Przyczyny bakterii w moczu u kobiety w ciąży

Najczęściej zapalenie dróg moczowych obejmuje pęcherz moczowy. Dużo poważniejszym stanem jest odmiedniczkowe zapalenie nerek, które powstaje głównie w wyniku przedostania się bakterii wyżej, przez moczowód do nerek. U każdego człowieka może się zdarzyć, że bakterie pojawiają się w układzie moczowym. Często nie powodują stanu zapalnego i objawów. Mowa wówczas o bakteriomoczu bezobjawowym, który nie wymaga interwencji farmakologicznej. Inaczej sytuacja wygląda u kobiety w ciąży. Obecność licznych bakterii w moczu ciężarnej – nawet bez towarzyszących objawów – wymaga leczenia. Wynika to z tego, że jeśli bakterie przedostaną się dalej i wywołają odmiedniczkowe zapalenie nerek, będzie to stan niebezpieczny dla ciężarnej. Zapalenia dróg moczowych bądź obecność bakteriomoczu bezobjawowego mogą stać się przyczyną powikłań, a nawet porodu przedwczesnego.

Kobiety z natury są bardziej predysponowane do zakażeń dróg moczowych ze względu na krótszą cewkę moczową i budowę anatomiczną krocza (odległość odbytu od cewki moczowej jest u nich krótsza nich u mężczyzn). U kobiety w ciąży występują dodatkowe czynniki ryzyka pojawienia się bakterii w moczu:

• glukoza w moczu u niektórych ciężarnych,

• spadek napięcia mięśni zwieraczy moczowodów i miedniczek nerkowych,

• powiększenie macicy i ucisk na moczowody, co predysponuje do zastojów moczu (częściej dotyczy prawej nerki).

Najczęstszą bakterią w moczu u kobiet ciężarnych jest Escherichia coli (E. coli), która fizjologicznie bytuje w jelicie grubym. W sprzyjających warunkach przedostaje się do cewki i dalej przedostaje się do pęcherza moczowego. Zdarza się też obecność w moczu innych bakterii:

• Proteus,

• Enterobacter,

• Staphylococcus,

• Klebsiella.

Objawy bakterii w moczu u kobiety w ciąży

Obecność bakterii w moczu u kobiety w ciąży nie zawsze wiąże się z wystąpieniem jakichkolwiek objawów. Jeśli wystąpią i wywołają objawowe zakażenie, mogą przybrać formę zapalenia pęcherza moczowego lub groźniejszego stanu – odmiedniczkowego zapalenia nerek. Zapalenie pęcherza daje następujące objawy:

• ból i pieczenie podczas oddawania moczu,

• częste parcie na pęcherz,

• nietrzymanie moczu,

• pobolewanie w dole brzucha,

• uczucie niepełnego wypróżnienia pęcherza,

• czerwone zabarwienie moczu,

• oddawanie moczu w nocy,

• niewielka ilość oddawanego moczu.

Oczywiście poza rzadkim objawem, jakim jest czerwone zabarwienie moczu, u kobiet ciężarnych trudno mówić o swoistych objawach zapalenia pęcherza. Częste oddawanie moczu czy częste wstawanie do toalety w nocy są normalne w ciąży bez współistniejącego zapalenia dróg moczowych.

Odmiedniczkowe zapalenie nerek charakteryzuje się wysoką gorączką, dreszczami, bólem w okolicy lędźwiowej po jednej lub obu stronach), wymiotami, uogólnionym osłabieniem i złym samopoczuciem, a także brakiem apetytu.

Rozpoznanie bakterii w moczu u kobiety w ciąży

Podczas niemal każdej wizyty w gabinecie ginekologicznym lekarz powinien zlecać ciężarnej kobiecie badania moczu. Są one szczególnie istotne pod koniec ciąży – w 9. miesiącu. Dzięki nim łatwo jest dość szybko wychwycić nawet bezobjawową obecność bakterii w moczu. Jeśli do wizyty zostało jeszcze sporo czasu, a kobieta podejrzewa u siebie zapalenie dróg moczowych, powinna jak najszybciej wykonać badanie moczu i skonsultować się z lekarzem. Badanie ogólne moczu polega na oddaniu 20 ml moczu do specjalnego kubeczka. Powinna to być poranna porcja moczu ze środkowego strumienia. Przed oddaniem próbki kobieta powinna umyć dokładnie zewnętrzną okolicę ujścia cewki moczowej i wargi sromowe, by do moczu nie przedostały się z nich bakterie. Mocz do laboratorium powinien zostać dostarczony w ciągu 2 godzin. Najlepiej jest go przechować w lodówce, ponieważ temperatura pokojowa sprzyja namnażaniu się bakterii i może spowodować otrzymanie fałszywie dodatniego wyniku.

Bakteriomocz bezobjawowy u kobiety ciężarnej rozpoznaje się, kiedy w wykonanym dwukrotnie posiewie moczu obecne są liczne bakterie jednego rodzaju, np. E. coli w ilości przekraczającej 100 000 w 1 ml moczu.

Jeśli pojawiają się u kobiety w ciąży objawy zakażenia, lekarz powinien przeprowadzić badanie ogólne i ginekologiczne, a także zlecić badanie ogólne moczu, posiew moczu i badania krwi. Duża ilość bakterii i leukocytów w moczu potwierdza zakażenie dróg moczowych. Przy obecności objawów zapalenia ilość bakterii pozwalająca na rozpoznanie zapalenia to 1000 w 1 ml moczu ciężarnej.

W diagnostyce zapalenia dróg moczowych można wykorzystać testy paskowe wykazujące obecność leukocytów lub bakterii w moczu. Dodatni wynik testów paskowych obliguje do wykonania badania ogólnego moczu lub posiewu.

Poza badaniem moczu należy u kobiety ciężarnej wykonać badania krwi w postaci morfologii, stężenia kreatyniny, poziomu elektrolitów i glukozy. Kobieta w ciąży powinna również spodziewać się wykonania badania ultrasonograficznego (USG) nerek i dróg moczowych.

Leczenie bakterii w moczu u kobiety w ciąży

U kobiet w ciąży leczenie bakterii w moczu jest obowiązkowe. Należy jedna pamiętać, że nie wszystkie antybiotyki można stosować u ciężarnej. Można zastosować amoksycylinę, cefaleksynę, a także nitrofurantoinę (z wyjątkiem 1. trymestru). Zazwyczaj u dorosłych w zapaleniach dróg moczowych wykorzystuje się fluorochinolony, jednak jest to grupa leków, której nie wolno stosować u kobiet w ciąży.