Rumień wędrujący jest objawem wystarczającym do zdiagnozowania i rozpoczęcia leczenia boreliozy. Niestety nie pojawia się on u wszystkich osób dotkniętych tą chorobą. Szacuje się, że 20 do 50% osób, u których rozpoznano boreliozę, nie miało charakterystycznej zmiany skórnej (lub została ona przeoczona). Prowadzi to często do problemów ze zdiagnozowaniem boreliozy.

Co to jest i jak wygląda rumień wędrujący?

Rumień po kleszczu, inaczej rumień wędrujący lub pełzający, to plama, która pojawia się około 7 dni po ugryzienia przez kleszcza i dostania się do organizmu krętek borelii, czyli bakterii wywołujących boreliozę. Początkowo rumień wygląda jak plama lub grudka czerwonego koloru, średnicy powyżej 5 cm. Ma pierścieniowaty kształt z przejaśnieniem w środku, choć zdarza się, że rumień jest jednolicie zabarwiony. Brzegi rumienia są bardzo wyraźnie odgraniczone i – co ważne – rumień powstaje na poziomie skóry, jest niebolesny i nieswędzący. Rzadko zdarza się, by rumień obrał inny wygląd, nietypowy, dlatego jeśli zostanie się ugryzionym przez kleszcza, należy uważnie oglądać całe ciało, ponieważ coraz częściej u dzieci zdarza się, że np. po 2 tygodniach pojawia się plama w miejscu odległym od ugryzienia. Objawy, które mogą towarzyszyć zmianie skórnej, występujące jednak niezmiernie rzadko, to:

 Innymi objawami towarzyszącymi rumieniowi są:

• podwyższona temperatura skóry w miejscu rumienia,
  
• swędzenie lub pieczenie,
  
• pęcherzyki wypełnione płynem surowiczym,
  
• różowe i fioletowe okręgi wokół rumienia,
  
• objawy grypopodobne (zmęczenie, gorączka, bóle głowy, mięśni i stawów),
  
• powiększone węzły chłonne,
  
• rozprzestrzeniająca się w innych miejscach wysypka przypominająca pierwotny rumień.

Boreliozę mogą również przenosić trudne do zauważenia nimfy (latające formy przejściowe kleszczy) lub kleszcz może samoistnie odpaść i zostać niezauważony. Dlatego z każdym odczynem skórnym o średnicy  większej niż 5 cm warto jak najszybciej udać się do lekarza.

Rumień wędrujący - przyczyny powstawania

Bezpośrednią przyczyną powstawania rumienia na skórze jest rozszerzenie się naczyń krwionośnych znajdujących się tuż przy jej powierzchni, przez co przybiera ona różowy lub fioletowy kolor. Jest to wywoływane infekcją i stanem zapalnym. W przypadku rumienia wędrującego za stan zapalny odpowiedzialne są bakterie Borrelia burgdorferi.

Rumień wędrujący jako pierwszy etap boreliozy – jak się ochronić?

Nie ma szczepień ochronnych zapobiegających boreliozie. Natomiast istnieją metody nieswoiste, polegające na szczelnym osłonięciu skóry podczas pobytu na obszarach łąk i lasów, (najczęściej kleszcze znajdują się w wysokich trawach). Ważny jest więc odpowiedni ubiór - koszule z długim rękawem ze ściągaczami przy nadgarstkach, długie spodnie włożone w wysokie buty. Skuteczne okazać się może stosowanie repelentów odstraszających komary. Bardzo ważna jest też dokładna kontrola całej skóry, szczególnie owłosionej skóry głowy, okolic pach, pachwin.

Co zrobić po ukłuciu przez kleszcza?

