Anoreksja i bulimia to choroby, których podstawą są zaburzenia psychiczne. Osoby cierpiące na oba schorzenia mają poważny problem z samoakceptacją. W obecnej sytuacji doszedł jeszcze jeden czynnik, który może powodować u osób z zaburzeniami utratę kontroli – wyrwanie z codziennej rutyny.
Zaburzenia odżywiania w czasie pandemii
Większość z nas przez panującą pandemię koronawirusa przeszła na tryb pracy zdalnej. Jak tłumaczy Marta Jachym, wyrwanie z codziennej rutyny to bardzo poważny stresor, zwłaszcza dla osób chorujących na anoreksję.
Dla osób chorujących na anoreksję, to zwykle ona (a nie sam fakt posiadania wychudzonej sylwetki) jest głównym prowodyrem objawów choroby. Gdy pacjent z anoreksją, traci grunt pod nogami, na każdej płaszczyźnie życia, czuje, że tylko to co je i w jaki sposób zmienia się jego ciało, podlega jego kontroli
-tłumaczy ekspertka.
Z kolei osoby chorujące na bulimię i kompulsywne objadanie się, dostały dodatkowy bodziec – całodobowy dostęp do jedzenia. Kwarantanna spowodowała odarcie z większości przyjemności. Jedyna, która im został to jedzenie.
A nasilony stres może powodować zwiększenie objawów w postaci napadowego objadania się
-dodaje Marta Jachym.
Według ekspertki głównym powodem nasilenia zaburzeń odżywiania w trakcie pandemii jest nieumiejętność radzenia sobie ze stresem, tłumienie i nie przyznawanie się przed samym sobą do swoich emocji, takich jak – lęk, niepewność, samotność.
Wiele osób doświadcza napiętej sytuacji rodzinnej – mnóstwo czasu spędzonego z dziećmi, partnerem, powoduje konflikty i ujawnia braki, które często istniały już wcześniej, ale ginęły gdzieś pomiędzy lekcjami salsy, a sobotnią imprezą z przyjaciółmi. Maskowane były atrakcyjnymi wakacjami i wizytą u kosmetyczki
- mówi dietetyczka.
Czym są anoreksja i bulimia?
Anoreksja to jadłowstręt spowodowany zaburzeniem odżywiania na tle psychicznym. Ujawnia się zazwyczaj w okresie dojrzewania. Objawia się chęcią utraty masy ciała poprzez stosowanie drastycznych środków. Osoba z anoreksją charakteryzuje się zaburzonym postrzeganiem własnej osoby. Żyje w permanentnym lęku przed przytyciem. Za cel stawia sobie bardzo niską wagę. Ze względu na rodzaj podejmowanych działań wyróżnia się dwa typy anoreksji:
- Typ pierwszy – jest to odmiana restrykcyjna, polegająca na znacznym zmniejszeniu ilości przyjmowanego pokarmu. Osoba o tym typie anoreksji podejmuje się rozmaitych diet by schudnąć, ogranicza kalorie i stosuje nadmierną aktywność fizyczną. W tym typie powszechne są również całkowite głodówki.
- Typ drugi – odmiana bulimiczna, polegająca na prowokowaniu wymiotów i stosowaniu przeczyszczających środków. Osoby z tym typem anoreksji drastycznie ograniczają pokarm, jednak nie stale. W końcu dopada ich faza obżarstwa i dalej – wymiotów. Faza bulimiczna anoreksji nie jest jednak bulimią.
Bulimia jest również zaburzeniem odżywiania na tle psychicznym. Nie wiąże się jednak z drastycznymi głodówkami. Osoby z bulimią spożywają nadmierne ilości pokarmu, po czym np. wywołują wymioty, stosują środki przeczyszczające czy uprawiają nadmierną aktywność fizyczną. W zależności od typu zachowań kompensacyjnych wyróżnia się dwa typy bulimii:
- Typ przeczyszczający – związany ze stosowaniem preparatów przeczyszczających i wywoływaniem wymiotów.
- Typ nieprzeczyszczający – stosowanie głodówek i wyczerpujących ćwiczeń fizycznych.
Przyczyny zaburzeń odżywiania
Do najczęstszych przyczyn bulimii zalicza się:
- brak akceptacji samego siebie,
- konflikty z bliskimi i zły kontakt z najbliższymi,
- zaniedbanie dziecka przez rodziców,
- zbyt duże wymagania względem siebie,
- bardzo duże, gwałtowne zmiany w życiu,
- uszkodzenie ośrodka sytości w mózgu,
- nieradzenie sobie z okresem dojrzałości
Jak zaznacza psychodietetyk Marta Jachym, wbrew pozorom to nie media, które prezentują wyidealizowany typ sylwetki są przyczyną zaburzeń odżywiania.
Najczęstsza przyczyna, to powielanie od lat niewłaściwych schematów żywieniowych, nieradzenie sobie ze stresem, nagromadzonymi emocjami i traktowanie jedzenia jako formę ukojenia i pocieszenia. Od dziecka wielu z nas, uczonych jest traktowania słodyczy i niezdrowych przekąsek jako remedium na troski i smutki. Batonik na otarcie łez u malucha po wizycie u lekarza, lody jako przekupstwo za bycie grzecznym, czy nawet słodycz za „ładnie” zjedzony obiad. Gdy maluch staje się nastolatką, wie już, że po kłótni z koleżanką w szkole, odreagować może zjedzeniem paczką chipsów. Gdy dorasta, problem jest już zwykle tak rozwinięty, że każda stresowa sytuacja kończy się szukaniem ukojenia w jedzeniu
- wyjaśnia Marta Jachym.
