Złamanie Monteggia stanowi wielowymiarowe złożone uszkodzenie, dzielące się na kilka typów ze względu na jego specyficzną lokalizację oraz zachowanie złamanej kości łokciowej w stosunku do pozostałych tkanek przedramienia.
Złamanie Monteggia
Złamaniem trzonu kości łokciowej w 1/3 jej bliższej części, powiązane ze zwichnięciem głowy kości promieniowej, stanowi tzw. złamanie Monteggii. Tego typu złamanie często niesie powikłania w postaci rozległego uszkodzenia stawu promieniowo-łokciowego bliższego oraz głębokiej gałęzi nerwu promieniowego, w konsekwencji czego może dojść do zaburzeń neurologicznych w obrębie dalszej części kończyny górnej i trwałego ograniczenia funkcjonalności przedramienia.
Ze względu na mechanizm powstania urazu i przemieszczenia kości łokciowej względem kości promieniowej złamanie Monteggia, dzieli się na:
- typ wyprostny, czyli z przednim zwichnięciem, stanowiący 80% przypadków złamania Monteggia;
- typ zgięciowy, czyli z tylnym zwichnięciem, stanowiący 10–15% przypadków złamania Monteggia;
- typ przywiedzeniowy, czyli z bocznym zwichnięciem;
- typ złożony, czyli złamanie obu kości przedramienia w 1/3 bliższej części.
Przyczyny złamania Monteggia
Głównymi przyczynami złamania kości przedramienia są urazy w wyniku upadków, wypadków komunikacyjnych i ciosów. Ryzyko wystąpienia uszkodzeń kości zwiększa się również w przebiegu chorób ogólnoustrojowych, w szczególności związanych z osłabieniem i ubytkami tkanki kostnej.
Złamanie Monteggia, spowodowane są:
- bezpośrednim wysokoenergetycznym urazem w wyniku silnego uderzenia w łokciową część przedramienia, powodującym ustawienie odłamów kości łokciowej pod kątem oraz rozerwanie więzadła obrączkowego, które utrzymuje zwarcie stawu łokciowo–promieniowego bliższego, np. w wyniku obrony przed ciosem napastnika (tzw. złamanie gladiatorów);
- pośrednim urazem w wyniku upadku na wyciągniętą rękę z jednoczesnym skręceniem tułowia i pronacją przedramienia.
Objawy złamania Monteggia
Podstawowym objawem jest znaczna bolesność okolicy złamania, która nasila się podczas próby ruchu, a także obrzęk w miejscu uszkodzenia, zasinienie i podwyższona temperatura miejscowa. Ponadto, zniekształcenia wywołane przemieszczeniem kości przedramienia względem siebie oraz znaczne ograniczenie ruchomości stawu łokciowego.
Leczenie złamania Monteggia
Szybkie i prawidłowe rozpoznanie złamania Monteggia jest kluczem do rozpoczęcia właściwego leczenia i rehabilitacji pourazowej. Zdjęcie rentgenowskie stawu łokciowego i przedramienia decydują o diagnozie urazu.
Złamanie Monteggia leczone jest głównie chirurgicznie. Procedura przywrócenia anatomii kości łokciowej i prawidłowych funkcji przedramienia odbywa się poprzez wykonanie osteosyntezy stabilnej złamania Monteggia.
Po rekonstrukcji chirurgicznej konieczna jest rehabilitacja, mająca na celu poprawę stabilizacji stawu łokciowego, czucia głębokiego oraz przywrócenie funkcjonalności przedramienia.
Rehabilitacja po złamaniu Monteggia
Rehabilitacja usprawniająca kości łokciowej rozpoczyna się już w czasie unieruchomienia przedramienia – w trakcie wykonuje się ćwiczenia ipsilateralne i kontralateralne w celu poprawy krążenia i odżywienia tkanek w unieruchomionej części ręki.
Wczesny okres pooperacyjny skupia się również na działaniach przeciwbólowych i przeciwobrzękowych za pomocą zabiegów fizykoterapeutycznych z zastosowaniem głównie pola magnetycznego, które przyspiesza regenerację tkanki kostnej nawet w gipsie.
Łokieć tenisisty czy golfisty? Czym się od siebie różnią? Dowiesz się tego z filmu:
Zaburzenia funkcji i zmiany skórne przedramienia wynikające z długotrwałego unieruchomienia ustępują w trakcie rehabilitacji ruchowej, która obejmuje:
- farmakoterapię przeciwbólową i przeciwzapalną;
- fizykoterapię: przeciwbólowe i przeciwobrzękowe zimne okłady; przyspieszające regenerację uszkodzonych tkanek pole magnetyczne, fale uderzeniowe, laser, elektrostymulacja, ultradźwięki; rozluźniające i poprawiające ukrwienie nagrzewanie promieniami IR, kąpiele wirowe;
- kinezyterapię wzmacniającą siłę i elastyczność mięśni, poprawiającą stabilizację stawu łokciowego i czucia głębokiego kończyny górnej, np. ćwiczenia w odciążeniu na tzw. podwieszkach, w wodzie lub w odciążeniu przez terapeutę, ćwiczenia izometryczne, rozciągające, rozluźniające i wzmacniające; stopniowo wprowadza się ćwiczenia oporowe mięśni ramienia i przedramienia, angażując coraz więcej grup mięśniowych kończyny górnej, aż do chwili mobilizacji całej kończyny górnej i obręczy barkowej; w kolejnym etapie wdraża się naukę wykonywania codziennych czynności zwiększających siłę, kontrolę ruchu i dynamikę mięśniową w pełnym zakresie ruchu stawów kończyny górnej;
- masaż tkanek głębokich wpływający na poprawę ruchomości usztywnionych tkanek i zmniejszający ich napięcie;
- terapię manualną i neuromobilizację, czyli chwyty terapeuty i ćwiczenia czynno–bierne pacjenta, mające na celu mobilizację uszkodzonych struktur i usprawnienie przewodnictwa nerwowego jego okolicy, przywracając fizjologiczną biomechanikę stawu;
- kinesiotaping – oklejanie stawu łokciowego elastycznymi taśmami w celu dodatkowego odciążenia i stabilizacji tkanek.
Rehabilitacja złamania Monteggia obejmuje też profilaktykę powikłań poprzez unikanie przeciążeń kończyny, ale również nadmiernego oszczędzania jej, niepotrzebnego bandażowania czy noszenia ortez.
Bibliografia:
Gaździk T.S, Bielecki W, Ortopedia i traumatologia, T I, Warszawa 2008, Wydawnictwo Lekarskie PZWL.