Białe krwinki, inaczej leukocyty (WBC – white blood cells), to komórki krwi obwodowej, do których zalicza się granulocyty zawierające różne ziarnistości, limfocyty wytwarzane w szpiku, grasicy, śledzionie i węzłach chłonnych, a także monocyty stanowiące część komórek układu siateczkowo-śródbłonkowego. Leukocyty uczestniczą w walce z drobnoustrojami. Czas ich życia wynosi od kilku dni do 20 lat.

Rodzaje WBC

Badając poziom WBC we krwi, ocenia się nie tylko całkowitą liczbę leukocytów, ale również poszczególne ich rodzaje. Do białych krwinek zalicza się granulocyty, limfocyty i monocyty. Granulocyty to WBC zawierające określone ziarnistości w cytoplazmie komórek. Wyróżnia się tu granulocyty obojętnochłonne (o obojętnochłonnych ziarnistościach, czyli neutrofile), granulocyty kwasochłonne (eozynofile) i zasadochłonne (bazofile). Każda z grup WBC pełni inne funkcje, choć wszystkie mają udział w odpowiednim funkcjonowaniu układu odpornościowego. Rozpoznanie zależy od tego, jaki rodzaj leukocytów ulega obniżeniu bądź podwyższeniu w wynikach badania krwi.

WBC – jakie badania wykonać?

Poziom WBC określa się poprzez wykonanie rutynowego badania krwi, czyli morfologii. Badanie to pozwala określić ilość i najważniejsze cechy elementów morfotycznych krwi, w tym właśnie leukocytów, a także erytrocytów czy płytek krwi. Badanie WBC polega więc na pobraniu kilku mililitrów krwi do probówki, zawierającej podłoże zapobiegające krzepnięciu krwi. Wykonuje się je na czczo, czyli na 8 godzin po ostatnim posiłku. Aby określić wszystkie składowe we krwi, w tym ilościowo poszczególne grupy WBC, konieczne jest wykonanie morfologii krwi z rozmazem. Nie ma przeciwwskazań do poddanie się temu badaniu.

Normy WBC we krwi

Całkowita ilość WBC we krwi to 4000–10 000/µl. Poszczególne rodzaje WBC w rozmazie krwi mają następujące normy:

• Neutrofile – 60–70%, 1800–8000/µl;

• Eozynofile – 2–4%, 50–400/µl;

• Bazofile – 0–1%, 0–300/µl;

• Limfocyty – 20–45%, 1000–5000/µl;

• Monocyty – 4–8%, 30–800/µl.

Nie tylko zmiany w całkowitej liczbie WBC mogą oznaczać patologię, ale również zmiany w procentowym rozkładzie poszczególnych rodzajów białych krwinek.

Przyczyny wzrostu poziomu WBC

Jeśli badanie morfologii krwi było wykonywane w celach profilaktycznych a nie w ramach diagnostyki konkretnych objawów chorobowych, a wynik poziomu WBC przekracza normę, warto powtórzyć badanie. Może być ono zafałszowane na skutek nadmiernego wysiłku fizycznego czy wykonania go zbyt krótko po spożyciu ostatniego posiłku.

Leukostaza, czyli poziom WBC powyżej normy, najczęściej wynika ze stanu zapalnego panującego w organizmie. W przebiegu infekcji liczba WBC może wzrastać nawet do 20 000/µl. Jeśli przekracza 30 000/µl, wskazuje na chorobę nowotworową, np. białaczkę czy chłoniaka.

Przyczyny spadku poziomu WBC

Obniżenie poziomu WBC we krwi poniżej normy określa się mianem leukopenii. Takie zjawisko może mieć miejsce na początku infekcji. WBC zaczynają zbierać się w miejscu zakażenia. Zanim szpik kostny zdąży wytworzyć odpowiednią ilość leukocytów, we krwi panuje przejściowa leukopenia. Czasami też spadek WBC wynika z przebytej niedawno infekcji wirusowej. Wśród rzadkich przyczyn spadku poziomu leukocytów wyróżnia się również niedożywienie, a także leczenie immunosupresyjne.

Poszczególne WBC w morfologii

Robiąc rozmaz krwi, można ujawnić zmiany poziomu poszczególnych rodzajów WBC. Neutrofile wzrastają w typowo ostrych stanach zapalnych organizmu, nie tylko bakteryjnych, ale również w zapaleniu stawów (np. reumatoidalnym zapaleniu stawów, dnie moczanowej). Wzrost neutrofilii obserwuje się także po urazach, utracie krwi, ciężkich uszkodzeniach nerek czy wątroby (mocznica bądź śpiączka wątrobowa). Infekcje wirusowe powodują spadek poziomu neutrofilii, podobnie jak chemioterapia i radioterapia.

Eozynofile są wyznacznikiem reakcji alergicznych i zakażeń pasożytniczych. Bazofile natomiast wzrastają w niektórych chorobach układu krwiotwórczego, jak ostra białaczka bazofilowa czy przewlekła białaczka szpikowa.

Limfocyty to kolejne krwinki z grupy WBC, których poziom jest wyższy w zakażeniach bakteryjnych, wirusowych, a także w przypadku białaczek limfatycznych. Spadek poziomu limfocytów następuje podczas zakażeń HIV, posocznicy, chemioterapii, radioterapii, a także białaczki.

Ostatni rodzaj WBC, czyli monocyty, to komórki, które narastają w przebiegu niektórych białaczek, chłoniaków, szpiczaka mnogiego, ale również przy alkoholowej chorobie wątroby, chorobach tkanki łącznej, czy też nieswoistych chorobach zapalnych jelit.