Wstrząs mózgu u dziecka jest jednym z częstszych następstw urazu głowy, do którego może dojść na skutek nieszczęśliwego upadku, np. z wysokości czy uderzenia głową o twarde podłoże. Oznacza zaburzenie świadomości, a w niektórych sytuacjach jej utratę, chociaż nie jest to regułą.

Wstrząs mózgu u dziecka

Jeżeli na skutek urazu głowy dojdzie do utraty świadomości, konieczna jest konsultacja lekarska, gdyż możliwe, że doszło do wstrząsu mózgu. Przy podejrzeniu poważniejszego urazu wskazane są dodatkowe badania. Na skutek wstrząśnienia może bowiem zostać uszkodzona struktura pnia mózgu lub dojść do czasowego uszkodzenia funkcji kory mózgowej. W przypadku utraty przytomności najczęściej dziecko odzyskuje ją nie później niż po upływie godziny. Za bardzo niebezpieczne uznaje się stany, w których czas ten przekracza 6 godzin.

Objawy wstrząsu mózgu u dziecka

Objawy wstrząsu mózgu u dziecka mogą być łagodne bezpośrednio po urazie, a nasilać się dopiero po upływie 24–48 godzin. Chociaż nie jest to regułą, to w związku z ryzykiem poważnych powikłań wszelkie zmiany w zachowaniu czy samopoczuciu dziecka do drugiej doby po urazie powinny wzbudzić czujność rodziców. U niektórych dzieci może dojść do czasowej utraty przytomności. Zazwyczaj osoby po wstrząśnieniu nie pamiętają momentu wypadku i tego, co wydarzyło się bezpośrednio po nim. Jest to nazywane tzw. niepamięcią wsteczną – mózg wymazuje sytuację, w której doszło do urazu. Może dojść również do tzw. niepamięci następczej, czyli trudności z przypomnieniem sobie tego, co działo się kilka, a nawet kilkanaście godzin po wypadku – zazwyczaj obejmuje ona czas od urazu do odzyskania pełnej sprawności przez mózg. Charakterystyczne dla wstrząśnienia, niezależnie od wieku, są również: wymioty, tachykardia lub bradykardia, ból głowy, dezorientacja, zaburzenia równowagi czy opóźniona reakcja słowna i ruchowa. O urazie głowy świadczy także wydzielina z nosa lub z uszu, co jest wskazaniem do natychmiastowej konsultacji medycznej.

Lekarze wyróżniają 4 stopnie wstrząśnienia:

• stopień 1 – nie dochodzi do utraty świadomości, a jedynie do przejściowego jej ograniczenia (tzw. dezorientacja); jest to najlżejsza forma uszkodzenia, której objawy zazwyczaj ustępują po upływie około kwadransa;

• stopień 2 – osoba, która doznała urazu, również zachowuje świadomość; objawami są czasowe zaburzenia świadomości i orientacji, które trwają dłużej niż 15 min;

• stopień 3 – chwilowa utrata przytomności, pacjent pozostaje zdezorientowany lub splątany

• stopień 4 – związany jest ze stanem utraty świadomości – niezależnie jak długo trwa.

Objawy wstrząsu mózgu u małych dzieci

Głowa małych dzieci jest szczególnie narażona na urazy, zwłaszcza kiedy niemowlę podejmuje pierwsze próby podnoszenia się lub uczy się chodzić. Jeżeli doszło do uderzenia głową o twardą powierzchnię, rodzice powinni przez kolejne godziny pilnie obserwować dziecko, ponieważ jest ono zbyt małe, aby powiedzieć, co mu dolega. Im młodsza osoba, tym mniej charakterystyczne objawy – u małych dzieci i niemowląt wstrząs może powodować nudności, wymioty, senność i nadmierną bladością. Pierwszym niepokojącym objawem jest płacz, który nie ustępuje pomimo upływu czasu. O uszkodzeniu mózgu mogą też świadczyć, poza krwawieniem oraz wydzieliną z nosa i uszu, drgawki i nadmierna senność. W przypadku niemowląt w następstwie urazu może dojść do problemów z wybudzeniem ze snu. Starsze dzieci mogą tracić równowagę podczas siadania, raczkowania czy stania. Konieczna jest natychmiastowa pomoc medyczna, również jeżeli źrenice nie reagują prawidłowo na światło.

Wstrząs mózgu u dziecka – diagnoza i leczenie

Diagnoza wstrząsu mózgu u dziecka przeprowadzana jest na podstawie dokładnego wywiadu z rodzicami i jego obserwacji. Nie każda sytuacja jest wskazaniem do wykonania RTG czaszki czy tomografii komputerowej głowy, ale zawsze tę decyzję podejmuje lekarz. Jeżeli nie ma dodatkowych urazów, wskazany jest, niezależnie od wieku, odpoczynek – zarówno fizyczny, jak i psychiczny. Znacznie rzadziej zaleca się stosowanie leków przeciwzapalnych czy przeciwbólowych, ponieważ nie minimalizują one samych objawów wstrząśnienia. Starsze dzieci, które uczęszczają już na zajęcia przedszkolne i szkolne, powinny przez kilka dni pozostać w domu. Niewskazane jest oglądanie telewizji, granie w gry komputerowe, bawienie się telefonem komórkowym itp. Mózg najlepiej się regeneruje, jeśli nie jest poddawany obciążeniom i nadmiernej aktywności, którą można zwiększać dopiero po upływie doby od ustąpienia objawów, zwłaszcza bólu głowy.

Jakie powikłania może wywołać wstrząs mózgu u dziecka?

Jeżeli chodzi o najmłodszych, nie można lekceważyć żadnych niepokojących symptomów. Powikłaniem wstrząsu mózgu u dziecka są czasowe problemy z koncentracją i częste wahania nastrojów. Ponadto każdy kolejny uraz może być groźniejszy w skutkach, co prowadzi do tzw. otępienia. W przypadku braku odpoczynku po urazie mózg wraca do pełnej sprawności znacznie dłużej, a brak konsultacji medycznej uniemożliwia dokładne określenie stanu zdrowia dziecka i potencjalnych urazów czaszki.