Zapalenie rozcięgna podeszwowego stopy to schorzenie, którego przyczynę stanowią nie tylko zmiany zapalne, ale i degeneracyjne. Wiąże się z przeciążeniem stopy i musi być skutecznie leczone, by zmiany się nie nasilały. Dużą rolę w terapii odgrywają fizykoterapia i samodzielnie wykonywane ćwiczenia.

Czym jest rozcięgno podeszwowe?

Rozcięgno podeszwowe stopy to struktura łącznotkankowa w postaci silnej taśmy, która jednym końcem przyczepia się do spodniej części guza kości piętowej, a z drugiej rozgałęzia się, dochodząc do dolnej strony paliczków bliższych palców. Przy zadziałaniu mięśnia trójgłowego łydki rozcięgno pociąga stopę w dół, powodując jednocześnie poprzeczne wysklepienie stopy. W trakcie chodu i biegu bierze udział w amortyzowaniu poszczególnych kroków, narażając się jednocześnie na obciążenia nawet dwukrotnie przekraczające ciężar ciała.

Przeciążenia powodują nawracające miejscowe zapalenia tkanek (szczególnie w miejscu połączenia rozcięgna z guzem kości piętowej) i powstawanie zmian zwyrodnieniowych pod postacią wyrośli kostnych (tzw. ostrogi piętowej) oraz degeneracji i zwapnienia rozcięgna w okolicach tego przyczepu.

Przyczyny zapalenia rozcięgna podeszwowego

Przyczyną zapalenia rozcięgna podeszwowego stopy i wtórnych zmian zwyrodnieniowych jest przeciążenie stopy. Wśród najczęstszych przyczyn wymienia się:

• długotrwałe stanie,

• intensywne chodzenie lub bieganie,

• częste chodzenie na palcach (typowe schorzenie tancerzy i gimnastyczek),

• płaskostopie.

W przypadku wszystkich powyższych stanów kluczowe jest chodzenie we właściwym obuwiu. Długotrwałe korzystanie z butów na wysokim obcasie lub z płaską, nieprawidłowo wyprofilowaną podeszwą może prowadzić do szybszego rozwijania się zmian i związanych z dolegliwościami ograniczeń ruchowych.

Jak wygląda badanie stóp? Dowiesz się tego z naszego filmu

Zapalenie rozcięgna podeszwowego – objawy

Najbardziej charakterystycznym objawem jest narastający ból podeszwy stopy w pobliżu kości piętowej (zwykle bliżej wewnętrznego brzegu stopy). Ma on charakter przeciążeniowy, tzn. pojawia się po zbyt intensywnym chodzeniu lub bieganiu albo innym dłuższym obciążeniu rozcięgna. Może też pojawiać się po krótkotrwałym wysiłku ruchowym, jeśli osoba dotknięta tym schorzeniem chodzi regularnie w butach na wysokim obcasie (co wymusza zgięcie grzbietowe palców i naciągnięcie rozcięgna). To samo dotyczy ludzi prowadzących siedzący tryb życia, co jest przyczyną przykurczów mięśni łydki i nadmiernego pociągania rozcięgna w trakcie normalnych ruchów.

Dolegliwości najczęściej nasilają się z wiekiem i są bardzo częstą skargą chorych w okolicy 40.–65. roku życia. W tym okresie życia dochodzi do stopniowej martwicy włókien kolagenowych rozcięgna i osłabienia jego struktury, a jednocześnie uwidaczniają się zmiany zwyrodnieniowe, będące skutkiem mikrourazów, niewielkich wylewów i naderwań włókien rozcięgna w przebiegu wcześniejszego życia. Powoduje to wystąpienie i nawroty objawów bólowych.

Zapalenie rozcięgna podeszwowego

Zapalenie można wstępnie rozpoznać w trakcie badania fizykalnego ze względu na bolesność w charakterystycznym punkcie. Diagnozę potwierdza się za pomocą:

• zdjęć rentgenowskich (RTG) pokazujących występowanie tzw. ostrogi piętowej,

• ultrasonografii (USG) obrazującej pęknięcia i naderwania rozcięgna oraz nawet niewielkie krwawienia,

• magnetycznego rezonansu jądrowego (NMR), który pozwala skutecznie różnicować tę dolegliwość z innymi miejscowymi schorzeniami.

Leczenie zapalenia rozcięgna podeszwowego stopy

Leczenie zapalenia rozcięgna podeszwowego stopy jest w większości przypadków zachowawcze. W ostrej fazie dolegliwości polega ono na:

• miejscowym i ogólnym podawaniu niesterydowych leków przeciwzapalnych (NLPZ),

• odciążeniu stopy do czasu ustąpienia bólów,

• wykorzystaniu ortez i stabilizatorów ograniczających ruchomość i ułatwiających w ten sposób wygaszanie odczynu zapalnego,

• zabiegach fizykoterapeutycznych.

W przypadku uporczywych, intensywnych bólów, które mogą być połączone z miejscowym obrzękiem, podaje się kortykosteroidy albo preparaty toksyny botulinowej (BTX-A). W celu przyspieszenia regeneracji tkanek rozcięgna wstrzykuje się miejscowo (po ustąpieniu ostrych objawów) autogenne, osoczowe czynniki wzrostu.

Ważną rolę w leczeniu dolegliwości odgrywa chodzenie we właściwym obuwiu – bez obcasa lub z obcasem nieprzekraczającym 3–4 cm. Nieprawidłowo wyprofilowane wewnątrz obuwie należy zaopatrzyć w odpowiednie do stanu stopy wkładki ortopedyczne.

Domowe leczenia zapalenia rozcięgna podeszwowego

Podstawową rolę w spowolnieniu choroby i zwiększeniu odporności stopy na obciążenia spełnia praca nad wzmocnieniem mięśni, ale również nad rozciągnięciem przykurczonych pasów łącznotkankowych w obrębie rozcięgna. Ćwiczenia te prowadzi się w godzinach porannych, po wypoczynku, kiedy zmęczony mięsień nie ma tendencji do skracania się i naciągania rozcięgna podeszwowego. Ich celem jest zwykle pogłębianie maksymalnego grzbietowego zginania stopy i jej palców oraz rozciąganie mięśnia trójgłowego łydki.

Wykonuje się je w seriach. Rehabilitant przygotowuje harmonogram ćwiczeń i wstępnie szkoli chorego, aby zapobiec wtórnemu przetrenowaniu i nasileniu objawów choroby.

Jak ćwiczyć stopy, aby były zdrowe? Dowiesz się tego z naszego filmu