Ropne zapalenie gardła to schorzenie bakteryjne, które występuje samodzielnie albo jest komplikacją, zwykle łagodniejszej, infekcji wirusowej. Niedoleczone, może być przyczyną kłębuszkowego zapalenia nerek lub choroby reumatycznej wraz z powikłaniami sercowymi i zwyrodnieniem stawów.

Ropne zapalenie gardła – przyczyny i rozwój choroby

Przyczyną rozwoju ropnego zapalenia gardła są infekcje bakteryjne, spowodowane głównie przez paciorkowce i gronkowce. W zależności od szczepu bakterii, jego zjadliwości oraz stanu ogólnego chorego, objawy pojawiają się w czasie od kilkunastu godzin do 3–4 dni.

Zapalenie może obejmować całą ścianę gardła z łukami podniebiennymi, podniebieniem miękkim albo ograniczać się do migdałków. Stan toksemii, w którym zapaleniu towarzyszą ogólne, intensywne objawy (gorączka, wymioty, bóle kostno-stawowe), nazywany jest anginą.

Ropne zapalenie gardła – objawy

Ropne zapalenie gardła rozpoczyna się zwykle dolegliwościami, takimi jak niewielki ból gardła lub drapanie w nim, zwiększona wrażliwość na gorące płyny i pokarmy, zimne powietrze. Szybko dołączają się do nich problemy z przełykaniem, ból się nasila, czasami pojawiają się lekka chrypka albo uczucie „zatkanych uszu”. U małych dzieci znaczny obrzęk gardła często powoduje odruch wymiotny.

Gardło jest zaczerwienione, migdałki rozpulchnione, w niektórych postaciach czerwony i wygładzony jest również język. W późniejszej fazie choroby na błonach śluzowych widać gęsty, ropny nalot, który może też wypełniać krypty (zagłębienia) migdałków. W stanach rozwiniętego zapalenia mogą pojawiać się wysoka temperatura, ogólne osłabienie, bóle stawowo-mięśniowe, kaszel, nudności i wymioty. Węzły chłonne na szyi mogą być powiększone i bolesne.

Ropne zapalenie gardła – rozpoznanie

Ropne zapalenie gardła rozpoznaje się na podstawie charakterystycznego stanu miejscowego. Diagnozę, szczególnie w przypadkach nawracających zapaleń, powinno się poszerzyć, wykonując wymaz z gardła. Uzyskany materiał służy do wykonania posiewu, który pozwala na rozpoznanie szczepów bakterii powodujących infekcję. Antybiogram określa ich wrażliwość na poszczególne antybiotyki. Diagnostykę należy uzupełnić o badania laboratoryjne: morfologię krwi z rozmazem, odczyn Biernackiego (OB) i badanie ogólne moczu. W przypadku zakażenia paciorkowcem beta-hemolizującym typu A (lub w sytuacji, gdy nie ma możliwości wykonania posiewu) powinno się również wykonać badanie poziomu antystreptolizyny (ASO). Wynik przekraczający normę (który pojawia się po kilku dniach trwania choroby) powinien być wskazaniem do okresowej kontroli tego parametru i uważnej obserwacji chorego pod kątem rozwoju powikłań.

Powikłania ropnego zapalenia gardła

Najczęstszymi powikłaniami ropnego zapalenia gardła są schorzenia wynikające z szerzenia się infekcji. Wyróżnia się wśród nich stany zapalne:

• ucha środkowego,

• krtani,

• zatok przynosowych,

• oskrzeli lub płuc.

Do rzadszych komplikacji należą: zapalenia wyrostka sutkowatego, opon mózgowo-rdzeniowych, bakteryjne zapalenie wsierdzia albo u osób ze zmniejszoną odpornością – posocznica (sepsa).

Bardzo groźnym przypadkiem są powikłania infekcji beta-hemolizującymi szczepami paciorkowców, wywołane nadmierną reakcją immunologiczną. Produkowane przez organizm przeciw tym bakteriom przeciwciała atakują również stawy, wsierdzie i mięsień sercowy oraz kłębuszki nerkowe. Klinicznie prowadzi to do wystąpienia objawów gorączki reumatycznej (z zapaleniem wsierdzia lub niedomykalnością zastawek sercowych i dolegliwościami o typie reumatycznym) albo do kłębuszkowego zapalenia nerek. Leczenie tych schorzeń jest niezwykle trudne, ponieważ nawet po skutecznym wyeliminowaniu paciorkowca z organizmu proces atakowania własnych tkanek trwa, a zmiany chorobowe nasilają się. W efekcie może dojść do powstania wady albo utrwalonych zaburzeń rytmu serca, zwyrodnienia stawów albo do niewydolności nerek.

Leczenie ropnego zapalenia gardła

W związku z ryzykiem wystąpienia groźnych powikłań leczenie powinno być rozpoczynane jak najwcześniej. Oznaczenie rodzaju bakterii i wrażliwości na antybiotyki jest procesem czasochłonnym, dlatego rutynowo, jeszcze przed otrzymaniem wyników, zaleca się rozpoczęcie antybiotykoterapii. Zabezpiecza to chorego na wypadek infekcji paciorkowcem beta-hemolizującym i zmniejsza ryzyko nadmiernej aktywności przeciwciał. Leczenie uzupełnia się lekami przeciwgorączkowymi, stosowanymi miejscowo środkami odkażającymi i działającymi przeciwobrzękowo lub przeciwbólowo. Mogą one mieć postać tabletek do ssania, aerozoli lub roztworów do płukania gardła. Często podaje się też witaminę C (zapotrzebowanie na nią rośnie w czasie infekcji) oraz uszczelniające naczynia krwionośne preparaty rutyny. Choremu zaleca się odpoczynek oraz (ze względu możliwość zakażenia innych osób drogą kropelkową) pozostanie w domu.

Domowe sposoby na ropne zapalenie gardła

Leczenie ropnego zapalenia gardła sposobami domowymi, choć nie zmniejszy ryzyka wystąpienia groźnych powikłań, może łagodzić objawy i przyspieszyć powrót do zdrowia. Najczęstszymi, sprawdzonymi metodami są:

• stosowanie czosnku, chrzanu, cebuli w różnej postaci (ze względu na zawartość substancji bakteriobójczych – fitoncydów),

• płukanie gardła roztworem soli albo naparem z rumianku, szałwii lub mięty,

• wdychanie oparów olejków aromatycznych (sosnowego, eukaliptusowego),

• podawanie miodu jako dodatku do mleka z masłem albo herbaty z cytryną.

Chory, szczególnie z gorączką, powinien spożywać odpowiednią ilość płynów, by zapobiec odwodnieniu. Jest to szczególnie ważne u dzieci. W przypadku znacznego obrzęku gardła można podawać dla złagodzenia objawów chłodne napoje albo nawet niewielkie porcje lodów.

W każdym przypadku zapalenia gardła domowe sposoby są tylko uzupełnieniem kuracji. Antybiotykoterapia powinna być podstawową metodą leczenia ze względu na powikłania, których skutki mogą być przyczyną trwałej utraty zdrowia.