Termin syndrom Piotrusia Pana pochodzi z powieści J. M. Barriego o chłopcu, który nie chce dorosnąć i wiedzie dzieciństwo pełne przygód w Nibylandii, gdzie ludzie nie starzeją się i nie dorastają. Syndrom Piotrusia Pana nie dotyczy tylko mężczyzn w wieku 20 i 30 lat. Może on wystąpić również u starszych panów. Taka osoba żyje na co dzień beztrosko, bez zmartwień, obaw i stresu. Jej celem nie jest zdobycie dobrze płatnej pracy, zobowiązanie się do spłacania kredytu hipotecznego czy samochodowego ani pozostanie w długoletnim związku.

Syndrom Piotrusia Pana – objawy

Najczęstsze objawy syndromu Piotrusia Pana to:

• niechęć do pracy lub poszukiwania pracy z powodu braku odpowiedniej motywacji,
  
• niekoncentrowanie się na ważnych sprawach, ale skupianie się na tych codziennych,
  
• niepoświęcanie dostatecznej ilości czasu na rozwijanie głębszych relacji z ludźmi,
  
• nadużywanie alkoholu lub narkotyków,
  
• obwinianie za niepowodzenia życiowe rodziców, małżonków lub byłych pracodawców,
  
• nadmierne wybuchy emocji lub gniewu,
  
• problemy z wyrażaniem uczuć (np. miłości),
  
• skłonności do manipulacji.
  

Osoby z tym syndromem mają trudność w budowaniu silnych i prawdziwych relacji z rówieśnikami. W rezultacie czują się bardzo samotni. Nie przeszkadza im to, że wyrządzili komuś przykrość, aczkolwiek obwiniają innych za swoje słabości. Mają tendencję do niemierzenia się z prawdziwymi problemami związanymi z ich słabościami, co może powodować uzależnienia np. od narkotyków lub alkoholu. Odpowiedzialność jest dla nich słowem, które oznacza bycie dorosłym, a to jest dla nich niekomfortowa perspektywa. Żyją po to, aby codziennie dobrze się bawić i nie przepracowywać się. Planowanie przyszłości i bycie obowiązkowym ich nie interesuje. Mężczyźni z syndromem Piotrusia Pana mogą wydawać się niektórym kobietom atrakcyjni. Dlatego muszą one uważnie obserwować potencjalnego partnera i w odpowiednim momencie zdać sobie sprawę, że perspektywa związku z Piotrusiem Pan w wieku 60 lat nie będzie już tak atrakcyjna, jak w wieku 20 lat. Ponadto należy pamiętać, że w Nibylandii (fikcyjna kraina ze świata powieści pt. „Przygody Piotrusia Pana” J.M. Barriego) przygody tytułowego bohatera trwały tylko dlatego, że Piotruś Pan nie dorastał fizycznie. Był chłopcem na zawsze.

Syndrom Piotrusia Pana – psychologia zaburzenia

Syndrom Piotrusia Pana został zdefiniowany przez psychologa Dana Kiley'a w 1983 roku. Jest to zaburzenie, które może dotyczyć zarówno mężczyzn, jak i kobiet, ale najczęściej występuje u płci męskiej. Człowiek z syndromem Piotrusia Pana nie jest w stanie dojrzeć do dorosłości. Rozwija się fizycznie jako osoba dorosła, ale unika odpowiedzialności za decyzje, jakie ma podjąć w dorosłym życiu i często zachowuje się w sposób dziecinny i niedojrzały.

Zdaniem psychologów syndrom Piotrusia Pana nie jest genetycznie odziedziczony, a raczej wynika z wpływu środowiska, w którym dana osoba funkcjonowała, np. w wyniku nadopiekuńczych rodziców, którzy utrudniali dziecku dojrzewanie i rozwijanie umiejętności radzenia sobie w obliczu wyzwań życiowych. Ponadto związany jest z narcyzmem i tendencją do wyobrażania sobie komfortu, który wiązał się z okresem dzieciństwa zamiast mierzenia się z rzeczywistością i trudnościami życia.

Syndrom Piotrusia Pana – diagnoza i terapia zaburzenia

Syndrom Piotrusia Pana nie jest uznany przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) za zaburzenie psychiczne. Uważa się go za psychopatologię. Ponieważ nie jest rozpoznawany jako zaburzenie psychologiczne, nie ma określonych metod leczenia. Istnieją terapie, takie jak terapia behawioralno-poznawcza, terapia oparta na rozwiązaniach, terapia rodzinna i inne sposoby leczenia. Większość z nich polega na odizolowaniu osoby od czynników uzależniających, np. oglądania telewizji, gier komputerowych, internetu, nadużywania alkoholu i narkotyków. Dzięki temu osoby podejmujące terapię skupiają się na kwestiach dotyczących ich samych. Zaczynają od podstaw – uczą się, jak stawać przed prawdziwymi problemami życia codziennego. Dowiadują się jak stać się świadomym konsekwencji swoich działań, a nie tylko skupiać się na sobie. Najważniejszym momentem terapii jest wykazanie chęci do zmiany zachowania i przyznanie się przed samym sobą do problemu. W przypadku leczenia syndromu u dziecka ważne jest uwzględnienie czynników środowiskowych jego wychowywania. Odpowiednie wartości i edukacja są ważne, a dzieci powinny być otoczone odpowiednimi wzorami zachowania w społeczeństwie.