Bardzo duży odsetek społeczeństwa jest narażony na niedobór witaminy D. Wynika to z wielu czynników, jak nieodpowiedni tryb życia, zła, uboga w witaminę D dieta, ale przede wszystkim niedostateczna ekspozycja na promieniowanie UV. Niedobór witaminy D przekłada się m.in. na problemy z przyswajaniem wapnia. Wyróżnia się wiele grup, w których warto wykonać badanie poziomu witaminy D, a konkretnie jej metabolitu – 25-hydroksywitaminy D, by ocenić konieczność jej suplementacji. Według aktualnych wytycznych w pediatrii regularna suplementacja witaminy D jest konieczna u noworodków i niemowląt, które w pierwszym roku życia powinny otrzymać 400 IU witaminy D na dobę.

Norma witaminy D w badaniu laboratoryjnym

Oznaczenie poziomu witaminy D we krwi wykonuje się podczas standardowego pobierania krwi z żyły obwodowej. Norma poziomu witaminy D, a dokładnie 25(OH)D (25- hydroksywitaminy D), wynosi 75–200 nmol/l (30–80 ng/ml). Zbyt wysoki poziom w badaniu może wynikać z nadmiernej podaży witaminy (choć zdarza się to rzadko). Może też towarzyszyć ziarniniakom oraz pierwotnej nadczynności przytarczyc. Niedobór witaminy D zdarza się częściej. Może wynikać z niedostatecznej podaży witaminy D czy też niedoczynności przytarczyc.

Kto powinien wykonać badanie poziomu witaminy D3?

Nie ma konieczności wykonywania badania witaminy D3 u wszystkich osób w populacji celem profilaktycznego sprawdzenia jej poziomu, aczkolwiek takie badanie może wykonać każdy. Nie wymaga ono ani specjalnego przygotowania, ani nie ma do niego przeciwwskazań. Są pewne osoby, u których jednak warto zwrócić szczególną uwagę na poziom D3 ze względu na zwiększone ryzyko jej niedoboru.

Badanie poziomu witaminy D3 wykonuje się u osób, u których występują:

• krzywica,

• osteomalacja,

• ból mięśniowo-szkieletowy,

• osteoporoza,

• wysoki poziom parathormonu,

• niedobór parathormonu,

• steroidoterapia,

• zaburzenia wchłaniania z przewodu pokarmowego,

• alergie,

• restrykcyjne diety,

• nietolerancja laktozy,

• niewydolność nerek,

• choroby wątroby,

• ziarniniaki,

• nadciśnienie,

• choroby sercowo-naczyniowe,

• choroby o podłożu autoimmunologicznym,

• nowotwory.

Zaburzenia poziomu witaminy D3 w powyższych jednostkach chorobowych utrudniają leczenie podstawowe.

Suplementacja i kontrolne badania poziomu witaminy D3

Aby poziom witaminy D3 we krwi osiągnął zakres normy, konieczne jest stosowanie suplementacji przez co najmniej miesiąc. Nie ma ograniczeń czasowych stosowania witaminy D. Jednak konieczna ilość IU do suplementacji zależy przede wszystkim od wieku. W pierwszym półroczu życia dzieci powinny otrzymywać 400 IU na dobę witaminy D. W drugim półroczu ze względu na intensywny wzrost i rozwój zwiększa się ilość suplementowanej witaminy do 600 IU. Po ukończeniu pierwszego roku życia suplementacja powinna być sezonowa, chyba że w okresie letnim również dziecko nie ma zapewnionej odpowiedniej podaży witaminy. Dorośli powinni stale suplementować witaminę D w dawkach 800–2000 IU. Wykonywanie badania kontrolnego poziomu witaminy D we krwi zaleca się 3 miesiące po włączeniu suplementacji. Kiedy uzyska się odpowiedni poziom tej witaminy w badaniu kontrolnym, można wykonywać oznaczenie raz na pół roku.

Badanie poziomu witaminy D3 u dzieci

Dzieci narażone są na niedobór witaminy D3 z kilku powodów. Pierwszy to mała ekspozycja na promieniowanie słoneczne. Pomijając analizę warunków klimatycznych i pogodowych, należy zwrócić uwagę na to, iż dzieci mniej przebywają na słońcu w godzinach, kiedy promieniowanie jest optymalne (w okolicach południa), przebywają w cieniu, stosuje się u nich wysokie filtry ochronne. To z kolei stanowi oczywiście prewencję innych szkodliwych działań promieniowania słonecznego. Ponadto nie wykazano, by rzeczywiście wystarczająca ekspozycja na słońce obejmowała 20% ciała przez 20 minut, a z taką teorią można się często spotkać.

Bardzo modne w dzisiejszych czasach diety eliminacyjne czy wegetariańskie, szczególnie u młodych ludzi, przyczyniają się znacząco do niedoborów witaminowych. Na podaż witaminy D3 powinny zwrócić szczególną uwagę kobiety w ciąży, u których zapotrzebowanie na witaminy rośnie, a niedobór witaminy D przekłada się na niedobór witaminy u noworodka. Ponadto dzieci karmione wyłącznie piersią są narażone na niedobór witaminy D. Badanie poziomu witaminy D można wykonać już w ciąży, by wcześnie wdrożyć jej suplementację. Konieczne jest badanie poziomu witaminy D3 i jej suplementacja w przypadku wszelkich zaburzeń wchłaniania u dzieci, w tym celiakii czy nieswoistych chorób zapalnych jelit.

Niski poziom witaminy D3

Witamina D3 jest konieczna dla odpowiedniego wchłaniania wapnia z przewodu pokarmowego. Kiedy dochodzi do wystąpienia niedoboru tej witaminy, przyswajanie wapnia spada. Tym samym dochodzi do wzrostu poziomu parathormonu, przez co wapń jest pozyskiwany z kości. Przyczynia się to do spadku masy kostnej, wzrostu ryzyka złamań i osteoporozy, a u dzieci – krzywicy.