Objawy zatrucia metalami ciężkimi zależą od pierwiastka, który dostał się do organizmu w nadmiernej ilości. U zatrutej osoby może pojawić się sinica, bladość powłok skórnych oraz niedowłady. W skrajnych przypadkach dochodzi do niewydolności oddechowej, która kończy się śmiercią pacjenta.

Jakie są przyczyny zatrucia metalami ciężkimi?

Bezpośrednia przyczyna zatrucia metalami ciężkimi nie została ustalona, ponieważ dochodzi do niego na skutek szeregu czynników. Szczególnie narażone są osoby pracujące przy różnego rodzaju substancjach chemicznych lub w miejscach, gdzie istnieje duże ryzyko zatrucia. Grozi ono np. hutnikom i pracownikom rafinerii naftowych. Zatruciu metalami ciężkimi ulegają też osoby, które spożyją skażoną wodę lub pokarmy zawierające trujące pierwiastki. Również im więcej nałogów ma człowiek, tym łatwiej o zatrucie. Jeśli pracownik pali nałogowo lub spożywa alkohol w nadmiernych ilościach, jest podatny na przenikanie metali do organizmu.

Zatrucie się nie jest wcale trudne, ponieważ metale ciężkie przedostają się do krwi różnymi sposobami. Można się zatruć przez drogi oddechowe, przewód pokarmowy oraz skórę. Metale ciężkie nawet w śladowych ilościach stanowią zagrożenie dla życia i zdrowia człowieka, dlatego jeśli organizm jest zatruty i wystąpiły pierwsze objawy, należy niezwłocznie wezwać pogotowie ratunkowe.

Zatrucie metalami ciężkimi – objawy, które powinny wzbudzić niepokój

Objawy zatrucia metalami ciężkimi w dużej mierze zależą od pierwiastka, który przedostał się do organizmu. Może być ono ostre, czyli pojawiające się nagle, oraz przewlekłe, postępujące powoli. Symptomy zatrucia różnią się między sobą w zależności od metalu ciężkiego, np.:

• Przy zatruciu ołowiem – w stadium ostrym chory skarży się na uczucie słodkawego posmaku w ustach, ma obniżoną temperaturę ciała i nagłe spadki ciśnienia tętniczego. Mogą dokuczać mu wymioty. W fazie przewlekłej zatrucia charakterystycznym symptomem jest osłabienie i postępujące niedowłady, którymi manifestuje się uszkodzenie układu nerwowego. Chory może mieć zaburzenia pamięci.

• Przy zatruciu kadmem – faza ostra kończy się sinicą i znacznym przyspieszeniem tętna u pacjenta, stąd jest ono bardzo niebezpieczne. Ponadto pojawiają się duszności i wymioty oraz uporczywe bóle głowy. Przy przewlekłym zatruciu objawy nie są tak silne. Występuje osłabienie ogólne, brak łaknienia i suchość w jamie ustnej.

• Przy zatruciu arsenem – ostre stadium prowadzi do bólów głowy i wzmożonego pragnienia. Chory też bardzo się poci i może wymiotować. Faza przewlekła zatrucia objawia się nadmiernym wypadaniem włosów, bólami brzucha oraz mięśni i stanami zapalnymi w okolicy nosa i oczu.

• Przy zatruciu rtęcią – w fazie ostrej dochodzi do niewydolności oddechowej, która kończy się śmiercią. Stadium przewlekłe zatrucia manifestuje się zaburzeniami ze strony przewodu pokarmowego. Jest to wyjątkowo niebezpieczne zatrucie, stanowiące zagrożenie dla zdrowia i życia chorego.

Warto pamiętać, że metale ciężkie znajdują się również w produktach spożywczych. Największą ilość takich pierwiastków zawierają warzywa liściaste i korzeniowe, zwłaszcza, gdy dochodzi do skażenia gleby, na której są uprawiane. Można zneutralizować ich działanie innymi produktami, które rosną nad ziemią, np. pomidorami. Metale ciężkie są też w rybach, np. w tuńczyku i mieczniku, dlatego należy kupować je wyłącznie ze sprawdzonych źródeł.

Zatrucie metalami ciężkimi – leczenie

Postępowanie w przypadku zatrucia metalami ciężkimi zależy od rodzaju pierwiastka, który przedostał się do organizmu. Zazwyczaj stosuje się metodę chelatacji drogą doustną lub dożylną. Zatrutej osobie podaje się EDTA, czyli kwas wersenowy. Jest on związkiem chemicznym, który wychwytuje szkodliwe substancje i wypłukuje je z organizmu. W niektórych przypadkach wskazane jest płukanie żołądka przy użyciu roztworu z węgla aktywnego, który neutralizuje toksyny.

Przy zatruciu metalami ciężkimi odtrutką jest również dimerkaprol (BAL) – organiczny związek chelatujący aplikowany domięśniowo osobom, które zatruły się rtęcią metaliczną lub jej solami. Takim pacjentom można podać też mleko z białkiem kurzym po to, aby zneutralizować działanie rtęci. Po wypiciu płynu powinno się sprowokować wymioty. Mimo zastosowania neutralizatora konieczne jest natychmiastowe wezwanie karetki lub odwiezienie zatrutego do pobliskiego szpitala.

Zatrucie metalami ciężkimi jest poważnym stanem chorobowym. Nawet ich niewielka ilość może doprowadzić do trwałego wyniszczenia organizmu. Jeśli człowiek ma styczność z tymi pierwiastkami na co dzień, powinien zadbać o wszelkie możliwe zabezpieczenia, które będą chroniły jego organizm przed zatruciem. Powinien także spożywać pokarmy i pić wodę wyłącznie ze sprawdzonych źródeł.

Zobacz wideo: Czym zajmuje się toksykolog?

Bibliografia:

K. Herman, M. Korczyński i wsp., Wpływ metali toksycznych na tkanki jamy ustnej, Journal of Education, Health and Sport 2017;7(1):209-220.