera obumarłe komórki. Po pewnym czasie guz samoistnie oddziela się od skóry, jednak pozostawia po sobie ślad w postaci ubytku lub blizny. Objawem czyraka jest ból, zaczerwienienie, obrzęk. Podłożem czyraka jest zapalenie gronkowcowe. Może ono mieć postać rozsianą, określoną mianem czyraka gromadnego.
Choroba może stanowić zagrożenie dla zdrowia, szczególnie jeśli zmiany znajdują się w sąsiedztwie ważnych struktur, np. mózgu. Niekiedy konieczne są interwencja chirurgiczna i nacięcie czyraka, zastosowanie leków miejscowo odkażających, a w przypadku zmian rozsianych – antybiotyku.
Kolejnym bakteryjnym zapaleniem skóry jest róża o podłożu paciorkowcowym. Najczęściej umiejscawia się na twarzy lub na kończynach dolnych. Skóra w miejscach objętych zapaleniem jest zaczerwieniona, obrzęknięta, gładka i lśniąca. Zdarza się, że objawom skórnym towarzyszą objawy uogólnione, jak gorączka, dreszcze czy objawy grypopodobne. Ten typ bakteryjnego zapalenia skóry wymaga leczenia ze względu na ryzyko zakażenia tkanek leżących głębiej, a nawet wystąpienia posocznicy. Różyca jest bakteryjnym zapaleniem skóry wywołanym przez bakterię o tej samej nazwie.
Drobnoustrojem można zarazić się od zwierząt po kontakcie z surowym drobiem czy rybami. Objawy to rumień i obrzęk w miejscu wniknięcia bakterii, najczęściej na dłoniach.
Często spotykanym (na ogół u dzieci i osób młodych) bakteryjnym zapaleniem skóry jest liszajec zakaźny. Charakteryzuje się występowaniem pęcherzy z treścią początkowo surowiczą, a następnie ropną. Po kilku dniach dochodzi do pęknięcia pęcherzy i powstania żółtawych strupków. Choroba wymaga leczenia odkażającego i miejscowej antybiotykoterapii.
Diagnostyka bakteryjnych zapaleń skóry
Jeśli zauważy się niepokojące zmiany na skórze, konieczna jest wizyta u lekarza. Zaczerwienienie, obrzęk czy pęcherz wypełniony treścią surowiczą lub ropną to objawy sugerujące, że skóra została objęta zakażeniem. Lekarz na podstawie badania pacjenta, wywiadu, a także objawów może wysunąć wstępne rozpoznanie. Czasem konieczne jest również wykonanie badania mikrobiologicznego, by potwierdzić lub zdiagnozować drobnoustrój chorobotwórczy. Badanie mikrobiologiczne poza identyfikacją bakterii pozwala na określenie jej wrażliwości na dane antybiotyki.
Jak leczy się bakteryjne zapalenie skóry?
Jeśli zapalenie skóry ma podłoże bakteryjne, z reguły konieczne jest zastosowanie antybiotyku. Jeśli zapalenie zostanie dość szybko zdiagnozowane, a zmiany są nieliczne, wystarczy antybiotyk miejscowy, np. w postaci maści. Jeśli jednak zapalenie obejmuje też głębsze tkanki bądź rozległy obszar skóry, konieczne jest zastosowanie antybiotyku doustnego. Wykonany przy okazji badania mikrobiologicznego antybiogram pozwala na zastosowanie antybiotyku swoistego dla danej bakterii.