Udar słoneczny to rodzaj udaru cieplnego. Dochodzi do niego na skutek przegrzania organizmu, gdy temperatura ciała wzrasta powyżej 39 stopni Celsjusza. Temperatura rośnie, ponieważ regulacja cieplna organizmu zostaje zaburzona, a organizm się odwadnia. Udar słoneczny u dziecka następuje szybciej niż u osoby dorosłej, ponieważ termoregulacja w młodym organizmie jest nie w pełni rozwinięta.

Objawy udaru słonecznego u dziecka i osoby dorosłej

Udar słoneczny występuje po różnym czasie nagrzewania organizmu i zależy od wysokości temperatury oddziałującej na ciało oraz od indywidualnych predyspozycji i od wieku. U dorosłych udar słoneczny objawy może mieć następujące:

• ból głowy,
  
• zawroty głowy,
  
• nudności i wymioty,
  
• osłabienie,
  
• temperatura ciała ponad 39 stopni Celsjusza,
  
• dreszcze,
  
• zaczerwienienie skóry, jej suchość,
  
• oparzenia słoneczne skóry pierwszego i drugiego stopnia,
  
• przed udarem słonecznym nadmierna potliwość, a później brak pocenia,
  
• niepokój,
  
• chwiejny chód, bełkotliwa mowa,
  
• przyspieszone tętno,
  
• podwyższone ciśnienie tętnicze krwi,
  
• zaburzenia widzenia,
  
• zwiotczenie mięśni,
  
• zaburzenia świadomości, halucynacje,
  
• utrata przytomności,
  
• problemy z oddychaniem,
  
• zatrzymanie krążenia.
  

Udar słoneczny u dziecka ma podobne objawy jak u dorosłych. U małych dzieci mogą wystąpić ponadto płacz i apatia związana z wycieńczeniem i odwodnieniem organizmu.

Skutki udaru słonecznego mogą być tragiczne, ponieważ symptomy przegrzania organizmu są podobne do objawów upojenia alkoholowego. Pomylenie tych dwóch stanów i nieudzielenie pomocy osobie z udarem słonecznym może zakończyć się zgonem w wyniku zatrzymania krążenia.

To, ile trwa udar słoneczny, także zależy to od wieku i indywidualnych skłonności. Przegrzanie słoneczne może nastąpić już po pół godziny od rozpoczęcia ekspozycji ciała na słońce – w krótkim czasie udar powstaje u dzieci. U dorosłych czasem potrzeba kilku godzin przebywania na słońcu, by doszło do udaru cieplnego. Udar słoneczny trwa do momentu obniżenia temperatury ciała do bezpiecznego poziomu 37 stopni Celsjusza. Natomiast powikłania po nim mogą wystąpić nawet do kilku dni po zdarzeniu.

Udar słoneczny wymaga jak najszybszego udzielenia pomocy, by uniknąć śmierci osoby z udarem cieplnym oraz poważnych powikłań dla jej zdrowia.

Przyczyny udaru słonecznego i czynniki ryzyka jego wystąpienia

Udar słoneczny powstaje w wyniku zbyt długiego przebywania w pełnym słońcu, a zwłaszcza gdy głowa i kark nie są osłonione.

Czynniki zwiększające ryzyko doznania udaru słonecznego to:

• cukrzyca,
  
• otyłość,
  
• choroby układu krążenia,
  
• spożywanie alkoholu,
  
• zażywanie leków antyhistaminowych (stosowanych w leczeniu alergii), moczopędnych, antydepresyjnych oraz rozszerzających naczynia krwionośne.
  

Na udar słoneczny narażone są szczególnie dzieci, ponieważ ich zdolności do termoregulacji są nierozwinięte. Regulacja temperatury ciała w organizmie może być gorsza również u osób starszych i ta grupa jest także bardziej narażona na udar słoneczny.

Leczenie udaru słonecznego: pierwsza pomoc, powikłania

W udarze słonecznym pierwsza pomoc jest kluczowa dla zwiększenia szansy na przeżycie osoby z udarem tego typu. Co robić na wypadek udaru słonecznego? Wezwać karetkę i próbować schłodzić ciało chorego.

Należy jak najszybciej przetransportować osobę z objawami udaru w zacienione, a najlepiej również chłodne miejsce. Jeśli jej twarz jest blada, głowa powinna zostać ułożona poniżej tułowia, jeśli czerwona – odpowiednia jest pozycja półleżąca. Kolejnym krokiem jest usunięcie nadmiaru odzieży i zapewnienie dostępu do świeżego powietrza.

Leczenie udaru słonecznego wymaga również nawodnienia organizmu. Najlepiej, by osoba z udarem cieplnym piła małymi łykami.

Jeśli dojdzie do zatrzymania pracy serca, do czasu przyjazdu służb medycznych lub przywrócenia krążenia należy wykonywać resuscytację.

Powikłania udaru słonecznego mogą nie wystąpić, jeśli pierwsza pomoc zostanie udzielona szybko. W innych przypadkach powikłania mogą pojawić się od kilku godzin do kilku dni po doznaniu udaru cieplnego. Może dojść do uszkodzenia mięśni szkieletowych i niewydolności nerek, a także do śmierci. Powstałe na skutek poparzeń słonecznych rany mogą ulec zakażeniu, wówczas konieczne jest leczenie infekcji.