Przyczyny występowania zespołu Sandifera nie są znane. Szacuje się, że zespół ten występuje u ok. 1% dzieci z chorobą refluksową przełyku, której ciężkość jest powiązana z wyraźniejszym zaznaczeniem objawów sztywności mięśniowej. Zastosowanie właściwej terapii medycznej prowadzi do ustąpienia tych dolegliwości.

Objawy zespołu Sandifera

Występowanie dolegliwości w zespole Sandifera jest związane z obecnością choroby refluksowej przełyku, która polega na cofaniu się treści pokarmowej z żołądka. Podstawowy objaw refluksu występujący u dzieci to „ulewanie”, które w pierwszych miesiącach życia jest stanem fizjologicznym (niepokojące jest jego przedłużanie się lub późny początek – powyżej 6 miesiąca życia) oraz wymioty. Charakterystycznym symptomem choroby refluksowej jest zapalenie błony śluzowej przełyku, które może wywoływać ból zlokalizowany za mostkiem.

Objawy charakterystyczne dla zespołu Sandifera to występowanie tzw. kręczu szyjnego, który jest przymusowym odgięciem szyi oraz mimowolnych, nienaturalnych ruchów kończyn (dystonicznych). W trakcie napadu chore dzieci często wykonują odchylenie głowy ku tyłowi i jej zwrot w kierunku barku, z jednoczesnym przemieszczeniem gałek ocznych. Wymienione dolegliwości mogą przypominać atak epilepsji, dlatego niezbędna jest konsultacja neurologiczna. Ruchy dystoniczne w zespole Sandifera są najprawdopodobniej reakcją dziecka na ból spowodowany obecnością kwaśnego soku żołądkowego w przełyku. Nienaturalne ustawienie ciała przez noworodka jest sposobem na przyspieszenie ruchów perystaltycznych przełyku. Prowadzi to do szybszego przemieszczenia treści żołądkowych i złagodzenia dolegliwości. Istnieje hipoteza tłumacząca występowanie objawów zespołu Sandifera stymulacją nerwu błędnego. Obecność kwaśnej treści żołądkowej w przełyku może powodować wyzwolenie odruchu i prowadzić do skurczu mięśni szyi z jednoczesnym przemieszczeniem gałek ocznych, np. ku górze.

Dzieci chore na zespół Sandifera, często są rozdrażnione i na ich twarzy może być widoczny grymas, którego obecność świadczy o bólu. Wszystkie te dolegliwości są spowodowane chorobą refluksową przełyku. Objawy zespołu Sandifera u niemowląt występują zależnie od nasilenia choroby podstawowej. Należy zwrócić uwagę na występowanie dolegliwości, takich jak:

• nagła zmiana mimiki twarzy,

• rozdrażnienie,

• płaczliwość,

• zaburzenia snu,
• problemy z przybieraniem masy,

• brak apetytu,

• kaszel (który jest wynikiem stymulacji nerwu błędnego),

• epizody bezdechu,

• uwidoczniona w badaniu niedokrwistość.

Wymienione objawy są charakterystyczne dla choroby refluksowej przełyku. O zespole Sandifera mówimy więc, jeśli do wymienionych dolegliwości dochodzą zaburzenia ruchowe, których nasilenie jest związane ze stopniem pH soku żołądkowego – im bardziej kwaśna, czyli drażniąca treść w przełyku, tym wyraźniej zaznaczone objawy choroby.

Zespół Sandifera może przebiegać bez obecności choroby refluksowej. Występuje on w przypadku istnienia przepukliny rozworu przełykowego oraz nadwrażliwości przełyku.

Diagnostyka w zespole Sandifera

Rozpoznanie zespołu Sandifera wymaga wykonania badań diagnostycznych. Często, z racji występowania niepokojących dolegliwości ruchowych, dzieci trafiają do neurologa. Szereg badań układu nerwowego ma pomóc w ustaleniu ewentualnych nieprawidłowości w jego strukturze i funkcjonowaniu. Rozpoznanie różnicowe ma na celu wykluczenie epilepsji, której objawy mogą być podobne do tych obserwowanych w zespole Sandifera.

Diagnostyka laboratoryjna przy podejrzeniu zespołu Sandifera ma na celu ocenę ogólnego stanu organizmu oraz funkcjonowania narządów. Badanie USG pozwala natomiast ocenić stan organów w jamie brzusznej.

Jak działa układ nerwowy? Dowiesz się tego z filmu:

Przeprowadzenie testów diagnostycznych ma na celu ustalenie przyczyny choroby. W przypadku podejrzenia zespołu Sandifera, zastosowanie znajdują badania, które pozwalają ocenić stan błony śluzowej przełyku oraz pH soku żołądkowego. Diagnostyka opiera się więc na poszukiwaniu cech refluksu. 24-godzinna pH-metria, jest badaniem, które pozwala ocenić ekspozycję błony śluzowej przełyku na kwaśną treść żołądka. Wykonywane badania radiologiczne pozwalają na dodatkowe uwidocznienie obrazowych cech refluksu oraz pozwalają wykryć możliwe nieprawidłowości, np. przepuklinę rozworu przełykowego.

Niezwykle ważnym elementem każdego badania jest wywiad chorobowy. Duże znaczenie w procesie diagnostycznym mają więc wszelkie zgłaszane przez rodziców spostrzeżenia, wynikające z obserwacji dziecka.

Leczenie zespołu Sandifera

Objawy zespołu Sandifera ustępują po wprowadzeniu leczenia eliminującego przyczynę wystąpienia refluksu przełykowego. Farmakoterapia polega na zastosowaniu inhibitorów pompy protonowej (IPP). Są to leki, które zmniejszają kwaśność soku żołądkowego i tym samym osłabiają jego drażniące działanie na śluzówkę przełyku. Terapia cechuje się dużą skutecznością. Jeżeli u chorego dziecka występuje przepuklina rozworu przełykowego, to możliwe jest wprowadzenie leczenia chirurgicznego.

Bibliografia:

1. Iwańczak B., Kosmowska-Miśków A., Mowszet K., Occurrence of Sandifer syndrome in gastroesophageal reflux disease in children – a study of three cases, „Gastroenterology Review/Przegląd Gastroenterologiczny” 2009, nr 4(2), s. 103-107.