Przedsionek pochwy rozwija się z zatoki moczowo-płciowej w okresie życia płodowego. Uchodzą do niego cewka moczowa i pochwa. Przedsionek pochwy zbudowany jest tak, że z przodu ograniczają go wędzidełka łechtaczki, z tyłu wędzidełko warg sromowych, a po bokach – wargi sromowe mniejsze. Ma kształt elipsy i składa się z błony śluzowej wysłanej nabłonkiem wielowarstwowym płaskim.
Zapalenie przedsionka pochwy – objawy
Zespół zapalenia przedsionka pochwy, inaczej westibulodynię, diagnozuje się na podstawie występujących dolegliwości. Cierpiące na tę chorobę kobiety odczuwają przewlekły ból lub dyskomfort opisywany jako uczucie pieczenia, palenia, kłucia czy podrażnienia, mimo że nie występuje w tym czasie stan zapalny narządów płciowych ani inna choroba sromu bądź pochwy, które mogłaby te objawy powodować.
Przedsionek pochwy u chorych jest nadwrażliwy na dotyk, ból sprawia np. aplikacja tamponów, penetracja czy badanie ginekologiczne. U niektórych kobiet zapalenie przedsionka pochwy skutkuje zaczerwienieniem, obrzękiem i przekrwieniem śluzówki tej części ciała. Niekiedy stwierdza się niewielkie pojedyncze ogniska zapalne w okolicy wejścia do pochwy, które powodują nieadekwatnie silny ból.
Zapalenie przedsionka pochwy objawy daje nie tylko fizyczne. Kobiety chore na westibulodynię popadają w depresję, złość, są zdezorientowane i odczuwają lęk oraz frustrację. Może to skutkować utratą chęci do współżycia (dyspareunia – odczuwanie bólu podczas stosunku), skrępowaniem w kwestiach intymnych i utratą intymności, a także problemami w relacjach z innymi osobami. Westibulodynia może być przyczyną niskiej samooceny i poczucia bezwartościowości.
Przyczyny zapalenia przedsionka pochwy
Aby stwierdzić zapalenie przedsionka pochwy, należy wykluczyć inne schorzenia powodujące ból, pieczenie i dyskomfort narządów płciowych, w tym stany zapalne układu moczowo-płciowego (m.in. zapalenie gruczołu Bartholina czy cewki moczowej), mechaniczne uszkodzenia czy infekcje, alergie lub podrażnienia o innej proweniencji.
Zapalenie przedsionka pochwy przyczyny wciąż ma nieustalone. Udało się jednak zaobserwować, że kobiety z westibulodynią mają większą niż przeciętnie liczbę śródnabłonkowych zakończeń nerwowych w rejonie przedsionka pochwy, co może być powodem nadwrażliwości tego obszaru.
Inna teoria skłania się ku wytłumaczeniu, że zapalenie przedsionka pochwy to objawy przewlekłego zapalenia. Ból i dyskomfort związane ze stanem zapalnym mają utrzymywać się na długo po tym, jak czynnik wywołujący zapalenie zostanie wyeliminowany lub ustąpi.
Zapalenie przedsionka pochwy – leczenie
Leczenie zapalenia przedsionka pochwy jest bardzo trudne, ponieważ nie są znane dokładne przyczyny tej choroby, a na różne kuracje każda kobieta reaguje inaczej. Stosuje się leczenie farmakologiczne, fizykoterapię, a w niektórych przypadkach leczenie chirurgiczne.
Popularne w terapii są leki antydepresyjne, przeciwpadaczkowe o działaniu przeciwbólowym i miejscowo znieczulające.
Leczenie chirurgiczne można rozważyć wtedy, gdy stwierdzono patologicznie dużą ilość zakończeń nerwowych w nabłonku przedsionka pochwy.
Zapalenie przedsionka pochwy a zapalenie gruczołu Bartholina
Od westibulodynii należy odróżnić m.in. zapalenie przedsionkowego gruczołu Bartholina. Gruczoł ten leży w dolnej części warg sromowych mniejszych, a jego zadaniem jest produkcja śluzu nawilżającego nabłonek pochwy. Przeważnie, w odróżnieniu od zapalenia przedsionka pochwy, objawy występują nagle. Są to silny ból sromu oraz jego pieczenie lub podrażnienie śluzem wytwarzanym przez zainfekowany gruczoł. Ze względu na lokalizację mogą przypominać westibulodynię.
Zablokowanie ujścia produkowanego śluzu powoduje stan zapalny i powstanie torbieli, a czasem także ropnia, jeśli dojdzie do infekcji bakteryjnej gruczołu.
Leczenie zapalenia gruczołu Bartholina polega na nacięciu ropnia i ewakuacji nagromadzonej w zmianie wydzieliny. W przypadku nawracania może być konieczne powtarzanie tego zabiegu albo chirurgiczne umożliwienie ciągłego wypływania śluzu i tym samym prewencja jego zalegania.
Bibliografia:
1. lek. Miłosz Wilczyński " Westibulodynia – zapalenie przedsionka pochwy";
2. D. Rapa, T. Paszkowski, "Zespół zapalenia przedsionka pochwy", Seksuologia Polska 2006, 4, 2, s. 65-68, dostęp online 17.10.2017;
3. D. Kocur, "Funkcjonowanie seksualne oraz sytuacja psychologiczna kobiet chorych na wulwodynię", Seksuologia Polska 2012, 10(1), s. 15-20, dostęp online 17.10.2017 r.;
4. lek. Miłosz Wilczyński "Zapalenie gruczołu Bartholina".