Rak tarczycy występuje w około 10% przypadków tzw. wola, czyli powiększenia tego gruczołu. Pojedyncze guzki, bez objawów nadczynności lub niedoczynności, mogą wskazywać na złośliwy charakter przerostu tkanek tego narządu.

Rak tarczycy i jego objawy

Chory najczęściej zgłasza się do lekarza po wykryciu twardych guzków w dolnej, przedniej części szyi. W zaawansowanych stadiach choroby wyczuwalne mogą być również okoliczne węzły chłonne.

Powiększenie gruczołu tarczowego w 90% ma charakter łagodny. W takiej sytuacji jest to najczęściej wole guzkowe, któremu mogą towarzyszyć objawy nadczynności tarczycy (choroba Hashimoto) albo uogólnione powiększenie, skojarzone często z niedoczynnością. Jeśli zmiany są złośliwe, zwykle brak aktywności hormonalnej - pacjent znajduje się w stanie tak zwanej eutyreozy. Chory może zgłaszać problemy z przełykaniem, bóle szyi, może też wystąpić u niego chrypka związana z uciskiem na krtań albo na nerwy krtaniowe, które przebiegają tuż obok tarczycy.

Rak tarczycy może mieć różną postać histologiczną. Formy dobrze zróżnicowane, takie jak rak brodawkowaty i pęcherzykowy, mają wolniejszy przebieg i dają większe szanse na wyleczenie. Guzy o małym stopniu zróżnicowania komórek (anaplastyczne i rdzeniasty) rokują gorzej i częściej dają przerzuty.

Przyczynami raka tarczycy są: czynniki genetyczne, przebyte choroby tego gruczołu oraz ekspozycja na promieniowanie jonizujące, szczególnie pochodzące z izotopów jodu, który jest selektywnie wychwytywany i gromadzony w tarczycy.

Zobacz film i dowiedz się wszystkiego o tarczycy:

Rak tarczycy - rozpoznanie

Postępowanie diagnostyczne przy podejrzeniu raka tarczycy składa się z kilku etapów. Najczęściej określa się charakter zmiany w badaniu ultrasonograficznym, często z przystawką dopplerowską, pozwalającą na ocenę przepływu krwi przez guzki. Jeśli mają one formę dobrze ograniczonych torbieli lub litych hiperechogenicznych (o gęstości większej niż normalna tkanka gruczołowa) zmian z małym przepływem krwi, raczej wyklucza się istnienie raka tarczycy. Zmiany nieregularne, o niejednorodnej strukturze, ze zwapnieniami lub wysokimi przepływami krwi, mogą sugerować istnienie procesu złośliwego.

W trakcie badania, pod kontrolą obrazu ultrasonograficznego (USG), wykonuje się często celowaną biopsję cienkoigłową (BAC). Zaaspirowane do strzykawki komórki poddawane są ocenie histologicznej, która może potwierdzić złośliwy charakter rozrostu tarczycy. Negatywny wynik biopsji nie wyklucza istnienia raka.

Zobacz także: Biopsja tarczycy – jak wygląda i czy boli?

Badania uzupełnia się również diagnostyką obrazową z wykorzystaniem gromadzonych przez tarczycę radioaktywnych izotopów technetu lub jodu. Dają one możliwość określenia obszarów gruczołu, które są aktywne hormonalnie i raczej nie mają cech nowotworu.

Rak tarczycy a badania krwi

Badanie krwi w przypadkach raka tarczycy ma istotne znaczenie. Rozpoznanie zmian poziomu hormonu tyreotropowego (TSH) oraz trójjodotyroniny (T3) i tyroksyny (T4) wskazuje zwykle na istnienie nadczynności lub niedoczynności tarczycy i łagodny charakter rozrostu. Istotne jest również stwierdzenie, czy choroba nie jest spowodowana autoagresją immunologiczną. We krwi obserwuje się wtedy obecność autoprzeciwciał, które powodują reakcję tarczycy.

Leczenie raka tarczycy

Podstawową metodą leczenia raka tarczycy jest jej operacyjne usunięcie. Jeżeli rozpoznanie jest potwierdzone histologicznie jeszcze przed zabiegiem, dokonuje się usuwa się również okoliczne węzły chłonne szyi (przed- i przytchawiczych), będące pierwszymi miejscami, w których powstają przerzuty. W przypadku niewielkich, nienaciekających torebki tarczycy zmian zakres operacji może się ograniczyć do usunięcia zajętego płata.

Jak rozpoznać, że tarczyca działa nie właściwie? Dowiesz się tego z filmu:

Jeśli diagnoza nie była potwierdzona wcześniejszym badaniem tarczycy, wykonuje się wycięcie podejrzanych tkanek i w trakcie operacji określa się ich strukturę. Jeżeli mają cechy komórek nowotworowych, rozszerza się zakres zabiegu. W razie braku cech złośliwości - zabieg kończy się tzw. subtotalnym usunięciem tarczycy (z pozostawieniem niewielkiej ilości tkanki gruczołowej).

Ze względu na stosunkowo duży stopień skomplikowania operację zawsze przeprowadza się w specjalistycznych ośrodkach. Tarczyca jest bardzo bogato unaczyniona, co grozi intensywnym krwawieniem śródoperacyjnym. Zabieg wykonuje się w okolicy wielkich naczyń szyjnych i nerwów krtaniowych wstecznych, których uszkodzenie może być bardzo niebezpieczne.

Leczenie uzupełnia się radioterapią (stosowaniem radioaktywnych izotopów jodu, które są wychwytywane przez niektóre typy komórek rakowych) i doustnym podawaniem hormonów, które uzupełniają niedobory wynikające z braku tarczycy i zapobiegają wznowie.

Rokowanie w raku tarczycy

Rokowanie jest zależne od typu raka i stanu klinicznego pacjenta. Brak przerzutów oraz wrażliwość guza na podawanie promieniotwórczego jodu zwiększają szansę na wyleczenie. Obecność licznych przerzutów (węzły chłonne, kości), brak pochłaniania przez komórki nowotworu jodu radioaktywnego lub rozległa wznowa miejscowa pogarszają rokowanie.