Staw kolanowy odpowiada nie tylko za zginanie i prostowanie, ale również za rotację. Często ulega on przeciążeniom, nawet podczas chodzenia. Czasem wynikający z tego ból mija po odpoczynku, jednak o wiele częściej jest nawracający i znacznie obniża jakość życia. Wtedy warto interweniować, np. u lekarza ortopedy.
Staw kolanowy – budowa anatomiczna
Staw kolanowy (łac. articulatio genus) to złożony i podatny na uszkodzenia staw zawiasowo-obrotowy (zawiasowy zmodyfikowany). Jest zbudowany z 3 kości: udowej, piszczelowej i rzepki. Kłykcie kości udowej tworzą główkę stawu, natomiast kłykcie kości piszczelowej i powierzchnie stawowe rzepki tworzą jego panewkę. Ponadto w kolanie znajdują się także dwie łąkotki, które dopasowują w trakcie ruchu powierzchnie stawowe. Staw kolanowy tworzą także więzadła zewnętrzne (nazywane też pobocznymi), torebki stawowej i wewnętrzne (krzyżowe tylne i krzyżowe przednie). Oprócz tego, że staw kolanowy łączy kość udową z kością piszczelową, to działa na niego także siła mięśni (np. podczas chodu), zwłaszcza mięśnia czworogłowego, który jest głównym stabilizatorem. Dlatego też kolano oprócz tego, że musi być elastyczne i ruchome, to także musi być bardzo wytrzymałe na nacisk. W stawie kolanowym zachodzą ruchy: zginania, prostowania i rotacyjne, czyli obrotowe.
Gdy staw kolanowy boli – urazy i inne przyczyny bólu
Kolano jest skomplikowaną strukturą, która łatwo ulega uszkodzeniom. Dlatego też staw kolanowy i ból to duet występujący często i niezależnie od wieku. Przyczyn dolegliwości może być wiele. Różnice widoczne są także w stopniu ich nasilenia. U niektórych będą one wywoływać niewielki dyskomfort, u innych wpłyną negatywnie na dotychczasową jakość życia. Warto jednak podkreślić, że bólu stawu kolanowego nie warto bagatelizować i należy skonsultować problem ze specjalistą. Najczęściej jest on związany z urazami. Może być skutkiem np. złamania, do którego dochodzi w okolicy rzepki. Zdarza się to podczas upadków z dużej wysokości lub mocnego uderzenia (kolizja komunikacyjna). U osób cierpiących na ból kolana obserwuje się także objawy takie jak: obrzęk i niezdolność wyprostowania nogi. Często dochodzi również do zwichnięcia rzepki, czyli jej przemieszczenia. W takiej sytuacji osobie doskwiera duży ból, który uniemożliwia poruszanie się. Destabilizacja związana jest z wadami anatomicznymi w budowie kolana. Identyczne objawy jak podczas zwichnięcia rzepki pojawiają się także, gdy dochodzi do urazu chrząstki stawowej. Inną częstą przyczyną bólu są urazy więzadeł krzyżowych (przedniego ACL i tylnego PCL).
W wyniku zwichnięcia lub zerwania więzadła pojawia się ból w stawie kolanowym i duża opuchlizna. Ponadto osoba ma trudności w chodzeniu i doskwiera jej znaczne zmniejszenie ruchomości stawu. Ból powodują także urazy więzadeł zabezpieczających MCL i LCL, do których dochodzi najczęściej w wyniku silnego uderzenia z boku kolana. Występuje on wtedy łącznie z obrzękiem i niestabilnością. Oprócz urazów staw kolanowy dotykają także choroby. Jedną z nich jest stan zapalny związany m.in. z reumatoidalnym zapaleniem stawów lub zapaleniem kości i stawów. Poza bólem występuje także obrzęk i sztywność. Często pojawia się zespół bólu rzepkowo-udowego, nazywany także „kolanem biegacza”. Inną chorobą jest osteonekroza stawu kolanowego.
Staw kolanowy – leczenie
Leczenie stawu kolanowego jest natychmiast wymagane u większości osób, u których nastąpił uraz. Najczęściej wykonuje się wtedy badanie RTG, aby dowiedzieć się, której części konkretnie dotyczy uszkodzenie. Warto pamiętać, aby bezpośrednio po kontuzji unieruchomić staw – uniemożliwi to jego większe uszkodzenie. Niestety w wielu przypadkach konieczne będzie leczenie operacyjne. Po tego typu działaniu często, np. podczas zwichnięcia rzepki, niezbędny okaże się stabilizator (orteza) na staw kolanowy. Po zabiegu bardzo ważną rolę odgrywa rehabilitacja. Ćwiczenia wzmacniające i stabilizujące umożliwiają minimalizację bólu i obrzęków, a także przywrócenie dawnej sprawności. Jeśli jednak dolegliwości spowodowane są chorobą, bardzo często stosuje się farmakoterapię. Najczęściej osoba chora przyjmuje niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ). Jeśli ból nie ustępuje i powoduje ograniczenie ruchomości stawu, a także znacznie obniża jakość życia, specjalista może zalecić sztuczny staw kolanowy. Tego typu zabieg ma również wadę – taki staw także się zużywa i po kilku latach konieczna jest reoperacja.
Bibliografia:
2. Alicja Mosiczuk "Program postępowania rehabilitacyjnego po zerwaniu więzadła krzyżowego"