Migdałki wchodzą w skład drogi oddechowo-pokarmowej, zwanej pierścieniem Waldeyera. Ich podstawową rolą jest ochrona organizmu przed patogenami środowiska zewnętrznego. Niekiedy dochodzi do przerostu migdałków przez czynniki m.in. związane z dziedziczeniem, hormonalne czy indywidualne reakcje zapalne i alergiczne. Wówczas nierzadko zaleca się ich wycięcie.

Adenotomia, tonsillotomia i tonsillektomia – wycięcie migdałków

Schorzenia migdałków należą do najczęściej spotykanych problemów w otolaryngologii wieku rozwojowego. Dzieci z lekko powiększonym migdałkiem leczy się farmakologiczne. Wycina się go tylko wtedy, gdy jest znacznie przerośnięty. Każdy przypadek kwalifikacji do zabiegu i znieczulenia jest rozpatrywany indywidualnie, pod kątem bilansu potencjalnych korzyści i zagrożeń.

Wycięcie migdałków możliwe jest poprzez przeprowadzenie zabiegów, takich jak:

• adenotomia – usunięcie przerośniętej tkanki migdałka gardłowego;
  
• tonsillotomia – przycięcie migdałków podniebiennych; ma na celu redukcję przerośniętej tkanki migdałków;
  
• tonsillektomia – całkowite wyłuszczenie migdałków podniebiennych; nie jest stosowane rutynowo przy prostym przeroście migdałków; zabieg rekomendowany jest w sytuacji przewlekłego przerostowego zapalenia migdałków podniebiennych, które spowodowane jest chorobami odogniskowymi czy nawracającymi infekcjami górnych dróg oddechowych, przy podwyższonych odczynach zapalnych; ponadto zaleca się przeprowadzanie go u dzieci powyżej 10 roku życia z bezdechami i zaburzeniami rozwoju ogólnego; stanowi zdecydowaną większość operacji dotyczących migdałków podniebiennych zarówno w Polsce, jak i na świecie.
  

Przed zabiegiem chory musi pamiętać, aby na 10 dni przed operacją nie zażywać aspiryny i innych środków rozrzedzających krew. Z kolei na 7 dni przed zabiegiem nie wolno przyjmować niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Zabieg przeprowadza się po co najmniej 6-godzinnej przerwie od jedzenia i picia. Zabieg trwa około 60 minut.

Wskazania do usunięcia migdałków

Wśród wskazań do usunięcia migdałków wymienia się liczne negatywne konsekwencje dla organizmu ze strony przerośniętego patologicznie migdałka, a mianowicie:

• upośledzenie czynności innych narządów i funkcji niezbędnych do prawidłowego rozwoju przez patologicznie przerośnięty migdałek,
  
• mechaniczne zwężenie nozdrzy tylnych i trąbek słuchowych, co skutkuje zaburzeniem oddychania przez nos i wentylacji jamy ucha środkowego,
  
• upośledzenie drożności nosa i zmiana toru oddychania na oddychanie przez usta w czasie czuwania i we śnie, co może powodować chrapanie i bezdechy senne,
  
• upośledzenie drożności trąbek słuchowych, skutkujące zapaleniami ucha środkowego i niedosłuchem,
  
• nosowanie tylne zamknięte ze zmianą barwy głosu,
  
• bezdechy nocne powodujące wstrzymanie oddechu na kilka sekund i niedotlenienie,
  
• pogorszenie drożności nosa, co może skutkować przewlekłym katarem połączonym ze ściekaniem wydzieliny po tylnej ścianie gardła,
  
• nawracające zapalenia górnych i dolnych dróg oddechowych,
  
• zaburzenie prawidłowej wentylacji i drenażu zatok przynosowych,
  
• nawracające anginy, ropnie okołomigdałkowe, przewlekłe zapalenie migdałków, nacieki okołomigdałkowe,
  
• bycie siedliskiem bakterii chorobotwórczych działających alergizująco i toksycznie,
  
• zaburzenia ukształtowania twarzoczaszki (tzw. twarz adenoidalna, czyli twarzoczaszka jest długa, wąska, podniebienie twarde wysoko wysklepione, środkowa część twarzy spłaszczona, stale uchylone usta) i wady zgryzu.