Jeśli dojdzie do ukąszenia przez kleszcza, należy go jak najszybciej usunąć. Obecnie w aptekach jest szeroki wybór różnego rodzaju haczyków, pęset czy lass, pomocnych w usunięciu kleszcza. Teorie odnośnie do ryzyka zakażenia po ukłuciu przez kleszcza są różne. Z całą pewnością im dłuższy czas ekspozycji, tym większe jest ryzyko zakażenia, dlatego kleszcza najlepiej usunąć do 24 godzin. Nie wolno go niczym smarować, natłuszczać, wykręcać, wydrapywać czy polewać alkoholem i innymi substancjami. Należy go usunąć mechanicznie za pomocą wcześniej wspomnianych przyrządów, a następnie zdezynfekować ranę środkiem odkażającym. Po usunięciu kleszcza należy zawsze umyć porządnie ręce mydłem.

Po usunięciu kleszcza należy obserwować nie tylko miejsce wkłucia, ale całe ciało pod kątem pojawienia się niepokojącego zaczerwienienia.

Rumień wędrujący - leczenie

Rumień wędrujący jest objawem zwiastującym groźną odkleszczową chorobę - boreliozę, która nieleczona może doprowadzić do stanów zapalnych w całym organizmie, na przykład w stawach, sercu czy w mózgu, a w ciężkiej postaci neuroboreliozy - nawet do śmierci. Dlatego po rozpoznaniu rumienia wędrującego natychmiast rozpoczyna się leczenie oparte na antybiotykach. Pojawienie się rumienia świadczy o tym, że choroba jeszcze się nie rozprzestrzeniła. Na tym etapie 2-3 tygodniowa antybiotykoterapia powinna okazać się skuteczna i zakończyć się pełnym wyleczeniem. Na początku leczenia boreliozy lekarz wybiera odpowiedni lek w zależności od stanu pacjenta. Najczęściej stosuje się doustne antybiotyki:

• z grupy penicylin - na przykład popularna amoksycylina,
  
• z grupy tetracyklin (doksycylina i minocyklina) - konieczne jest wówczas stosowanie wysokich dawek, aby uzyskać odpowiednie stężenie leku we krwi,
  
• z grupy cefalosporyn - na przykład bardzo skutecznie działający na krętki boreliozy cefuroxim, jednak o silniejszych niż większość antybiotyków skutkach ubocznych.
  

Zobacz także:  Jak wykryć boreliozę. Czy testy Elisa i Western blot to za mało?

Ponieważ nie do końca znana jest oporność krętka boreliozy na poszczególne antybiotyki, często stosuje się je krzyżowo bądź zamiennie.

Zobacz filmy: Jak niebezpieczne bywają kleszcze

Rumień wędrujący u dzieci i kobiet w ciąży

Rumień wędrujący u dzieci jest powodem do obaw. Przyczyną jego powstania jest borelioza tak samo jak w przypadku dorosłych. Natychmiast powinno się rozpocząć antybiotykoterapię. Należy jednak pamiętać, że tetracykliny nie powinny być stosowane u dzieci poniżej 8 roku życia.

Kobiety w ciąży, u których pojawił się rumień wędrujący, również powinny natychmiast poddać się antybiotykoterapii. Choć zażywanie antybiotyków w ciąży nigdy nie jest pożądane, następstwa boreliozy i ewentualne ryzyko zarażenia płodu są groźniejsze dla przyszłej matki niż konsekwencje przyjmowania antybiotyków. U kobiet w ciąży stosuje się amoksycylinę oraz ceftriaxon (od II trymestru).

Rumień wędrujący - objaw, którego nie wolno lekceważyć

Choć sam w sobie rumień wędrujący nie jest groźny, nigdy nie powinno się go lekceważyć. Tylko niezwłocznie udanie się do lekarza i przyjęcie antybiotyków może uchronić przed rozwinięciem się groźnych i trudnych do leczenia postaci boreliozy. Warto o tym pamiętać, gdyż w momencie wystąpienia rumienia leczenie polega na kilkutygodniowej antybiotykoterapii doustnej, podczas gdy już miesiąc czy dwa później konieczne może być o wiele dłuższe leczenie wymagające użycia silniejszych antybiotyków podawanych dożylnie lub w zastrzykach.