Rotawirus jest patogenem odpowiedzialnym za najcięższą formę biegunki ostrej u dzieci. Pierwszy kontakt z wirusem wywołuje ostre zakażenie mające ciężki przebieg. Największe ryzyko zakażenia obejmuje dzieci przed 5. rokiem życia. Wysoka zakaźność wirusa i łatwość transmisji sprawiają, że trudno jest uchronić dziecko przed zachorowaniem. Jedynym skutecznym sposobem uniknięcia ciężkiej, ostrej biegunki, odwodnienia i hospitalizacji, jest szczepienie ochronne.

Zakażenie rotawirusem

W przypadku większości infekcji określony jest przybliżony czas, w którym chory może zarażać. Niestety zakaźność rotawirusa jest bardzo duża, a ponadto ciężko stwierdzić, ile może on utrzymywać się w organizmie. Tak naprawdę w bezobjawowych zakażeniach może być on obecny w kale nawet do 7 tygodni. Bezobjawowość w przebiegu niektórych infekcji rotawirusem jest znacznym problemem epidemiologicznym, ponieważ stanowi dodatkowe ułatwienie dla szerzenia się wirusa w środowisku.

Człowiek (głównie dziecko) zaraża się przez kontakt bezpośredni z chorą osobą. Główna droga transmisji to droga fekalno-oralna. Niemycie rąk jest głównym źródłem zakażenia. Ponadto wirus może przetrwać przez pewien czas na zabawkach i innych przedmiotach, które również stanowią doskonałe źródło przenoszenia infekcji.

Najwyższe ryzyko ciężkiej biegunki rotawirusowej jest w pierwszych 2 latach życia dziecka. Z jednej strony można powiedzieć, że najbardziej zawsze narażone są dzieci uczęszczające do żłobka i później do przedszkola. Z drugiej jednak rozpowszechnienie wirusa w środowisku jest na tyle duże, że nie tylko w skupiskach ludzkich dziecko jest narażone na infekcję. Najczęściej zakaźność rotawirusa trwa około 20 dni mimo ustania objawów u nosiciela wirusa.

Objawy biegunki rotawirusowej są bardzo charakterystyczne. Rotawirus, zaatakowawszy przewód pokarmowy, wywołuje ostrą, wodnistą biegunkę, wymioty i często gorączkę. Biegunka rotawirusowa to co najmniej kilkanaście wodnistych stolców na dobę. Może ona prowadzić do stanu odwodnienia, szczególnie w przypadku małych dzieci i niemowląt

Zakażenie rotawirusem a karmienie piersią

Karmienie piersią stanowi czynnik protekcyjny dla większości infekcji ze względu na bierne przekazywanie przeciwciał od matki do dziecka wraz z jej mlekiem. Prawdopodobieństwo, że małe dziecko będzie miało styczność z rotawirusem jest bardzo duże, jednak u niemowląt karmionych piersią zakażenie najczęściej ma łagodny, bezobjawowy przebieg. Należy przy tym pamiętać, że tylko regularne karmienie piersią stanowi dla dziecka ochronę. W okresie wprowadzania dodatkowych posiłków, zmniejszania ilości matczynego mleka w ciągu dnia, wzrasta ryzyko objawowych zakażeń u dziecka.

Rotawirus w ciąży

Rotawirus jak każde zakażenie może być groźny dla przebiegu ciąży. O wiele bardziej niebezpieczne jest jednak powikłanie w postaci odwodnienia. 

Leczenie i dieta w czasie zakażenia rotawirusem

Nie ma możliwości leczenia przyczyny choroby, dlatego też tak długo po infekcji człowiek może nadal stanowić źródło zakażenia. Leczenie jest przede wszystkim objawowe, czyli opiera się na odpowiednim nawodnieniu chorego. W przypadku dzieci starszych i dorosłych w przebiegu łagodniejszych zakażeń możliwe jest leczenie domowe w postaci roztworów elektrolitowych, szeroko dostępnych w aptekach. Biegunka rotawirusowa trwa najczęściej 3–5 dni. Jest to dość długi czas dla małego dziecko, niosący ryzyko odwodnienia.

Łatwo rozpoznać, że dziecko jest odwodnione, po następujących objawach:

• brak łez przy płaczu,
  
• suche usta i śluzówki,
  
• sucha, słabo napięta skóra,
  
• zapadnięte ciemiączko przednie,
  
• apatia i senność.
  

Dieta w przebiegu biegunki rotawirusowej powinna być lekkostrawna. Po hospitalizacji dziecko nawadniane jest przede wszystkim dożylnie, jednak mimo wszystko należy zachęcić je do jedzenia, choć nie wolno zmuszać. Podstawą jest odpowiednie nawodnienie, dlatego jedno- lub dwudniowa głodówka u starszych dzieci nie zagraża im, a może wręcz osłabić objawy. Po ustaniu biegunki i wymiotów dieta powinna być jeszcze przez kilka dni lekkostrawna. Dzieci karmione piersią powinny być przystawiane do piersi nawet częściej niż w pozostałych okresach.

Zapobieganie zakażeniom rotawirusowym

Jedyną skuteczną ochroną przed rotawirusami jest szczepienie. Szczepi się dzieci maksymalnie do 12. tygodnia życia. Warto o tym pomyśleć, szczególnie że wakcyna nie jest nieprzyjemna dla dziecka – jest doustna, słodka w smaku. Daje niewiele objawów niepożądanych. Skutecznie zapobiega ostrej biegunce o ciężkim przebiegu, choć nie chroni całkowicie przed zakażeniem rotawirusem. Mimo to około 90% dzieci szczepionych nie zapada na rotawirusową biegunkę. Ważne są również odpowiednie warunki sanitarne zapobiegające zakażeniu, a przede wszystkim higiena rąk.