Torakotomia, ze względu na swoją złożoność, jest stosowana rutynowo w medycynie zabiegowej od stosunkowo niedawna. Operacje tego typu wykonuje się głównie w klinikach kardiochirurgicznych i w oddziałach torakochirurgii w celu leczenia poważnych schorzeń, zagrażających zdrowiu i życiu chorego.

Torakotomia - podstawowe informacje na temat zabiegu

Klasyczna torakotomia to zabieg operacyjny polegający na przecięciu powłok ściany klatki piersiowej w celu uzyskania dostępu do narządów wewnętrznych. W przypadku potrzeby wykonania operacji na otwartym sercu stosuje się zwykle cięcie w linii pośrodkowej ciała, połączone z wykonaniem przecięcia mostka wzdłuż jego długiej osi (czyli tak zwanej sternotomii). Po rozszerzeniu powstałej w ten sposób szczeliny można dotrzeć bezpośrednio do osierdzia i mięśnia sercowego oraz pni dużych naczyń (aorty, tętnic płucnych i żył głównych). Po wykonaniu głównego zabiegu zbliża się do siebie brzegi przeciętego mostka i łączy je obejmami ze specjalnego drutu. Powłoki zamyka się warstwowo.

W przypadku potrzeby dotarcia do płuc lub narządów śródpiersia tylnego (np. przełyku) cięcie wykonuje się w międzyżebrzu po stronie prawej lub lewej, na wysokości zależnej od miejsca, w którym przeprowadzony będzie główny zabieg. Chory jest w takim przypadku układany na boku, z dodatkowym podparciem tułowia – tak by szczeliny międzyżebrowe były jak najbardziej rozszerzone po stronie operowanej. W sytuacji gdy dostęp do miejsca zabiegu jest utrudniony, dokonuje się niekiedy resekcji (wycięcia) jednego żebra.

Zabiegi przebiegające z otwarciem opłucnej wiążą się najczęściej z powstaniem wtórnej odmy po tej samej stronie: miąższ płucny zapada się, ponieważ w jamie opłucnej znoszone jest podciśnienie, które w warunkach fizjologicznych utrzymuje płuco w stanie rozprężenia. Z faktu powstania odmy wynikają trzy bardzo ważne dla powodzenia operacji aspekty:

• przy operacji na zapadniętym płucu sprawność drugiego musi być na tyle duża, by zapewniło ono dostateczną wentylację i niezbędną dla organizmu wymianę gazową,

• w przypadku konieczności wykonania zabiegu na rozprężonym płucu parametry pracy respiratora muszą być odpowiednio zmodyfikowane, by zapewnić „nadmuchanie” płuca od środka – powietrzem oddechowym,

• po zamknięciu klatki piersiowej należy wykonać drenaż ssący jamy opłucnej, by stworzyć w niej podciśnienie umożliwiające płucu rozprężenie się i podjęcie czynności oddechowej.

Drenaż odmy opłucnej

Drenaż odmy pojawiającej się w trakcie torakotomii polega na założeniu w ostatniej fazie zabiegu drenu, który po zamknięciu powłok podłącza się do urządzenia ssącego, wytwarzającego niewielkie podciśnienie. Pozwala to na możliwie szybkie rozprężenie płuca, co przywraca mu zdolność do podjęcia normalnej pracy. Zabezpiecza też przed powstawaniem w jego miąższu (czy w obrębie blaszki opłucnej pokrywającej płaty płuca) zlepów przekształcających się w zrosty. Pociągając tkankę płucną, mogą one uniemożliwić jej powrót do normalnego kształtu.

Wskazania do torakotomii

Wskazania do torakotomii obejmują kilka grup schorzeń. Pierwszą z nich są nowotwory – głównie płuc lub przełyku. Konieczne może być w takich przypadkach usunięcie płuca w całości, w zakresie jednego płata lub jeszcze mniejszej części – segmentu. Założeniem jest usuwanie guza w całości, z marginesem tkanek zdrowych, ale przy maksymalnym oszczędzaniu prawidłowego miąższu płucnego. Usunięcia mogą też wymagać guzy przełyku, wnęki płuc lub śródpiersia tylnego. Niekiedy niezbędne jest też wycięcie zajętych węzłów chłonnych (choć obecność dużej ilości przerzutów do węzłów może być czynnikiem dyskwalifikującym chorego w zakresie leczenia operacyjnego).

Zobacz film i dowiedz się jak jest zbudowany układ pokarmowy:

Operacyjnie leczy się wiele schorzeń kardiologicznych, przeprowadzając zabiegi takie, jak na przykład:

• wykonanie pomostów tętniczo-żylnych (tzw. by-passów),

• wszczepienie sztucznej zastawki,

• protezowanie zwężonych odcinków aorty,

• zamknięcie otworu międzyprzedsionkowego lub międzykomorowego,

• przełożenie wielkich naczyń w przypadku złożonych wad wrodzonych.

W trakcie torakotomii wykonuje się też transplantacje serca, płuc lub obu tych narządów łącznie.

Innymi zabiegami połączonymi z torakotomią są m.in.:

• pourazowe zabiegi rekonstrukcyjne,

• operacyjne leczenie niektórych powikłanych postaci odmy opłucnowej,

• usuwanie zrostów opłucnowo-płucnych,

• plastyka przełyku (np. w przypadku zwężenia),

• usuwanie ropni i ognisk zapalnych tkanek miękkich.

Torakotomia laparoskopowa

Współczesna technologia i rozwój techniki operacyjnej pozwala na wykonywanie niektórych zabiegów w obrębie klatki piersiowej metodą laparoskopową – podobną do operacji przeprowadzanych w obrębie jamy brzusznej. Technika ta nazywana jest również wideotorakoskopią. Zamiast rozległego otwierania ściany klatki piersiowej przez niewielkie otwory wprowadza się cienkie głowice robocze zapewniające oświetlenie, tor wizyjny (umożliwiający obserwowanie pola operacyjnego na monitorze), możliwość wprowadzenia narzędzi, odsysanie treści z pola operacyjnego albo podanie gazu lub płynu w celu uzyskania lepszej widoczności. Metody tej nie da się wykorzystać do bardzo rozległych zabiegów, ale można nią np. wyciąć chorobowo zmieniony płat płuca. Dzięki zastosowaniu laparoskopii chory poddawany jest mniejszemu urazowi okołooperacyjnemu i znacząco skraca się okres rekonwalescencji. Zdecydowanie mniejsza jest także ilość pooperacyjnych powikłań.