Nowotwór piersi może być złośliwy lub łagodny. Rakiem określa się wyłącznie nowotwory złośliwe. Rak powstaje na skutek licznych mutacji i rozrostu komórek, które tworzą się i rosną w sposób niekontrolowany i patologiczny. To, że nowotwór jest złośliwy, oznacza, że nacieka na sąsiadujące tkanki, a z czasem daje przerzuty do innych miejsc w organizmie.
Objawy raka piersi i jego rodzaje u kobiet i u mężczyzn
Wyróżnia się następujące typy histopatologiczne nowotworów złośliwych piersi:
- nowotwory złośliwe przedinwazyjne, czyli nienaciekające okolicznych tkanek – rak przewodowy in situ, rak zrazikowy in situ,
- nowotwory złośliwe sutka inwazyjne, które naciekają inne tkanki – rak przewodowy inwazyjny, rak zrazikowy inwazyjny, rak rdzeniasty, śluzowy, cewkowy (cewkowaty), rak z metaplazją, apokrynalny i rak brakawkowaty.
Najczęstszym rodzajem raka piersi u kobiet jest rak wewnątrzprzewodowy. Stanowi około 80 procent wszystkich przypadków złośliwego nowotworu piersi (około 50 procent to nowotwór inwazyjny). Powstaje i rośnie w przewodach mlekowych. Rak przewodowy gruczołu piersiowego objawia się wyczuwalnym guzem lub zgrubieniem w piersi. Gdy ma duży rozmiar, może wywoływać symptomy, takie jak:
- miejscowe ściągnięcie i marszczenie skóry na piersi albo brodawki – zwykle zakłóca to prawidłowy kształt piersi,
- skóra przypominająca skórkę pomarańczową,
- obrzęk i zaczerwienienie piersi,
- przebarwienia wokół brodawki, skóra brodawki może być pokryta strupami, ten obszar zwykle jest bolesny i bardzo wrażliwy na dotyk,
- wyciekanie z brodawki surowiczej, krwistej lub wodnistej cieczy,
- owrzodzenie skóry piersi.
Drugi pod względem częstości występowania jest rak zrazikowy gruczołu piersiowego. Stanowi od 10 do 15 procent przypadków raka piersi. Tego rodzaju rak sutka pierwsze objawy daje dopiero wtedy, gdy jego rozmiar pozwala na dotykowe wyczucie guza lub zgrubienia. Zmiana jest niebolesna, ale może zniekształcać pierś i ją powiększyć. Możliwe są też:
- pomarszczenie i ściągnięcie skóry piersi,
- opuchnięcie piersi,
- owrzodzenie skóry,
- zmiana kształtu brodawki sutkowej lub jej wciągnięcie.
W zaawansowanym stadium dochodzi do powiększenia pachowych węzłów chłonnych i przerzutów, w tym przerzutów odległych.
Około 5 procent przypadków raka piersi to rak rdzeniasty. Objawia się wyczuwalnym guzem o ostrych granicach. Tkanka nowotworowa jest wyraźnie oddzielona od zdrowej części.
Jeszcze rzadziej występuje rak cewkowy (około 2 procent przypadków). Przeważnie jest mały i ma nieostre granice, a zmianie towarzyszą mikozwapnienia. Ze względu na niewielki rozmiar trudno go wykryć w badaniu dotykowym. Ten rodzaj raka piesi rzadko daje przerzuty do węzłów chłonnych i do innych narządów i tkanek.
Około 1 procent przypadków raka piersi stanowi śluzowy rak gruczołu piersiowego. Ten typ nowotworu powstaje na komórkach nowotworowych produkujących duże ilości śluzu. Guz ma zwykle wyraźne granice. Rzadko daje przerzuty.
Rak piersi u mężczyzn objawia się tak samo jak u kobiet, czyli: guzem w piersiach, w okolicy sutka lub w dole pachowym (guzek zwykle jest twardy i nie boli), zmianą kształtu piersi, zmianą wyglądu skóry i brodawki ora owrzodzeniem tych obszarów, wydzieliną z brodawki. Może także wystąpić zauważalne poszerzenie żył na klatce piersiowej, szczególnie w obszarze guza.
Samobadanie, badania laboratoryjne i obrazowe na raka
Zazwyczaj podstawą do wykrycia raka jest samobadanie. Stanowi ono filar profilaktyki raka piersi.
Aby wykryć zmiany nowotworowe w piersi, należy dokładnie obejrzeć klatkę piersiową, czy skóra nie jest w żaden sposób zmieniona, owrzodzona, czy nie łuszczy się nadmiernie ani nie jest ściągnięta albo pomarszczona. Następnie opuszkami palców miejsce po miejscu należy zbadać tkankę piersi, zwłaszcza w okolicy brodawek, a także pachę. Kobiety powinny samobadanie przeprowadzać co miesiąc, najlepiej między 5. a 9. dniem cyklu menstruacyjnego.
Profilaktyczne badanie piersi w przypadku kobiet powinien wykonać ginekolog podczas wizyty. Zwykle trzeba o takie badanie poprosić.
Podstawowe badania na raka piersi to mammografia i badanie ultrasonograficzne (USG). USG piersi można wykonać w każdym wieku, ale najczęściej ma zastosowanie u osób do 40. roku życia. Po 40. roku życia wskazane jest wykonywanie mammografii. To badanie polegające na prześwietleniu piersi, wykrywa się w nim nawet bardzo małe zmiany.
Stopień zagrożenia rakiem określa test genetyczny wykonywany z krwi. Za powstanie nowotworu odpowiedzialne są geny BRA1 oraz BRA2. Jeśli test jest dodatni, oznacza 70 procent szans na zachorowanie na raka piersi. Ta wiedza pozwala na odpowiednio częste badania profilaktyczne, które mogą pomóc wykryć raka we wczesnym stadium.
Inne badania służące do wykrywania raka to:
- rezonans magnetyczny,
- mammografia 3D z tomosyntezą – dokładniejsza niż zwykła mammografia,
W Polsce osoby między 50. a 69. rokiem życia mogą skorzystać z programu profilaktycznego o nazwie „Populacyjny program wczesnego wykrywania raka piersi”. W ramach programu można co 2 lata wykonać bezpłatnie mammografię. Jeśli wynik jest ujemny, kolejne badanie należy przeprowadzić za 24 miesiące, jeśli dodatni – kobietę kieruje się do dalszej diagnostyki. Badania w programie finansowane są przez Narodowy Fundusz Zdrowia.
Nowa metoda leczenia raka piersi z wykorzystaniem mikroznacznika magnetycznego. Na czym polega?
Co roku w Polsce diagnozuje się 20 000 nowotworów piersi. 6000 pacjentek umiera. Obok wielkiej Brytanii i Holandii Polska była trzecim krajem na świecie, gdzie lekarze wykonali operację raka piersi za pomocą mikroznacznika magnetycznego. W Polsce tę innowacyjną metodę stosuje się od zaledwie dwóch lat. Jak tłumaczy prof. Dawid Murawa, kierownik Katedry i Kliniki Ogólnej Chirurgii Uniwersytetu Zielonogórskiego znacznik jest umieszczany wewnątrz guza pod kontrolną obrazu mammografii.
Dzięki temu można przeprowadzić operację oszczędzającą, a więc lekarz nie musi wykonywać amputacji całej piersi, a jedynie usunąć fragment. Mikroznacznik pomaga dokładnie obserwować jak zachowuje się guz podczas chemioterapii.