Objawy anoreksji
Osoba chora na anoreksję, nie rozpozna jej u siebie sama. Uważa się za grubą, mimo że osoby z otoczenia przekonują ją, że jest szczupła, a organizm wysyła liczne świadczące o tym sygnały. Główną rolę w rozpoznaniu choroby odgrywa otoczenie chorego.
Objawy i zachowania pozwalające podejrzewać, że ktoś jest chory na anoreksję:
- obsesja na punkcie kalorii,
- unikanie jedzenia w towarzystwie,
- liczne wymówki, by uniknąć spożycia posiłku,
- temat rozmów z taką osobą krąży wyłącznie wokół odchudzania i jedzenia,
- mimo widocznie szczupłej sylwetki przekonanie o nadwadze,
- niezadowolenie z siebie i własnej sylwetki,
- kompulsywne zachowania, jak ćwiczenia fizyczne, przyjmowanie tabletek odchudzających, prowokowanie wymiotów.
Objawy bulimii
To, co powinno zaniepokoić rodziców i ukierunkować ich na diagnozowanie dziecka pod kątem bulimii, to:
- częste zmęczenie i ospałość,
- nastroje depresyjne,
- częste bóle głowy i brzucha,
- napady obżarstwa,
- stosowanie preparatów przeczyszczających,
- stałe odczuwanie zimna,
- częste wymioty.
Do typowych objawów bulimii zalicza się:
- odwodnienie,
- zaburzenia pracy przewodu pokarmowego (zaparcia),
- niskie ciśnienie tętnicze,
- uszkodzenia szkliwa zębów,
- wybroczyny w oczach lub na policzkach,
- próchnica,
- blada cera,
- nieregularne miesiączki,
- zmiany na dłoniach będące skutkiem wywoływania wymiotów.
Konsekwencje anoreksji i bulimii
Postępująca niedowaga, niedobór składników odżywczych mają bardzo szkodliwy wpływ na organizm. Dochodzi do obniżenia odporności organizmu. Zaburzenia odżywiania wywołują również takie objawy jak: depresja, osłabienie i apatia, anemia, problemy z pamięcią, sucha skóra, słabe włosy i paznokcie, omdlenia, zaparcia i wzdęcia, spadki ciśnienia i tętna, zaburzenia gospodarki hormonalnej. Zaburzenia odżywiania mogą doprowadzić nawet do bezpłodności.
Osoby zmagającej się z zaburzeniami odżywiania nie można pozostawiać samej sobie. Nie można pozwolić jej na niepodejmowanie leczenia. Terapia osoby z anoreksją jest długim procesem, w który powinna być zaangażowana cała rodzina. Potrzebna jest tu pewna konsekwencja działania.
Czas na przemyślenia
Marta Jachym dodaje, że obecna sytuacja jest dobrym czasem nad zastanowieniem się nad emocjami i relacjami.
Powrót do normalności powinien nas skłonić do pracy nad zaspokajaniem swoim potrzeb, a nie tłumienia ich. Wyrobienie w sobie nawyku – zastanawiania się nad swoim samopoczuciem, nazywania emocji i odpowiadania sobie na to co jest ich faktyczną przyczyną warto zacząć już dziś. Zanim sięgniesz po słodycze, bo „jest ci smutno”, zastanów się skąd ten smutek naprawdę pochodzi. Jeśli sięgasz po przekąski, bo jesteś zestresowany pracą, zastanów się – co cię stresuje? Określanie swoich stanów to pierwszy krok do walki z destrukcyjnym reagowaniem na nie. Gdy już wiesz co cię niepokoi, możesz próbować temu zaradzić, pamiętając, że chwilowe ukojenie, nigdy nie rozwiąże problemu. Za każdym razem, gdy mimo wszystko, zjesz coś co miało cię pocieszyć, zapisz swoje odczucia. Czy jedzenie naprawdę pomogło?
- wyjaśnia ekspertka.
Zobacz też: Menu na kwarantannę. Jedz mądrze i zdrowo
Zobacz film: Anoreksja – choroba wstydu.
Marta Jachym - dietetyk i szkoleniowiec. Studiowała dziennikarstwo i dietetykę kliniczną. Absolwentka kilkudziesięciu szkoleń i konferencji żywieniowych. Na co dzień przyjmuje pacjentów w warszawskiej klinice MD Clinic, prowadząc poradnię „Przełom w odżywianiu.” Prowadzi szkolenia dotyczące zdrowego trybu życia, redukcji stresu, oraz budowania odporności w dużych firmach. Specjalizuje się w dietoterapii chorób autoimunologicznych, tarczycy, gospodarki cukrowej i zaburzeń układu pokarmowego. Pracuje z pacjentami z zaburzeniami odżywiania, łącząc istotę stanu psychicznego z tym jak funkcjonuje nasze ciało. Szczególną wagę przywiązuje do zebrania obszernego wywiadu dotyczącego samopoczucia pacjenta, który pomaga znaleźć źródło i przyczynę dolegliwości. Twierdzi, że uważność, dobra komunikacja wewnętrzna i obserwowanie sygnałów wysyłanych przez ciało i umysł, to najlepsza droga do skutecznego wdrażania zdrowych nawyków żywieniowych.