Wirus HTLV-1 (wirus T-limfotropowy) należy do retrowirusów biorących udział w patogenezie chorób rozrostowych. Może przyczyniać się także do rozwoju chorób nowotworowych. Najaktywniej występuje w Japonii, choć obecny jest na całym świecie. W Polsce choroby wywoływane przez HTLV-1 są rzadkie. Pacjenci często nie wiedzą, że są jego nosicielami.

Czym jest wirus HTLV-1?

Wirus HTLV został odkryty przez Roberta Gallo oraz Bernarda Poiesza w 1981 roku jako pierwszy ludzki, jednoniciowy retrowirus. Obecnie wyróżnia się aż 4 rodzaje wirusa HTLV – 1, 2, 3 oraz 4. Statystyki mówią, że około 20 milionów ludzi na całym świecie może być zakażonych tym wirusem. Wirus HTLV dzieli wiele wspólnych cech z wirusem HIV i tak jak on może być szybko wykryty za pomocą prostych testów laboratoryjnych z krwi. U około 5% zakażonych po wielu latach (nawet po 40–50) może rozwinąć się choroba rozrostowa. Mówi się wówczas, że ma długi okres latencji. Wyjątek stanowią osoby z upośledzonym systemem odpornościowym. Choroba może pojawić się u nich znacznie szybciej i mieć ostrzejszy przebieg. Tak długo rozwijają się chociażby ostra białaczka czy chłoniak.

Wirus HTLV-1 odpowiada za rozwój głównie białaczek i chłoniaka, z kolei HTLV-2 jest znacznie mniej groźny i może upośledzać funkcjonowanie układu nerwowego. Niedawno odkryto kolejne dwa rodzaje wirusa: HTLV-3 oraz HTLV-4, ale nadal nie do końca wiadomo, jakie choroby mogą wywoływać.

Komórki, które atakowane są przez wirus HTLV-1, to limfocyty CD4+, natomiast limfocyty CD8+ atakowane są przez drugi typ wirusa – HTLV-2. Oba rodzaje wirusów mają tendencję do przekształcanie się w komórki nowotworowe.

Zobacz nasz film i dowiedz się jak może objawiać się białaczka:

Jak można się zarazić wirusem HTLV?

Do zakażenia wirusem może dojść podczas karmienia piersią przez zakażoną matkę (prawdopodobieństwo wynosi 20%), kontaktów seksualnych bez zabezpieczenia, transfuzji krwi (ryzyko przeniesienia wirusa od osoby zakażonej wynosi od 20 do 60%, jednakże w Polsce nie prowadzi się kontroli krwiodawców pod kątem obecności tego wirusa) czy dożylnego przyjmowania narkotyków. W literaturze opisano również kilka przypadków przeniesienia zakażenia poprzez przeszczep narządów.

Objawy zakażenia wirusem HTLV-1

Osoba będąca nosicielem tego wirusa często dowiaduje się o jego obecności po upływie kilku dekad od zakażenia, gdy pojawiają się objawy. Okazuje się, że choroba częściej dotyka mężczyzn po 50–60 roku życia niż kobiety w tym samym wieku. Do objawów zalicza się: ogólne osłabienie organizmu, powiększenie węzłów chłonnych, śledziony i wątroby, niedokrwistość, pojawiające się na skórze owrzodzenia i guzki oraz nadmiar wapnia w organizmie.

Innymi chorobami, które mogą być powodowane przez wirusy HTLV, są: tropikalne porażenie spastyczne, choroby o podłożu autoimmunologicznym (np. zespół Sjögrena) i przewlekłe dolegliwości zapalne narządów.

Leczenie chorób wywoływanych przez wirusa HTLV-1

Nie ma na rynku szczepionki, która uchroniłaby przed zakażeniem wirusem HTLV-1. Zaleca się jednak stosowanie środków profilaktycznych, w tym prezerwatyw podczas kontaktów seksualnych, czy też zwracanie uwagi na przestrzeganie zasad higieny w placówkach medycznych (stosowanie jednorazowych rękawiczek i igieł).

Leczenie antyretrowirusowe pozwala na przeżycie chorym nawet 40 lat. Jeszcze w latach 90. leczenie retrowirusów nie było możliwe, przez co rokowania były złe. Na rynku dostępnych jest wiele rodzajów preparatów, m.in. zalcytabina, lamiduwinya, stawudyna czy zydowudyna. Nadal trwają intensywne badania nad skutecznością i bezpieczeństwem leków na HTLV-1. Leczenie musi być poparte odpowiednią dietą. Zaleca się unikanie surowych produktów pochodzenia zwierzęcego, w tym jaj czy niepasteryzowanego mleka. Jest to związane z tym, że salmonella u osób z zakażeniami retrowirusowymi przebiega znacznie ciężej.

Aby stwierdzić wirus HTLV, stosuje się testy z krwi na obecność przeciwciał HTLV-1 oraz HTLV-2. Ich cena uzależniona jest od placówki i może wynosić około 100–150 złotych.

Bibliografia

1. Aleksandra Kalicińska, Diagnostyka zakażeń ludzkim wirusem T-limfotropowym (HTLV-I i HTLV-II) oraz parvowirusem B19 (B19V), „Journal of Transfusion Medicine” 2015, 8:142, s. 144.