Węzły chłonne w organizmie człowieka występują pojedynczo i w grupach. Głównie zlokalizowane są na szyi, pod pachami, w pachwinach i pod żuchwą, a także w klatce piersiowej, pod kolanami i w jamie brzusznej.

Węzły chłonne – jakie spełniają funkcje?

Część węzłów chłonnych, np. w obrębie szyi, pach czy pachwin, są zlokalizowane dość powierzchownie przez co można je wyczuć pod palcami. Pozostałe są zlokalizowane głębiej. Węzły chłonne zazwyczaj nie powodują bólu. Otoczone są naczyniami, przez których sieć przepływa limfa (chłonka). Jej filtracja jest najważniejszą funkcją, jaką pełnią, ponieważ wraz z limfą rozchodzą się obce substancje, które trafiły do organizmu. Węzły chłonne wytwarzają przeciwciała i oczyszczają organizm z wirusów, bakterii i grzybów, a także komórek nowotworowych. Stąd też powiększone węzły chłonne najczęściej są objawem toczącej się w organizmie infekcji.

Węzły chłonne szyjne

Powiększone węzły chłonne szyi określane są jako limfadenopatia szyjna, która może mieć różne przyczyny. Do zmian w ich obrębie dochodzi przy znacznie większej niż normalnie produkcji limfocytów. Infekcje, które objawiają się powiększonymi węzłami chłonnymi szyjnymi, często dotyczą górnych dróg oddechowych, ponieważ zlokalizowane są w okolicy zatok przynosowych i gardła. Stany zapalne są najczęściej wywołane przez wirusy, bakterie, grzyby, pasożyty, chlamydie oraz riketsje (rodzaje bakterii).

Podczas gdy u dzieci powiększone węzły chłonne są objawem rozwijających się zakażeń, u dorosłego człowieka oznaczają głównie infekcję wirusową lub bakteryjną. Mogą też wskazywać na zaburzenia autoimmunologiczne, np. reumatoidalne zapalenie stawów, chorobę tkanki łącznej lub toczeń rumieniowaty. Niestety przyczyną mogą okazać się również nowotwory złośliwe i choroby endokrynologiczne.

Zmiany związane z wielkością węzłów chłonnych szyi wymagają konsultacji lekarskiej. Postępowanie zazwyczaj polega na określeniu przyczyny wzmożonej pracy układu odpornościowego. Węzły powinny się zacząć zmniejszać po upływie od 2 do 4 tygodni po wdrożeniu leczenia. Jeżeli nadal będą wyraźnie wyczuwalne pod palcami, należy zgłosić się na ponowną wizytę, ponieważ mogą świadczyć o poważniejszych chorobach.

Węzły chłonne pachwinowe i pod pachami

Powiększone węzły chłonne pachwinowe najczęściej wiążą się z ranami w obrębie stóp i palców. Ich zmianę mogą wywoływać też zapalenia: w obrębie krocza, narządów płciowych, dna miednicy lub odbytu. W niektórych przypadkach wynikają z wad rozwojowych lub przeprowadzonych zabiegów operacyjnych niedrożności odbytu. Mogą być objawem tzw. pęcherza neurogennego (czyli zaburzeń oddawania moczu), choroby Hirschsprunga (choroba jelita grubego diagnozowana u noworodków) czy opryszczki (typ 2). Niestety mogą też świadczyć o pierwotnych zmianach nowotworowych węzłów chłonnych lub przerzutach zlokalizowanych w ich okolicy.

Powiększone węzły chłonne pachwinowe i pod pachami są stanem charakterystycznym w przypadku zakażenia prątkami gruźlicy. Infekcję mogą także wywoływać zakażenia wirusowe, bakteryjne (choroba kociego pazura, kiła, gruźlica, bruceloza) i pierwotniaki.

Jeżeli powodem jest zakażenie wirusowe, powiększonym węzłom chłonnym nie towarzyszy ból. Dużo bardziej odczuwalne dolegliwości powodują infekcje bakteryjne. Węzły są wtedy bolesne, a skóra w ich okolicy ma podwyższoną temperaturę. Kiedy przyczyną są pierwotniaki (np. w przypadku toksoplazmozy), zmiany w obrębie węzłów są rozsiane po całym ciele, ale nie występuje ból.

Węzły chłonne zauszne

Węzły chłonne przyuszne są jednymi z częściej reagujących na stany zapalne organizmu, w związku z filtrowaniem chłonki z jamy ustnej i gardła. Zaczynają się zmieniać głównie w przypadku zapalenia w obrębie jamy ustnej, np: infekcji gardła, zębów czy dziąseł. Najczęściej wyczuwane jest ich zgrubienie, przy dotyku powodują ból, a dodatkowo skóra w ich okolicy jest wyraźnie cieplejsza.

W takich przypadkach zawsze wskazana jest kontrola lekarska, diagnostyka i obserwacja zmian, które powinny zacząć się zmniejszać po wdrożeniu odpowiedniego leczenia. Jeżeli niepokojący stan będzie się utrzymywał, należy poszerzyć poszukiwanie przyczyny o choroby zakaźne oraz hematologiczne. Lekarz specjalista, po przeprowadzeniu badania fizykalnego i interpretacji wyników badań laboratoryjnych, zleci dalsze postępowanie. Do procesu diagnostycznego wykorzystuje się także USG, chociaż w uzasadnionych przypadkach konieczne jest pobranie wycinków do badania histopatologicznego.