Troponiny sercowe to białka wchodzące w skład komórek mięśnia sercowego, czyli kardiomiocytów. Są niezbędne do prawidłowego skurczu mięśnia sercowego. Zbudowane są z trzech jednostek – troponiny I, troponiny T i troponiny C. Wykrycie ich izoform (czyli homologicznych białek) w surowicy krwi świadczy o uszkodzeniu mięśnia sercowego. Swoisty dla uszkodzenia mięśnia sercowego jest wzrost troponin T i I, dlatego też stanowią one doskonały wskaźnik narastającej martwicy w obrębie mięśnia sercowego, a tym samym są nieodłącznym elementem diagnostyki zawału serca. Troponina C natomiast wzrasta zarówno w przypadku uszkodzenia mięśnia sercowego, jak i mięśni szkieletowych.

Przeczytaj też: Cichy zawał serca – czy można przejść zawał i o tym nie wiedzieć?

Norma dla poziomu troponin

Do niedawna uznawano, że troponiny w stanach fizjologicznych nie występują w ogóle we krwi. Tym samym za normę uznawano poziom 0. Jednak obecnie stosuje się metody nowej generacji o bardzo dużej czułości analitycznej. Pozwalają one na wykrycie minimalnych, właściwie śladowych, ilości troponin również u osób zdrowych. Uznano, że o zawale mięśnia sercowego świadczy wzrost stężenia troponin powyżej 99 percentyli dla ogólnej populacji. Dla objaśnienia, percentyl (centyl) jest jednostką statystyczną opisującą stosunek danego wyniku do całej grupy wyników. Poszczególne centyle pozwalają określić, ile wyników (procentowo) było niższych lub wyższych od danego.

Wartość stężenia np. troponin I mieści się w przedziale 0,012–0,4 µg/l, jednak w niektórych metodach zależy od płci, rasy i wielu innych czynników. Aby wynik został prawidłowo zinterpretowany, należy mieć informacje co do rodzaju stosowanej metody i wartości jej odcięcia. Innymi słowy: wartości referencyjne, czyli normy dla troponin T, C i I, są oznaczone zawsze na wyniku laboratoryjnym.

Badanie poziomu troponin

Troponiny wzrastają po mniej więcej 3–6 godzinach od zawału. Po 10 dniach wracają do normy, choć zależy to od rozległości ogniska martwiczego. W przypadku niewielkiego ogniska wartość troponin może wrócić do normy nawet już po 7 dniach. W przypadku rozleglejszych zmian wartość troponin powraca do normy nawet dopiero po 21 dniach. Oznaczenie troponin w przypadku objawów klinicznych zawału mięśnia sercowego następuje natychmiast po przyjęciu pacjenta na oddział ratunkowy. W zależności od wykorzystywanych metod badania, powtarza się je co 3–6 godzin. Dotyczy to głównie troponin T i I. Troponiny C nie są swoiste dla mięśnia sercowego i mogą wzrastać również w innych stanach chorobowych.

Wzrost stężenia troponin może występować nie tylko w zawale mięśnia sercowego, lecz niekiedy świadczy także o innych stanach chorobowych związanych z uszkodzeniem mięśnia sercowego lub w przypadku troponiny C – komórek mięśniowych innych układów. Wysoki poziom troponin można więc odnotować w następujących sytuacjach klinicznych:

• migotanie przedsionków i inne zaburzenia rytmu i przewodzenia w mięśniu sercowym,
• zapalenie osierdzia,
• zapalenie mięśnia sercowego,
• zatorowość płucna i następujące w jej wyniku przeciążenia i niewydolności prawej komory serca,
• posocznica,
• wstrząs,
• przewlekła niewydolność nerek,
• uszkodzenie komórek mięśnia sercowego w przebiegu zabiegu operacyjnego lub kardiowersji,
• ostra niewydolność serca,
• ciężkie i rozległe oparzenia,
• nadmierny, a właściwie ekstremalny, wysiłek fizyczny,
• ostra niewydolność oddechowa,
• przyjmowanie leków kardiotoksycznych.

Wskazania do oznaczania troponin T, C i I

Główne zastosowania kliniczne badania poziomu troponin w surowicy krwi to rozpoznanie uszkodzeń komórek mięśnia sercowego, czyli kardiomiocytów. W ostrych zespołach wieńcowych ocena stężenia troponin pozwala na oszacowanie ryzyka i rokowania. Badania te umożliwiają również ocenę skuteczności zastosowanego leczenia rewaskularyzacyjnego, jeśli dokonywano prób udrożnienia tętnicy wieńcowej będącej punktem wyjścia zawału i udało się uzyskać przepływ przez niedokrwiony obszar.

Zdarza się, że uszkodzenie kardiomiocytów jest nieodłącznym elementem zabiegów rewaskularyzacyjnych, jak by-passy czy przezskórna interwencja wieńcowa.

Test na poziom troponin C, T i I

Badanie troponin nie jest żadnym dodatkowym zabiegiem diagnostycznym dla pacjenta. Polega jedynie na pobraniu próbki krwi żylnej (często wraz z krwią wykorzystywaną do innych badań rutynowych), a następnie przesłaniu próbki do laboratorium, które dokonuje odpowiedniej analizy. Norma podana na wyniku to norma obowiązująca dla danego laboratorium. Najczęściej jest to badanie wykonywane w trybie pilnym, w związku z tym trudno mówić o jakimkolwiek przygotowaniu. Nie ma również przeciwwskazań do jego wykonania. 

Przeczytaj też: Jak rozpoznać wczesne objawy zawału serca?

Posłuchaj, jak przebiega zawał serca u dzieci.