Retinoidy są przydatne w opóźnianiu starzenia się skóry, likwidacji trądziku oraz walki ze szkodami wyrządzonymi przez promienie UV. Są to związki organiczne, które szybko regenerują skórę, a pozytywne zmiany można zaobserwować często już po miesiącu ich stosowania. Zaliczają się do nich: zwężenie porów oraz poprawa kolorytu skóry. Ze względu na zbliżone do witaminy A działanie związków w innych procesach, są one także wykorzystywane w leczeniu niektórych nowotworów.

Zobacz także: 

Co to są modzele? Jak pozbyć się modzeli ze stóp?

Najczęstsze choroby skóry twarzy – przyczyny, objawy, leczenie

Choroby pasożytnicze skóry. Częste pasożyty skóry - świerzbowiec, wesz, pchła i nużeniec

Retinoidy – generacje

Istnieje podział retinoidów na 3 generacje. Jest on podyktowany budową i właściwościami związków.

• I generacja – są to retinoidy naturalne, które działają nieselektywnie. Zaliczają się do nich: witamina A (retinol) i jej metabolit retinal, tretynoina, izotretynoina oraz alitretynoina;

• II generacja – są to retinoidy monoaromatyczne, syntetyczne analogi witaminy A – etretynat, arotynoid oraz motrytenid;

• III generacja – są to retinoidy poliaromatyczne. Charakteryzują się one selektywnym działaniem receptorowym. Należą do nich: adapalen, arotynoid, beksaroten oraz tazaroten.

Funkcje retinoidów w organizmie

Retinoidy spełniają następujące funkcje w ludzkim organizmie. Są to: regulacja proliferacji (rozrostu) i różnicowania komórek, wzrost tkanki kostnej, zapobieganie rogowacenia, wprowadzanie zmian w spoistości komórkowej, wspomniane działanie przeciwtrądzikowe i przeciwłojotokowe, działanie immunologiczne i przeciwzapalne, wywoływanie apoptozy (naturalnego procesu usuwania z organizmu zużytych lub uszkodzonych komórek) oraz wpływ na skład macierzy wewnątrzkomórkowej.

Zastosowanie retinoidów w medycynie

• Choroby nowotworowe

Retinoidy są stosowane w leczeniu stanów przednowotworowych i nowotworów ze względu na swój udział w procesach regulujących podziały komórkowe. Jeśli chodzi o stany przednowotworowe, są to: rogowacenie słoneczne oraz leukopatia błony śluzowej jamy ustnej. Choroby nowotworowe leczone przy użyciu retinoidów to: choroby rozrostowe (rogowiak kolczystokomórkowy, chłoniak); zmiany skórne u osób chorych na AIDS oraz ostrą białaczkę promielocytową. Retinoidy są także stosowane w eksperymentach in vitro, które hamują nowotwory jajnika i sutka.

• Dermatologia

Retinoidy najczęściej są stosowane w leczeniu trądziku ze względu na swoje właściwości – przyspieszają one wymianę zewnętrznych warstw naskórka oraz złuszczają martwe komórki. Prowadzi to do hamowania rogowacenia ujść gruczołów łojowych, usuwania dojrzałych zaskórników oraz ograniczania wydzielania łoju. Poza tym retinoidy redukują zmiany zapalne na skórze. Retinoidy można podawać miejscowo, ogólnoustrojowo w monoterapii lub razem z innymi lekami i środkami medycznymi, takimi jak hormony steroidowe, leki antybakteryjne oraz promieniowanie UV.

Łuszczyca jest kolejną chorobą skóry, w leczeniu której przydatne są retinoidy. Dzieje się tak ze względu na jedną z funkcji, jakie pełnią w organizmie – modulację rozrostu komórek naskórka oraz odpowiedzi immunologicznej na zmiany wywołane przez chorobę. Podobnie jak w przypadku leczenia trądziku, retinoidy podaje się różnymi metodami.

Retinoidy są także skuteczne w leczeniu innych chorób skóry, takich jak trądzik różowaty, liszaj płaski, łupież czerwony mieszkowy, choroba Dariera, rybia łuska, skóra pergaminowa, toczeń rumieniowaty, brodawki płaskie oraz mięczak zakaźny.

Retinoidy w kosmetykach

Retinoidy znajdują się także w wielu kosmetykach, także tych na receptę. Głównie są to kremy – retinoidy pomagają w wygładzaniu zmarszczek, a poza tym pozytywnie oddziałują na elastyczność i gładkość skóry. Dodatkową korzyścią związaną z działaniem retinoidów jest tworzenie nowych naczyń krwionośnych na skórze, co wpływa na odżywianie i dotlenianie tkanki łącznej i naskórka, a w rezultacie znaczne odświeżenie kolorytu skóry.

Skutki uboczne retinoidów

Niewłaściwe stosowanie retinoidów może nieść ze sobą także niepożądane konsekwencje, takie jak: wysuszenie skóry, świąd, podrażnienia, rumień, wysypka, zwiększona wrażliwość i nadmierne pocenie się. Poza tym retinoidy mogą także doprowadzić do łamliwości i wypadania włosów, a także zniekształceniem paznokci. Innymi skutkami ubocznymi są: suchość oczu, ich pieczenie lub nadmiernego łzawienie.

Retinoidy mogą także źle wpływać na działanie narządów wewnętrznych – objawia się to nudnościami, chorobami zapalnymi jelit, zapaleniem trzustki, biegunką, krwawieniem z układu pokarmowego, skurcze oskrzeli, bóle kości oraz bóle głowy.

Często zmiana dawkowania retinoidów wystarczy do zatrzymania tych niepożądanych skutków. W niektórych przypadkach lekarz może zalecić całkowite odstawienie tych związków.

Co to jest łuszczyca i jak ją leczyć? Dowiesz się tego z filmu: