Transfuzję krwi przeprowadza się nie tylko u ofiar wypadków, ale także w przebiegu wielu chorób, np. zaawansowanej anemii. Zabieg polega na przetoczeniu krwi lub pewnej ilości preparatów krwiopochodnych, aby uzupełnić ich niedobory. Musi być on każdorazowo poprzedzony pisemną zgodą biorcy lub jego prawnych opiekunów.

Co to jest transfuzja krwi?

Jeżeli krew przetaczana jest w celu ratowania życia poszkodowanego, z którym nie ma kontaktu, wówczas po zabiegu lekarz zawsze musi poinformować tę osobę o powodach podjęcia decyzji o transfuzji.

W ciele dorosłego człowieka znajduje się 5 do 5,5 l krwi. Ludzki organizm potrafi poradzić sobie z utratą jej niewielkiej ilości, ale regeneracja, polegająca na wytwarzaniu czerwonych krwinek, trwa nawet do kilku tygodni. Jeżeli jednak dojdzie do większej utraty krwi, niezbędna może być jej transfuzja w celu szybkiego uzupełnienia niedoborów w stanach zagrażających zdrowiu i życiu. Ponieważ zabieg może prowadzić do wielu powikłań, przeprowadzany jest tylko w uzasadnionych przypadkach, kiedy nie ma innych sposobów leczenia.

Bardzo rzadko dochodzi do pełnej transfuzji krwi, ponieważ w jej wyniku często pojawiają się odczyny zapalne, w związku z wprowadzeniem do organizmu elementów, które są dla niego zbędne. Uzasadniona jest w sytuacji, gdy dochodzi do nagłej utraty krwi (od 30 do 60%), w wyniku niektórych zabiegów chirurgicznych czy przy dializie i krążeniu pozaustrojowym.

Jeżeli chodzi o transfuzję poszczególnych składników, to najczęściej przetacza się: czerwone lub białe krwinki oraz koncentraty płytkowe, preparaty osocza.

Transfuzja krwi a anemia

Bardzo głęboka anemia jest wskazaniem do transfuzji krwi. Zdarza się to niezwykle rzadko, ale jeżeli poziom hemoglobiny spadnie poniżej 6,5 g/dl, niedokrwistość prowadzi do stanu zagrożenia życia. W takich przypadkach nie wystarczy leczenie domowymi sposobami ani podawanie preparatów zawierających żelazo. Jeżeli anemia jest spowodowana silnym krwotokiem, jest leczona przede wszystkim przez przetoczenie krwi.

Transfuzja krwi po porodzie

Organizm matki zmienia się po narodzinach dziecka i jest to okres, w którym może pojawić się krwotok poporodowy. Umiarkowane krwawienia są zjawiskiem fizjologicznym i doświadcza ich każda kobieta, ponieważ macica pozbywa się w ten sposób resztek śluzu i tkanki łożyska. Trwają od 2 do 4 tygodni, po czym ustępują.

Jeżeli macica nie kurczy się prawidłowo lub zupełnie nie dochodzi do jej zmniejszania, może pojawić się tzw. krwawienie wtórne, czyli krwotok już w pierwszej dobie po urodzeniu dziecka. Silne krwawienia w okresie połogowym mogą prowadzić do anemii, w której leczeniu niezbędna może okazać się transfuzja krwi po porodzie. Aby ograniczyć to ryzyko, kobieta powinna w trakcie ciąży poddawać się niezbędnym badaniom, a dodatkowo po porodzie powinna otrzymać oksytocynę wspomagającą obkurczanie macicy.

Są przypadki, kiedy transfuzja krwi jest konieczna u noworodka, np. przy konflikcie serologicznym, który może się pojawić, jeżeli matka ma krew z czynnikiem Rh-, a ojciec Rh+. Jest to sytuacja, w której organizm kobiety zaczyna traktować dziecko jako ciało obce i atakuje je przeciwciałami. Jeżeli dojdzie do konfliktu, u dziecka rozwija się anemia, w przypadku której może wystąpić potrzeba przetoczenia krwi.

Transfuzja krwi – możliwe powikłania

Ryzyko związane z transfuzją polega przede wszystkim na podaniu biorcy krwi niezgodnej grupowo. Aby je zminimalizować, zaraz przed zabiegiem przeprowadza się tzw. krzyżówkę krwi, na podstawie której określone zostają jej grupa i czynnik Rh.

Powikłania po transfuzji krwi wiążą się także z chorobami, które mogą być przez nią przenoszone, ale należy pamiętać, że również do tych sytuacji dochodzi bardzo rzadko, ponieważ pobrana krew zawsze jest bardzo dokładnie badana.

Wczesne powikłania po transfuzji krwi to m.in.:

• ostry odczyn hemolityczny,
  
• pokrzywka jako reakcja alergiczna na obcą krew,
  
• wstrząs anafilaktyczny,
  
• sepsa,
  
• przeciążenie krążenia.

Rozróżnia się również późne objawy, wśród których wymieniane są: odczyn hemolityczny z towarzyszącą gorączką, tzw. skaza krwotoczna (małopłytkowość poprzetoczeniowa) i choroba określana jako przeszczep przeciwko gospodarzowi (jest reakcją organizmu biorcy na kontakt z obcymi antygenowo limfocytami dawcy).