Zwidy mogą pojawiać się bez względu na wiek. W przypadku ludzi starszych zwidy stanowią nawet objaw izolowanej jednostki chorobowej, zwanej Zespołem Charlesa Bonneta. Zwidów nie należy lekceważyć. Przypadłość powinna być leczona przyczynowo.
Zwidy
Zwidy, zwane również omamami i halucynacjami, to objaw należący do grupy zaburzeń funkcji poznawczych, czyli nieprawidłowych doznań, spostrzeżeń zmysłowych, powstających bez działania zewnętrznego bodźca sprawczego. Zwidy nie stanowią zniekształcenia istniejących obrazów czy dźwięków, tylko są nowym wytworem wrażeń percepcyjnych pacjenta.
Rodzaje zwidów
W zależności od tego, jaki narząd zmysłu uległ złudzeniu, zwidy dzieli się na:
- zwidy optyczne, inaczej wzrokowe, czyli fałszywe doznania obejmujące zarówno widzenie prostych wrażeń jak błyski, kolory, jak i złożonych kształtów, jak ludzie, zwierzęta, przedmioty;
- zwidy słuchowe, czyli nieprawdziwe doznania związane z narządem słuchu obejmujące dźwięki proste, jak: stuki, trzaski, szumy, a także dźwięki złożone, jak myśli, głosy zwracające się bezpośrednio do pacjenta lub rozmawiające o nim między sobą;
- zwidy smakowe, czyli odczuwanie nieistniejącego, zazwyczaj nieprzyjemnego smaku;
- zwidy węchowe, czyli odczuwanie fałszywych doznań węchowych, głównie negatywnych, nieprzyjemnych zapachów;
- zwidy somatyczne, czyli nieprawdziwe odczuwanie wrażeń z wnętrza lub powierzchni ciała, np. uczucie pełzania owadów po skórze lub pod jej powierzchnią, tzw. halucynacja pasożytnicza, uczucie wilgoci, zimna, pulsowanie narządów wewnętrznych czy skręcanie mięśni.
Przyczyny zwidów
Zwidy traktowane są jako objawy sygnalizujące tymczasowe zaburzenie świadomości bądź przewlekłe symptomy chorób psychicznych czy neurologicznych lub zatrucia substancjami chemicznymi jak alkohol, narkotyki, leki. Najczęstszą przyczyną zwidów są m.in.:
- zaburzenia psychoorganiczne, np. otępienie, choroba Parkinsona, choroba Alzheimera, podeszły wiek. Zwidy u osób starszych są również objawem zespołu Charlesa Bonneta, w którym dodatkowym objawem jest lęk przed nadchodzącym szaleństwem starczym;
- choroby psychiczne, np. schizofrenia, psychozy. Zwidy natury psychicznej mogą wystąpić również na skutek skrajnie silnych emocji i myślenia życzeniowego, np. pragnienie spotkania zmarłej osoby może wywołać zwidy tego człowieka;
- choroby ośrodkowego układu nerwowego jak nowotwory czy napady padaczkowe; przed atakiem epilepsji, w trakcie tzw. aury, często obserwuje się zwidy u dziecka zapowiadające zbliżający się napad; zwidy u dziecka są również powszechne w trakcie wysokich gorączek i infekcji drobnoustrojowych;
- zażywanie substancji psychoaktywnych, jak narkotyki, dopalacze, tzw. grzyby halucynogenne wywołujące zwidy, alkohol. Zwidy pojawiają się zazwyczaj w długotrwałym ciągu oraz jako syndrom nagłego odstawienia substancji aktywnych. Zwidom po alkoholu i zatruciach często towarzyszą dodatkowe objawy jak dreszcze, wymioty, gorączka, zimne poty;
- przewlekłe migreny i niedostateczna ilość snu; charakterystycznym objawem tego stanu są zwidy nocne spowodowane przemęczeniem organizmu i niedostateczną regeneracją mózgu. Zwidy nocne u dzieci są uważane za naturalny etap dorastania;
- encefalopatia wątroby, zaburzenia pracy tarczycy, choroba Cushinga, skrajne odwodnienie, udar słoneczny, hipo- i hipernatreia, mocznica.
Czy depresja to już problem społeczny? Zobacz nasz film i poznaj opinię eksperta:
Zwidy po alkoholu
Zwidy alkoholowe to specyficzny rodzaj psychozy objawiający się w przypadku nagłego odstawienia alkoholu. Do objawów zespołu abstynencyjnego oprócz zwidów optycznych należą również zwidy słuchowe i somatyczne. Ponadto zaburzenia świadomości, pamięci, myślenia i spostrzegania, agresja i autoagresja. Psychozie alkoholowej towarzyszy szereg objawów somatycznych i zaburzeń psychicznych. Tego typu zaburzenie należy do grupy uporczywych psychoz urojeniowych, tzw. zespołu Otella, obłędu alkoholowego bądź obłędu zazdrości. Zwidy alkoholowe objawiają się głównie pod postacią niewierności partnerskiej i nadwrażliwości emocjonalnej na tle drugiej osoby.
Leczenie i zapobieganie zwidom
Zwidy stanowią objaw choroby, dlatego leczenie i zapobieganie ich nawrotom skupia się na diagnostyce i eliminacji przyczyn. Po rozpoznaniu prowadzi się leczenie przyczynowe, np.:
- zwidy u dziecka w wyniku wysokiej gorączki lub infekcji ustąpią po obniżeniu temperatury i zwalczaniu zakażenia;
- zwidy nocne w wyniku przemęczenia, silnych emocji i stresu, ustąpią lub znacznie ograniczają częstotliwość swoich ataków po odpoczynku, relaksacji i właściwej regeneracji sił;
- zwidy po alkoholu i innych używkach nie wrócą po odbyciu specjalistycznego leczenia odwykowego w poradniach leczenia uzależnień, grupach samopomocowych, psychoterapiach i całkowitej abstynencji substancji psychoaktywnych.
Bibliografia:
- Bilikiewicz A., Strzyżewski W., Psychiatria, podręcznik dla studentów medycyny, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1992.