Zapalenie wątroby może być spowodowane różnymi czynnikami. Najczęściej są to wirusy, ale może to być także alkohol, leki, substancje chemiczne czy drobnoustroje. Biorąc pod uwagę czynniki, jakie wpłynęły na zakażenie wątroby, wyróżniamy zapalenie wątroby autoimmunologiczne, toksyczne, wirusowe i alkoholowe. WZW, jak sama nazwa wskazuje, jest dolegliwością powodowaną wirusami hepatotropowymi, które atakują komórki wątroby, czyli hepatocyty. Jedną z form zapobiegania WZW typu A i B jest szczepienie ochronne. Na chwilę obecną nie istnieje szczepienie przeciwko WZW C, ale w Polsce prawdopodobnie niebawem dostępne będą dwa refundowane leki na ten typ zapalenia wątroby.
Typy wirusów atakujących wątrobę i powodujących WZW
Obecnie znanych jest aż sześć typów wirusów hepatotropowych powodujących wirusowe zapalenie wątroby:
- wirus zapalenia wątroby typu A (HAV),
- wirus zapalenia wątroby typu E (HEV),
- wirus zapalenia wątroby typu B (HBV),
- wirus zapalenia wątroby typu C (HCV),
- wirus zapalenia wątroby typu D (HDV),
- wirus zapalenia wątroby typu G (HGV).
W Polsce najbardziej popularne są zakażenia typem A, B i C (WZW A, WZW B, WZW C). Pozostałe typy stanowią sporadyczne przypadki zachorowań. Zdarza się, że w przebiegu innych infekcji jak na przykład półpaśca, może dojść do zajęcia wątroby. Są to jednak sporadyczne przypadki.
Zapalenie wątroby – objawy
Niezależnie od tego, jaki rodzaj wirusa zaatakuje wątrobę, symptomy dla tego schorzenia są bardzo podobne. Najbardziej charakterystycznym objawem WZW jest żółtaczka, dlatego tak potocznie nazywa się zapalenie wątroby. Należy jednak podkreślić, że jest to objaw, a nie choroba. Możemy zaobserwować również ściemnienie moczu i odbarwienie stolca (jeśli z WZW współistnieje patologia dróg żółciowych), stany podgorączkowe, ból mięśni i stawów, osłabienie, brak apetytu, nudności oraz ból w prawym podżebrzu, powiększenie wątroby.
WZW A – choroba brudnych rąk
Wirusowe zapalenie wątroby typu A (również typu E), potocznie nazywane „chorobą brudu” lub „chorobą brudnych rąk”, jest ściśle związane z nieodpowiednimi warunkami higienicznymi i sanitarnymi. Przenoszone jest drogą pokarmową (stąd nazwa żółtaczka pokarmowa)Zarazić się można poprzez spożycie zakażonej wirusem typu A wodą, żywnością oraz przez kontakt z osobą chorą (zwłaszcza we wczesnej fazie choroby, która przebiega bezobjawowo), nieodpowiednie warunki higieniczne podczas przygotowywania i spożywania posiłków. W zapobieganiu zakażenia istotne jest przestrzeganie zasad higieny, mycie rąk oraz unikanie żywności nieznanego pochodzenia. Dobrym zabezpieczeniem jest również szczepienie ochronne przeciw WZW A, które nie jest obowiązkowe, ale zalecane, zwłaszcza dla dzieci, które chodzą do przedszkola, osób planujących podróże do krajów, w których WZW A jest popularne czy osób pracujących przy przetwarzaniu żywności.
WZW B – choroba wszczepienna
Wirus WZW B – HBV występuje tylko u ludzi i jest odporny na czynniki zewnętrzne. Ze względu na charakterystyczną budowę materiału genetycznego wirus ten może integrować się z materiałem genetycznym komórek wątroby, dlatego jego wykrycie jest znacznie utrudnione. Ten typ zapalenia wątroby potocznie nazywany jest chorobą wszczepienną, gdyż w większości przypadków do zakażenia dochodzi podczas naruszenia ciągłości tkanek, czyli na przykład podczas zabiegów chirurgicznych, przetaczania krwi, robienia tatuażu, przekłuwania uszu, u fryzjera czy kosmetyczki. Wirusem może zakazić także matka swoje dziecko podczas porodu. Pomocne w zapobieganiu zakażenia jest zachowanie szczególnych środków ostrożności podczas wykonywania wspomnianych zabiegów, ale także szczepienie ochronne, które jest w Polsce obowiązkowe (dzieci szczepione są w pierwszej dobie od urodzenia, a potem w 2 i 7 miesiącu życia).
WZW C – jak się przed nim ustrzec?
Niestety ten typ zapalenia wątroby nie jest łatwy do zdiagnozowania, gdyż na początku przebiega bezobjawowo i rozwija się powoli. Wielu nosicieli WZW C nie jest tego świadomych, a co więcej mogą oni nieświadomie zarażać swoich bliskich, na przykład poprzez kontakt seksualny. Wirus ten szerzy się drogą parenteralną (naruszenie ciągłości tkanek), drogą seksualną, okołoporodową – podczas porodu, a także przy przetaczaniu krwi, w czasie hemodializ. Najczęściej dochodzi do zakażenia podczas robienia tatuaży, a także podczas zabiegów w salonach kosmetycznych. Ponieważ nie ma na niego szczepionki, jest on bardzo groźny i ciężko się przed nim zabezpieczyć. Należy zawsze zachowywać maksymalne środki ostrożności podczas wykonywania zabiegów kosmetycznych czy upiększających. Ponadto można bezpłatnie wykonać test serologiczny w kierunku obecności wirusa HCV. Zakażenie może prowadzić do rozwoju marskości wątroby.