Najczęściej wykonuje się kapoplastykę stawu biodrowego, a operacji są poddawani młodzi pacjenci. Niestety ze względu na krótki okres obserwacji wydaje się, że nieznane są wszystkie konsekwencje tego zabiegu.

Czym jest kapoplastyka?

Kapoplastyka lub inaczej endoproteza powierzchniowa jest oszczędzającym zabiegiem ortopedycznym należącym do endoprotezoplastyk. To obecnie jedna z najczęściej stosowanych procedur w leczeniu zaawansowanych zwyrodnień stawu biodrowego, zaraz obok alloplastyki. Najczęściej lekarze decydują się na nią w przypadku zmian chorobowych obejmujących staw biodrowy lub barkowy. Metoda minimalizuje ryzyko zwichnięcia, pozwala na podjęcie codziennych aktywności w krótkim czasie. Dzięki zastosowaniu powierzchni trących metal-metal uzyskuje się dużą odporność na ścieranie. Wymianie podlegają jedynie uszkodzone powierzchnie stawowe. Nie każdy może być jednak poddany tej metodzie ze względu na ryzyko powikłań, a na zabieg kapoplastyki decydują się głównie osoby młode.

Technika operacyjna jest trudniejsza niż w przypadku innych zabiegów endoprotezoplastyki, również ze względu na niewielki dostęp operacyjny. Wymaga szczególnego doświadczenia zespołu lekarskiego. Wykonywuje się ją w znieczuleniu ogólnym. Niestety nadal trudno jest określić długoterminowe ryzyko związane z powikłaniami oraz korzyści, gdyż metoda została wynaleziona stosunkowo niedawno.

Kapoplastyka stawu biodrowego pozwala na zachowanie głowy oraz szyjki kości udowej. Podczas zabiegu wymienia się panewkę miednicy na dużą panewkę metalową, natomiast na głowę kości zakłada się protezę (kapę) mocowaną na cemencie kostnym. Kapoplastyka stawu barkowego jest analogicznym zabiegiem, w którym na głowę kości ramiennej zakłada się specjalną pokrywę, wykonuje się ją jednak rzadziej.

Metody kapoplastyki

Obecnie wyróżnia się dwie główne metody z zastosowaniem różnych protez. Pierwszą z nich jest Birmingham Hip Resurfacing (BHR), drugą – Birmingham Mid Head Resection (BMHR). BHR to metoda starsza, wykonywana od końca XX wieku; charakteryzuje się największą znajomością przebiegu pooperacyjnego. BHMR jest natomiast metodą pośrednią między alloplastyką a kapoplastyką.

Korzyści z zabiegu kapoplastyki

Na korzyść kapoplastyki przemawia fakt, iż nie jest operacją ostateczną. W przypadku konieczności wykonania rewizji, na przykład po wypadku, można usunąć głowę oraz szyjkę kości udowej i założyć protezę całkowitą. Kolejną zaletą jest krótszy okres pobytu w szpitalu, mniejsze ryzyko powikłań zakrzepowo-zatorowych, zachowanie warunków zbliżonych do anatomicznych.

Korzyści odczuwane przez pacjenta to przede wszystkim:

• brak uczucia ciała obcego,

• duży zakres ruchu,

• szybki powrót do aktywności,

• możliwość uprawiania sportu.

Chory może chodzić bez pomocy kul już w drugim miesiącu po zabiegu oraz całkowicie obciążać operowane biodro. Większość osób po dwóch latach podejmuje się uprawiania sportu. Należy jednak pamiętać, że niezalecane są dyscypliny obciążające staw.

Wady kapoplastyki

Niestety istnieje wiele wad i powikłań kapoplastyki, z których pacjent powinien zdawać sobie sprawę. Po pierwsze operacja może być przeprowadzana jedynie u osób w dobrym stanie ogólnym, młodych (do 55. roku życia), niechorujących na osteoporozę. Starsi pacjenci, między 55. a 65. rokiem życia mogą być poddani zabiegowi jedynie w przypadku, gdy nie istnieją żadne zmiany w strukturze tkankowej. Kości w pobliżu stawu nie mogą mieć znacznych ubytków ani torbieli, zachowany musi być odpowiedni kształt głowy oraz proporcje między strukturami. Przeciwwskazaniem do operacji jest również niewydolność nerek.

Tarcie powierzchni stawowych powstające podczas chodzenia powoduje wzrost stężenia jonów metalu w organizmie, co przyczynia się do ewentualnych reakcji alergicznych. Z tego też względu metoda nie powinna być stosowana u kobiet w wieku reprodukcyjnym. Może dojść do pojawienia się pseudoguzów w okolicy stawów. W przypadku kapoplastyki biodra istnieje duże ryzyko powstania martwicy głowy kości udowej, a w jej następstwie złamania szyjki tej kości. Podczas 10-letnich obserwacji wykazano, że ryzyko powikłań oraz konieczności wymienienia implantu jest wyższe niż w przypadku innych metod. Niestety nawet niewielkie błędy związane z osadzeniem panewki mogą doprowadzać do zwiększonego zużycia i skracać jego użyteczność.

Ograniczenia związane z samym zabiegiem kapoplastyki obejmują niemożność wydłużenia pacjentowi kończyny, gdy istnieje taka konieczność.

W jaki sposób możemy sprawdzić ruchomość w stawie biodrowym?

Bibliografia:

1. Ryniewicz A. Modelowanie funkcjonalne stawu biodrowego z wykorzystaniem kapoplastyki. Przegląd Elektrotechniczny. Nr 5/2015, s 37–40.

2. Ridan T. Postępowanie rehabilitacyjne po endoprotezoplastyce stawu biodrowego. Praktyczna Fizjoterapia i Rehabilitacja. 10/2013.