Witamina A ma kilka równoważników: retinol, beta-karoten, akseroftol oraz prowitaminę A. Jest jedną z witamin, które zostały odkryte najwcześniej w historii ludzkości, gdyż objawy jej niedoboru leczono już w starożytności. Dzisiaj poza produktami spożywczymi retinol występuje w wielu lekach, m.in. maściach i kremach, które są przydatne na choroby skóry.

Witamina A (retinol) – rola w organizmie

Retinol pełni wiele funkcji fizjologicznych – odbiera bodźce wzrokowe w siatkówce oka, jego pochodna tworzy rodopsynę (purpurę wzrokową), uczestniczy w prawidłowym metabolizmie białek i hormonów steroidowych, odpowiada za integralność błon komórkowych, reguluje wzrost oraz prawidłowe funkcjonowanie tkanki nabłonkowej, reguluje stan skóry, włosów i paznokci, wpływa na prawidłowy wzrost kości i zębów (z jej udziałem tworzy się też szkliwo nazębne), a także chroni układ oddechowy przed drobnoustrojami.

Zobaczcie, jakie produkty mają najwięcej witaminy A:

Witamina A (retinol) – niedobór

Przyczynami niedoboru witaminy A w organizmie człowieka mogą być zaburzenia wchłaniania retinolu, czego podłoże należy jak najszybciej zdiagnozować. Poza tym wpływ na niedobór ma zbyt uboga lub źle zbalansowana dieta, a także branie używek – picie alkoholu oraz palenie tytoniu.

Objawami niedoboru retinolu są:

• szorstka skóra podatna na wysypki oraz odporna na nawilżanie kremem,
  
• łuszczyca,
  
• suche oko, które nie jest w stanie łzawić ze względu na osuszenie rogówki i spojówek,
  
• suche i łatwo wypadające włosy,
  
• suche i łatwo łamiące się paznokcie,
  
• ślepota zmierzchowa nazywana potocznie „kurzą ślepotą”, tj. słabszy wzrok w nocy oraz przedłużona akomodacja oka do ciemności,
  
• mniejszy apetyt,
  
• szybsze uczucie zmęczenia,
  
• zaburzenie hormonu wzrostu,
  
• zanikanie nabłonków,
  
• złe samopoczucie.
  

Niedobór retinolu może także wpływać na zaburzenia miesiączkowania i płodności u kobiet. U osób starszych brak witaminy A może objawiać się dzwonieniem w uszach.

Witamina A (retinol) – występowanie

Witamina A występuje w wielu produktach pochodzenia zwierzęcego, gdzie przyjmuje formę estru – palmitynianu retinalu, który następnie w jelicie cienkim ulega przemianie w alkohol - retinol. Innymi pochodnymi witaminy są retinal (aldehyd) oraz kwas retinowy (tretynoina).

Produktami pochodzenia zwierzęcego ze znaczną obecnością retinolu są: tłuste ryby, otrzymywany z nich tran, podroby (szczególnie wątroby), jaja kurze całe, pełne mleko, masło i inne produkty mleczarskie.

Źródłami prowitaminy A są z kolei produkty roślinne: słodkie ziemniaki, marchew, jarmuż, szpinak, dynia, boćwina, pomidory, śliwki, morele oraz zielone warzywa (np. koper, pietruszka).

Witamina A (retinol) – kremy i maści

Ze względu na pozytywny wpływ retinolu na skórę jest on ważnym składnikiem wszelkich kremów pomagających utrzymać higienę skóry. Wytwarzanie przez witaminę A kolagenu i elastyny pozwala zlikwidować wszelkie zmarszczki lub przebarwienia. Ponadto retinol jest ważnym składnikiem innych preparatów na skórę, takich jak maści na trądzik lub kremy do opalania z filtrem.

Witamina A (retinol) – dawkowanie

Zalecane dzienne spożycie (RDA) retinolu to:

• dla dzieci od pierwszego do 3 roku życia - 400 µg
  
• dla dzieci od 4 do 6 roku życia – 450 µg
  
• dla dzieci od 7 do 9 roku życia – 500 µg
  
• dzieci od 10 do 12 roku życia – 600 µg
  
• dziewczęta od 13 do 18 roku życia – 700 µg
  
• chłopcy od 13 do 18 roku życia – 600 - 900 µg
  
• kobiety – 700 µg
  
• mężczyźni – 900 µg
  
• kobiety w ciąży przed ukończeniem 19 lat – 750 µg; po ukończeniu 19 lat – 770 µg
  
• kobiety karmiące przed ukończeniem 19 lat – 1200 µg; po ukończeniu 19 lat – 1300 µg
  

Czy można przedawkować naturalne preparaty? Odpowiedź na filmie:

Witamina A (retinol) – nadmiar

Należy zwracać uwagę na dawkowanie retinolu, gdyż jego nadmiar może wpływać na zdrowie tak samo niekorzystnie jak jego niedobór. Zbyt duża ilość witaminy A (hiperwitaminoza) w organizmie prowadzi do zażółcenia skóry, opuchnięcia wątroby i śledziony, suchej i swędzącej skóry, łysienia, bólu głowy, drażliwości oraz krwawienia z dziąseł.

Jeżeli człowiek przyjmie zbyt dużą jednorazową dawkę retinolu (0,6-1,5 g) może dojść do ostrego zatrucia organizmu. Taką ilość zawierają wątroby niektórych zwierząt, w szczególności polarnych. Zatrucie powoduje wzrost ciśnienia śródczaszkowego, co z kolei prowadzi do wymiotów, nudności, bólów głowy i zaburzeń koordynacji mięśniowej. Choroba może przerodzić się w przewlekłą, wtedy do objawów dołączają m.in. zajady, leukopenia, niedokrwistość, zgrubienie kości, hiperkalcemia. Jednak przy możliwościach współczesnej medycyny zatrucie organizmu retinolem jest mało prawdopodobne.