Przeciwwskazania do wycięcia migdałków

Z kolei wśród przeciwwskazań do zabiegu usunięcia migdałków znajdują się:

• anomalie rozwojowe – niewydolność podniebienia, w tym m.in. rozszczep podniebienia, krótkie podniebienie, rozdwojenie języczka;
  
• zaburzenia nerwowo-mięśniowe;
  
• zaburzenia neurologiczne;
  
• zanikowy nieżyt gardła;
  
• zaburzenia krzepnięcia krwi, niski poziom żelaza;
  
• ostra faza zakażenia.
  

Usunięcie trzeciego migdałka – powikłania

Usunięcie trzeciego migdałka może stanowić źródło powikłań, wśród których wymienia się: krwawienie z nosa i gardła, bóle gardła, bolesność podczas przełykania i związane z tym odwodnienie, obrzęk języczka i podniebienia miękkiego, które mogą powodować duszność, przejściowe zaburzenia mowy i zmiana barwy głosu, zapalenie ucha środkowego, białe ślady w miejscu migdałków (tymczasowe strupy, które odpadną w przeciągu 6 tygodni) i zatkanie nosa. Należy rozważyć także ryzyko związane ze znieczuleniem ogólnym.

Rzadkim powikłaniem jest skaleczenie powięzi przedkręgowej ze sztywnością karku i podrażnieniem kręgosłupa. Ponadto przedostawanie się pokarmów do nosa, nosowanie otwarte czy niedrożność nosa z powodu zrostów w nosogardle.

Rekonwalescencja po wycięciu migdałków

Po wycięciu migdałków stan zdrowia znacznie się poprawia. Usunięcie trzeciego migdałka umożliwia na nowo oddychanie nosem. Znacznie zmniejsza ryzyko rozwoju chorób uszu i częstotliwość zakażeń dróg oddechowych. Korzyść z zabiegu operacyjnego rozpatrywana jest także w kontekście przyszłego prawidłowego rozwoju psychicznego.

Po zabiegu chory przebywa na oddziale zazwyczaj do 3 dni. Po powrocie do domu należy odpoczywać, przyjmując pozycję półleżącą z głową trzymaną na podwyższeniu, co zminimalizuje opuchliznę. Należy unikać wysiłku. Duże znaczenie ma dieta. Zaleca się, aby po zabiegu stosować przez kilka dni dietę półpłynną, łagodną, a także ograniczyć spożywanie pikantnych, gorących, smażonych i tłustych potraw. Po zabiegu należy pić dużo płynów.

Bibliografia:

1. Chmielik M., Zając B., Operacje migdałków podniebiennych i migdałka gardłowego u dzieci, „Magazyn Otorynolaryngologiczny”, 2003, 4, s. 9–16.

2. Siewiorek K., Siewiorek O., Kwast P., Zawadzka-Głos L., Adenotomia i adenotonsillotomia u dzieci poniżej 2. roku życia – analiza retrospektywna, „New Medicine”, 2017, 2, s. 49–57.

3. Polskie Towarzystwo Otolaryngologów, Chirurgów Głowy i Szyi, Zalecenia diagnostyczno-terapeutyczne dla wybranych jednostek chorobowych w otorynolaryngologii dziecięcej, „Advances in Head and Neck Surgery”, 2006, 1, s. 46–47.

4. Gryczyńska D., Otorynolaryngologia dziecięca, Bielsko-Biała, Alfa Medica Press, 2007.

5. Latkowski B., Otorynolaryngologia – kompendium, Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2007.

6. Oziębło E., Przerost migdałka gardłowego u dzieci – czy leczyć operacyjnie?, „Blisko zdrowia”, 2013, 4, s. 10–11.

7. Durko M., Godycki-Ćwirko M., Kosiek K., Latkowski B., Choroby uszu, nosa, jamy ustnej, gardła i krtani, Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2008.

8. Sasi S., Larrier D.R., Crouse H., Najczęstsze powikłania pooperacyjne w otolaryngologii w pediatrycznym szpitalnym oddziale ratunkowym, „Polski Przegląd Otorynolaryngologiczny”, 2013, 2, s. 1–6.

9. Janczewski G., Kosiek K., Latkowski B., Olszewski J., Algorytmy diagnostyki i postępowania w otorynolaryngologii, Poznań, Termedia, 2010.